Got bored watching the mystifying #NBAAllStar2018 open so I started looking up trademarks. Giannis Antekokounmpo just obtained a #trademark registration on GREEK FREAK for a brand of clothing and backpacks 5 days ago. pic.twitter.com/Bpzle2qlp1

— Josh Gerben (@JoshGerben) February 19, 2018

Τώρα, ας σηκωθούμε όλοι όρθιοι να κάνουμε ένα μεγαλοπρεπές standing ovation στον Pat Riley! Βλέπεις, αυτός ήταν ο πρώτος που σκέφτηκε να πάρει το σήμα κατατεθέν φράσεων που αφορούσαν όχι ακριβώς τον ίδιο... αλλά το μπάσκετ. Ξεκίνησε με την εξής μία: το three-peat. Παρεμπιπτόντως, κατοχύρωσε και το 3-peat. Αυτό έγινε το 1989, όταν πίστευε πως οι LA Lakers θα κάνουν τρεις τις διαδοχικές κατακτήσεις τίτλων. Δεν τις έκαναν. Αλλά αυτό μικρή σημασία είχε για τον Riley!

Πώς γίνεται η δουλειά

Ας αρχίσουμε από τα απλά: Μπορείς να κατοχυρώσεις ό,τι νιώθεις πως είναι δικό σου -ως όνομα, παρατσούκλι κλπ- με μια απλή κίνηση. Κάνε μια επίσκεψη στο Τrademarkia και δες αν αυτό που σε ενδιαφέρει είναι διαθέσιμο. Δίπλα θα δεις και πόσο θα σου στοιχίσει να το κάνεις δικό σου. Στην Αμερική στέλνουν email στο U.S. Patent and Trademark Office, μαζί με ποσό που κυμαίνεται μεταξύ 275 και 375 δολαρίων και τέλος!

Στη χώρα που υπάρχουν νόμοι για όλα (πριν πάει το θέμα σε επίπεδο πολιτείας και αλλάξουν όλα), υπάρχει κάποιος και για το Trademark: λέγεται Trademark Act και προφυλάσσει τα του έχοντος τα έχουσι. Δηλαδή, αποτρέπει από καλοθελητές να βγάζουν χρήματα στις πλάτες άλλων. Αφορά κυρίως το εμπόριο. Διόρθωση: αφορούσε, έως ότου μπήκαν στη μέση οι αθλητές.

Το trademark είναι στα ελληνικά το εμπορικό σήμα ή αν προτιμάς το σήμα κατατεθέν. Στη συνέχεια θα χρησιμοποιηθεί και υπό την έννοια του "υποβάλλω αίτηση για αναγνώριση εμπορικού σήματος" , όπως και "κατοχυρώνω εμπορικό σήμα". Ο στόχος του trademark είναι να προστατεύσει τους καταναλωτές από τη σύγχυση ή την εξαπάτηση και να επιβραβεύσει την επένδυση παραγωγού/εταιρίας σε ποιοτικά προϊόντα, "χτίζοντας" τη δική του αξία επωνυμίας. Όταν όμως δεν έχεις παραγωγό, αλλά έχεις αθλητή, τι γίνεται;

Στο βιβλίο "The Oxford Handbook of American Sports Law" μπορείς να διαβάσεις πως "κάποιοι αθλητές και προπονητές, οι οποίοι έχουν κάνει τη σχετική ενέργεια (με το να πάρουν το trademark ενός ονόματος, ενός nickname ή μιας πιασάρικης φράσης που τους αφορά) συνήθως μπαίνουν στη διαδικασία, όχι γιατί θέλουν να λανσάρουν μια νέα επιχειρηματική ιδέα ή ώστε να κεφαλοποιήσουν το celebrite τους με την πώληση συγκεκριμένων προϊόντων. Δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Κυρίως νιώθουν την πίεση του "να προστατέψω το όνομα μου", στο βαθμό που ενδιαφέρονται να εξασφαλίσουν ό,τι τους ανήκει, ώστε να μην το εκμεταλλευτεί κάποιος άλλος - για δικό του κέρδος".

Kατ' αρχάς θέλουν να προστατευθούν-όχι να γίνουν πλούσιοι (είναι ήδη)

O Tim Tebow, πρώην σταρ του baseball, είχε πει στο ESPN το 2012 ότι ασχολήθηκε με ων ουκ έστι αριθμό trademarks (μεταξύ τους ήταν το TEBOWING), όχι για να γίνει πλούσιος, αλλά κυρίως "γιατί ήθελα να ελέγξω τη χρήση τους και να διασφαλίσω πως θα χρησιμοποιούνται για το σωστό λόγο".

Ο τρόπος για να "καπαρώσεις" ένα σήμα κατατεθέν, που δεν θα έχει εμπορική χρήση, υποβοηθάται από το σύστημα αδειών στο Intent to Use (ΙΤU). Όταν ένας αθλητής χρησιμοποιεί αυτό το σύστημα για να καταθέσει τις αιτήσεις του, ακολουθεί μια άρδην διαφορετική διαδρομή από εσένα και εμένα - εννοώ από μη αθλητές. Για αυτό και τους επιτρέπεται να εξασφαλίζουν τα trademarks, ακόμα και αν δεν είναι για εμπορική χρήση -που για εσένα και για εμένα, αυτό είναι βασική προϋπόθεση. Παραδοσιακά, η επιθυμία των ιδιοκτητών να ζητούν δικαιώματα που μπορούν να προστατέψουν και να εφαρμόσουν στηρίζεται στη χρήση του σήματος κατατεθέν σε διαφήμιση. Μετά μπορούν -δεν είναι υποχρεωμένοι- να καταχωρίσουν το trademark.

Οι έξι μήνες που γίνονται τρία χρόνια

Το 1989 εμφανίστηκε μια εναλλακτική προσέγγιση στα πράγματα. Ο όποιος ενδιαφερόμενος μπορεί να καταθέσει την αίτηση με την καλόπιστη πρόθεση να χρησιμοποιήσει το σήμα κατατεθέν για συγκεκριμένα προϊόντα ή υπηρεσίες στο μέλλον. Η αίτηση εξετάζεται και δημοσιεύεται και ο ιδιοκτήτης μπορεί να την τελειοποιήσει, με το να χρησιμοποιήσει το σήμα κατατεθέν εμπορικά (αρκεί μια σειρά με κούπες ή καπέλα ή έστω T-shirts), μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Tο ITU δίνει μεν έξι μήνες, αλλά ο ο χρήστης μπορεί να εξασφαλίσει έως και πέντε επεκτάσεις. Πράγμα που σημαίνει πως τελικά μπορεί να χρησιμοποιεί το trademark για τρία χρόνια, πριν υποβάλει αίτημα κατοχύρωσης στο USPTO (United States Patent and Trademark Office - δηλαδή, το γραφείο που δίνει τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και σημάτων κατατεθέν).

Μολονότι λοιπόν η άδεια τυπικά δεν υφίσταται αν δεν χρησιμοποιείς το trademark, μέσω αιτήσεων στο ITU όλα γίνονται, όπως ενημερώνεται ο κόσμος -και ο ανταγωνισμός μαζί με άλλους πιθανούς χρήστες- πως ο ιδιοκτήτης έχει ως στόχο να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένο mark στο εγγύς μέλλον. Μπορεί βέβαια πάντα να μην προχωρήσει. Θα έχει χάσει μόνο κάποια -εκατοντάδες- δολάρια.

Μαρκάρουν την περιοχή τους

Πίσω στο "The Oxford Handbook of American Sports Law", αναφέρεται ότι οι αθλητές έχουν χρησιμοποιήσει την αίτηση στο ITU με δημιουργικούς τρόπους, που δεν ήταν πάντα και εναρμονισμένοι με τους κανόνες του trademark. Ανακάλυψαν από νωρίς πως και μόνο η δική τους αίτηση είναι αρκετή για να φοβίσει άλλους που ήθελαν να κάνουν δική τους μια πιασάρικη φράση ή ένα σήμα κατατεθέν, από τη στιγμή που εκείνοι... μάρκαραν την περιοχή τους. Επίσης, όταν κινούνται πρώτοι γλιτώνουν χρόνο και αντιδικίες με εκείνους που τυχόν τους είχαν προλάβει.

Κάπου εδώ θα ήταν χρήσιμο (έως ειλικρινές) να σου πω ότι αυτά που ισχύουν για τα trademarks έρχονται σε μια κάποια αντίθεση με το Lanham Act (νόμος που πήρε το όνομα του από εκπρόσωπο του Τέξας στο Κογκρέσο) και παραμένει ως ο κύριος ομοσπονδιακός νόμος για τα εμπορικά σήματα. Διαθέτει ουκ ολίγους περιορισμούς, ως προς το να κάνεις αίτηση για trademark για προϊόντα και υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας ένα όνομα που ανήκει σε κάποιο άτομο. Υπάρχει παραθυράκι: είναι η άδεια του ατόμου. Ένας άλλος περιορισμός είναι η καταχώρηση μόνο του επωνύμου. Το ξεπερνάς βάζοντας κάτι δίπλα (Air Jordan). Υπάρχουν και άλλα θέματα, αλλά στο τέλος της ημέρας όλοι έχουν συμφωνήσει πως κερδίζουν περισσότερα από το να κάνουν τα στραβά μάτια, από όσα χάνουν.

Ένα άλλο κομμάτι είναι πως οι νόμοι για το trademark “πέφτουν” πάνω στα δικαιώματα της δημόσιας εικόνας (rights of publicity), που αφορά τους νόμους των πολιτειών -πώς η κάθε μία αντιλαμβάνεται το θέμα. Γενικά, τα δικαιώματα δημόσιας εικόνας στηρίζονται στην αρχή ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα να ελέγχει την εμπορική αξία της ταυτότητας του και να αποτρέψει άλλους από το να την εκμεταλλευτούν, χωρίς την άδεια του. Η “ταυτότητα” περιλαμβάνει το όνομα, την εικόνα, τη δημοφιλία, την υπογραφή, τη φωνή ή οτιδήποτε άλλο συνδέει ο κόσμος με το συγκεκριμένο άτομο. Δεν ξέρω αν μπερδεύτηκες. Ξέρω ωστόσο, ότι καταλαβαίνεις γιατί δεν είναι πολύ ξεκάθαρα τα πράγματα.

Σημείωσε επίσης πως το ITU είναι με το μέρος και των ερασιτεχνών αθλητών, καθώς κάνει... κράτηση πηγής μελλοντικών εσόδων για αθλητές κολεγίων, οι οποίοι όντες φοιτητές δεν τους επιτρέπεται να βγάλουν cent από το όνομα τους (ή ό,τι άλλο τους αφορά). Μπορούν όμως να διεκδικήσουν τα πάντα, πριν εγκαταλείψουν το κολέγιο.

Δείτε μια συλλογή από trademarks, όπως τη βρήκαμε στο ESPN: Revis Island (Darrelle Revis). They are who we thought they were (Dennis Green). That’s a clown question, Bro (Bryce Harper). Getcha Popcorn Ready (Terrell Owens). Fear the Beard (Brian Wilson). The Great One 99 (Wayne Gretzky). The Black Falcon (Harrison Barnes). Shaqtacular (Shaquille O’Neal). Say Ow Gear (Junior Seau). Wilfork U Up (Vince Wilfork). Got Strange? (Jared Allen). The Big Unit (Randy Johnson). It’s go time (Bret Freeman). I love me some me (Terrell Owens). King James (LeBron James). Rice Rocket (Michelle Kwan). Lightning Bolt pose (Usain Bolt). The Hit Man (Chuck Hiter).

Όσα media και αν επισκέφτηκα για το θέμα, έγραψαν -σε απόλυτο αριθμό- πως το... κύμα με τους αθλητές που διεκδικούν τα εμπορικά σήματα του εαυτούς τους θα αυξηθούν και άλλο, μέσα στα χρόνια. Όπως αυξήθηκαν κατακόρυφα την τελευταία επταετία, όταν έπαψαν να αφορούν παγκοσμίου φήμης αθλητές.