Τι σκαλίζεις τώρα, θα πει κάποιος... Δεν το σκάλισα εγώ, το σκάλισε σε διπλή έρευνα 1, 2 το ανεξάρτητο δημοσιογραφικό πρόγραμμα κατά του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς (OCCRP) σε κρατικές και μη υπηρεσίες ανά τον κόσμο και έδωσε αφορμή για περαιτέρω έρευνα και καταγραφή όσων «σκοτεινών» είχαν λάβει χώρα πριν 10 χρόνια και για μία πενταετία στην Ζαλγκίρις Κάουνας, υπό των ημερών του τότε ιδιοκτήτη της Βλαντιμίρ Ρομανόβ.
Ήταν λοιπόν τέτοια εποχή, Μάης του 2009, όταν η Ζαλγκίρις βρισκόμενη σε οικονομικό αδιέξοδο και αντιμετωπίζοντας κατάματα ακόμη και τη διάλυση έπεσε σαν ώριμο φρούτο στα χέρια του Ρομανόβ. Μάλιστα ο τότε μεγιστάνας και νυν φυγάς στις... στέπες της Ρωσίας πρώην τραπεζίτης παρουσιαζόταν ως Μεσίας, ως μοναδικός σωτήρας που θα κρατούσε ζωντανό το καμάρι της Λιθουανίας3.
Ανάπλαση χωρίς... τούβλο
Ο Ρομανόβ σαφώς και δεν ήταν άγνωστος στους Λιθουανούς. Είκοσι χρόνια πριν αναλάβει τις τύχες της Ζαλγκίρις, χρησιμοποιώντας την ως άρμα για τις παράνομες μπίζνες του, είχε πρωτοανοίξει στην πόλη του Κάουνας την επενδυτική τράπεζα Ukio, λίγο πριν τη διάλυση της πάλαι ποτέ κραταιάς Σοβιετικής Ένωσης. Μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάσρτημα κατάφερε και συγκέντρωσε όλα του τα περιουσιακά στοιχεία σε έναν παγκόσμιο (;) όμιλο, την Ukio Banko Investicine Grupe (UBIG), που σύντομα διακλάδισε σε αρκετές άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής (Λετονία, Εσθονία αλλά και Ρωσία).
Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 και αφού είχε μαζέψει μπόλικο χαρτί, αποφάσισε να βάλει σε εφαρμογή το μεγαλύτερό του σχέδιο με «σύμμαχο» το λιθουανικό κράτος και τα λεφτά που είχε εμπιστευτεί στις τράπεζές του ο απλός κοσμάκης, αφού η Ukio το 2005 όταν στήθηκε η «μπίζνα», ήταν ο 5ος μεγαλύτερος δανειστής της χώρας. Το σχέδιο λοιπόν ήταν να επενδύσει για την ολική ανάπλαση μίας μεγάλης περιοχής της πόλης Βίλνιους, ονόματι Daniliskes προς 10,5 εκατομμύρια ευρώ. Θα μάζευε τα χρήματα από διάφορους «επενδυτές» και θα έχτιζε μία ολοκαίνουργια πολιτεία-πρότυπο. Για να μην σας φάει η αγωνία, στην περιοχή Daniliskes δεν μπήκε ούτε τούβλο και εδώ ξεκινάει το στόρυ...
Τα χρήματα που συγκέντρωσε ο Ρομανόβ όπως αποδείχθηκε χρησιμοποιήθηκαν για την αγορά πολυτελούς κατοικίας σε διάσημη συνοικία του Λονδίνου (αγορά που λέγεται ότι κόστισε περί τα 30 εκατομμύρια δολάρια) και πλέον βρίσκεται στο όνομα της Julija Goncaruk, που δεν είναι άλλη από ανηψιά του (κόρη της αδερφής του) περιουσία την οποία εν έτη 2019 οι λιθουανικές αρχές προσπαθούν αλλά αδυνατούν να «αποσπάσουν» προκειμένου να καλύψουν μέρος της τεράστιας «χασούρας» του 2006. Το παράδοξο της υπόθεσης; Ανάμεσα στις εταιρείες (κρατικές και ιδιώτες) που αναζητούν και διεκδικούν μέχρι σήμερα χρήματα είναι και εταιρείες που ανήκουν σε άτομα του στενού κύκλου του Ρομανόβ...
Τι έκανε λοιπόν η UBIG; Δημιούργησε περί τις 75 εταιρείες-φάντασμα σε διάφορες υπεράκτιες δικαιοδοσίες όπως οι Βρετανικές Παρθένες Νήσοι, ο Παναμάς κ.α. μέσω ιρλανδικού γραφείου υπεράκτιου πράκτορα. Από αυτές τις 75 εταιρείες, οι 35 άνοιξαν λογαριασμούς (ναι, φάντασμα) στην Ukio Bankas και όπως αποκαλύφθηκε πριν μερικά χρόνια μέσα από τα περίφημα Paradise Papers, όπου το όνομα της συγκεκριμένης τράπεζας και του Ρομανόβ έχουν περίοπτη θέση, όλοι αυτοί οι λογαριασμοί χρησιμοποιήθηκαν ως πλυντήριο για μεταφορές τεράστιων ποσών με το πρόσχημα κερδών από ανύπαρκτες εμπορικές συναλλαγές. Το «πλυντήριο» αυτό χρησιμοποιούσαν ολιγάρχες επιχειρηματίες, μεγιστάνες, εγκληματίες, προκειμένου να παρακάμψουν φόρους και να μεταφέρουν χρήματα από τη Ρωσία (και αλλού) αλλά και για τη νομιμοποίηση κεφαλαίων.
Θέλετε ορισμένα παραδείγματα από τις «εταιρείες» από τις οποίες προέρχονταν τα κέρδη; Μία από τις βασικές εταιρείες που αναφέρονται στα Paradise Papers ήταν η Quantus Division Ltd, οι δραστηριότητες της οποίας αφορούσαν πώληση ειδών διατροφής, επίπλων, πλεγμάτων αερισμού και ειδών φωτισμού...
Ο Ρομανόβ λοιπόν, μέσω της UBIG, μετέφερε αρχικά τα πρώτα (πολλά) χρήματα που συγκέντρωσε μέσω ενός λακέ του, ονόματι Ilja Jaroslavskis, στην εταιρεία Tristanas με έδρα το Νησί του Μαν και από εκεί διοχετεύτηκαν στο ευρωπαϊκό τραπεζικό συστημα μέσω ανταποκριτριών λογαριασμών της Ukio σε μία γερμανική (Commerzbank) και μία αυστριακή (Raiffeissen Bank International) τράπεζα.
Επί της ουσίας λοιπόν ο Ρομανόβ έκλεβε (sic) την ίδια του την τράπεζα τα χρήματα της οποίας όμως δεν ήταν δικά του. Η Ukio αποτέλεσε το άρμα για το πλυντήριο δεκάδων (έως εκατοντάδων) εκατομμυρίων ευρώ από το 2006 λέως το 2013, όταν και έκλεισε, αφού από το 2010 βρισκόταν στο μικροσκόπιο των αρχών. Θα πει κάποιος, είναι δυνατόν να χρειάστηκαν τρία χρόνια από τότε που ξεκίνησε η έρευνα μέχρι να αποκαλυφθεί η απάτη; Η απάντηση είναι και πάλι απλή. Όπως αποκαλύφθηκε από τον πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Διερεύνησης Οικονομικών Εγκλημάτων της Λιθουανίας Vitalijus Gailius, η Ukio ελέγχθηκε για «ξέπλυμα» από το γραφείο του τη διετία 2010-12 αλλά τουλάχιστον 10 άτομα της εν λόγω υπηρεσίας χρηματίστηκαν με μεγάλα ποσά, προκειμένου να αποκρύψουν στοιχεία και να βγάλουν λάδι τον Ρομανόβ. Η διαφθορά σε όλο της το μεγαλείο...
«Παιδί του λαού»
Εξήγηση για το παραπάνω υπάρχει, αφού ο Ρομανόβ από το 2005, όταν ξεκίνησε το κόλπο με την περιοχή Daniliskes, έχτιζε ένα «λαϊκό» προφίλ καταφέρνοντας να γίνει αρεστός σε πάρα πολύ κόσμο. Και σε αυτό συνέβαλε και η ενασχόλησή του με τη Ζαλγκίρις.
Τα αθλητικά τα «αγάπησε» για πρώτη φορά το 2005, όταν μέσω της Ukio, προκειμένου να έχει πρόσβαση στο βρετανικό τραπεζικό σύστημα εξαγόρασε τη γνωστή ποδοσφαιρική ομάδα Hearts. Ο «επενδυτής από το πουθενά» όπως τον αποκαλούσαν τότε τα δύσπιστα βρετανικά ταμπλόιντ από τις πρώτες μέρες του στο Γκόρτζι, στα δυτικά του Εδιμβούργου, προσπάθησε να «πουλήσει» ένα ιδιαίτερο προφίλ, φτάνοντας στο σημείο να κολυμπήσει όχι μία αλλά δύο φορές στη λίμνη Νες4 χωρίς να συναντήσει το... τέρας. Βέβαια εντός της ομάδας πήραν χαμπάρι γρήγορα περί τίνος πρόκειται, αφού τις 10 πρώτες μέρες της παρουσίας του είχαν παραιτηθεί ο προπονητής Τζορτζ Μπέρλεϊ και δύο μέλη του Δ.Σ. Ο ίδιος «απαντούσε» με δηλώσεις σε δικά του ΜΜΕ πως «δέχομαι αναίτια και οργανωμένη επίθεση με ψεύδη» και συνέχισε τις... αγορές. Όπως αυτή της Παρτιζάν Μινσκ Λευκορωσίας (την οποία κράτησε μέχρι τον Μάρτιο του 2012) αλλά και της FBK Kaunas (τέλη 2005), που ήταν προάγγελος της ενασχόλησης με τη Ζαλγκίρις.
Στη Λιθουανία έφτασε στο σημείο να δηλώσει συμμετοχή μέχρι και στο Dancing with the Stars το 2007 και, μαντέψτε, το κέρδισε κιόλας παρότι σκράπας στον χορό. Βλέπετε ρόλο στην ανάδειξη του νικητή έπαιξε η ψηφοφορία του κοινού και ο 59χρονος τότε Βλαντιμίρ πουλούσε τέλεια τον εαυτό του.
Η Ζαλγκίρις ήταν η αρχή του τέλους
Όταν λοιπόν έφτασε το πλήρωμα του χρόνου τον Μάη του 2009 να αναλάβει τις τύχες της Ζαλγκίρις, έβαζε σε εφαρμογή το τελευταίο στάδιο του σχεδίου του, όπως θα καταλάβετε στη συνέχεια. Μόνο που αυτή η ενασχόλησή του με τη Ζαλγκίρις ήταν και η αρχή του τέλους της αυτοκρατορίας του. όσον και αν ακούγεται υπερβολικό. Και ο λόγος ήταν ότι πλήρωσε την αλλαζονία του και το ότι ήταν άσχετος με το μπάσκετ, σε αντίθεση με τους Λιθουανούς φιλάθλους που «έχαψαν» για σχεδόν δύο χρόνια το... παραμύθι του επενδυτή.
Η Ζαλγκίρις έμοιαζε σαν παιχνιδάκι στα χέρια του Ρομανοβ, ο οποίος άρχισε από τις πρώτες κιόλας μέρες του στην ομάδα να μεταχειρίζεται σαν μαριονέτες τους προπονητές και ενίοτε τους παίκτες της. Επί των ημερών του και μέχρι τον Φλεβάρη του 2013 που την κοπάνησε, απέλυσε ουκ ολίγους προπονητές5. Τον Γκιντάρας Κράπικας μετά από 7 σερί ήττες στην Ευρωλίγκα. Τον χάλκινο με την Εθνική Λιθουανίας στο Ευρωμπάσκετ του 2007 και 4ο στους Ολυμπιακούς του 2008 Ραμούνας Μπουτάουτας με συνοπτικές διαδικασίες. Τον πρώην παίκτη Ντάριους Μασκολιούνας τον έδιωξε εν μέσω τελικών των πλέι-οφ με τη Λιέτουβος Ρίτας! Τον δικό μας Ηλία Ζούρο όχι μία, αλλά δύο φορές, φορτώνοντάς του και τη «ρετσινιά» που του κόλλησαν τα λιθουανικά ΜΜΕ ως ο προπονητής που έπαιρνε «χαρτάκι» από τον πρόεδρο6! Τον Ατσο Πέτροβιτς, τον Αλεκσάνταρ Τριφούνοβιτς. Ο Χοάν Πλάθα δεν... πρόλαβε να απολυθεί αφού έφυγε πρώτος ο Ρομανόβ...
Στο διάστημα αυτό η Ζαλγκίρις από εκεί που φυτοζωούσε βρέθηκε να έχει στο ρόστερ της παίκτες όπως ο μέχρι πρότινος αρχισκόρερ της Ευρωλίγκα Μάρκους Μπράουν, με τους Μίρζα Μπέγκιτς και Τράβις Ουότσον (2009-10), ο Μπόμπαν Μαριάνοβιτς, ο Μιντάουγκας Κουζμίνσκας και ο Ντεχουάν Κόλινς (2010-11), οι Μάρκο Πόποβιτς, Ρομπέρτας Γιαβτόκας και Σόνι Ουίμς (2011-12) και οι Τζάαμπερ, Ντάρντεν, ΜακΓκραθ, Λαβρίνοβιτς, Λαφαγέτ και Καουκένας τη χρονιά που... έσκασε η βόμβα της Ukio (2012-13).
Καλοί οι σταρ, όμως αποτελέσματα η ομάδα δεν έφερνε, οι συνεχείς αλλαγές προπονητών άρχισαν να εκνευρίζουν τους φιλάθλους και η αρχή του τέλους πλησίαζε μετά το 2011, όταν όλοι κατάλαβαν τις προθέσεις του. Ήταν η χρονιά του Ευρωμπάσκετ της Λιθουανίας με τη δημοτικότητα του Ρομανόβ να βρίσκεται στα ύψη λόγω της κατασκευής του γηπέδου (Zalgirio Arena) στην οποία είχε βάλει το χεράκι της (δηλαδή τα χρήματά της) και η Ukio αφού χρήματα από το πλυντήριο υπήρχαν πολλά. Στο πρώτο παιχνίδι που έγινε ποτέ στο γήπεδο στις 7 Σεπτεμβρίου 2011 το κοινό αποδοκίμασε με σφυρίγματα τον τότε Πρωθυπουργό της χώρας Άντριους Κουμπίλιους, αλλά όταν ήρθε η ώρα του «διοικητικού ηγέτη που τα... σπρώχνει» έγινε χαλασμός από χειροκροτήματα. «Το γήπεδο ανήκει στη Ζαλγκίρις. Ζαλγκίρις σημαίνει Λιθουανία. Οι Ισπανοί (σ.σ. αντίπαλος της Λιθουανίας σε φιλικό πριν το Ευρωμπάσκετ) ήρθαν στο βασίλειο της Ζαλγκίρις, ας τους δείξουμε τη δύναμή μας», είπε ως άψογος δημαγωγός που ήταν Ρομανόβ στο μικρόφωνο ενώ έπαιρνε το... κλειδί του γηπέδου από τον τότε Δήμαρχο Ριμάντας Μικάιτις7.
Ενώ λοιπόν όλα έδειχναν ιδανικά για τον Ρομανόβ (το 2011 ήταν ο 21ος πλουσιότερος άνθρωπος στη χώρα με περιουσία 67,6 εκατομμύρια δολάρια), στα τέλη της ίδιας χρονιάς, Δεκέμβρη του 2011 κάνει το... μοιραίο λάθος. Αποφασίζει να ιδρύσει πολιτικό κόμμα με σκοπό να διεκδικήσει την διακυβέρνηση της Λιθουανίας. Το άκρον άωτον της αλαζονίας...
Σκαρώνει λοιπόν πρόχειρα το Λιθουανικο Λαϊκο Κόμμα (Lietuvos žmonių partija εν συντομία LZP) και το πλαισιωνει με διάφορους... celebrities μεταξύ αυτών και μπασκετμπολίστες! Όπως τα αδέρφια Ντάριους και Κρζιστόβ Λαβρίνοβιτς, τον Ριμάντας Καουκένας8, τον διευθυντή της Zalgirio Arena Ανατόλι Τσούκπκοβ και τον γενικό διευθυντή της Ζαλγκίρις Βιτόλντας Μασάλσκις. Όμως η «χρησιμοποίηση» της ομάδας για τους πολιτικούς του σκοπούς, αποδείχθηκε casus belli για τους οπαδούς της Ζαλγκίρις, την ώρα που ένας από τους πολιτικούς του αντιπάλους είχε το... θάρρος να τον αποκαλεί “buratino” (η ρωσική εκδοχή του... Πινόκιο) δηλαδή ψεύτη και ανέντιμο.
Στις εκλογές που έγιναν το 2012 το κόμμα του κατάφερε να πάρει την... τελευταία θέση με μόλις 3.399 ψήφους (ποσοστό 0,26%) βγάζοντας τον ήρωά μας από τα ρούχα του. «Είναι μία τραγωδία για τη Λιθουανία» δήλωσε. Η αντίστροφη μέτρηση για το τέλος της αυτοκρατορίας του είχε μόλις αρχίσει. Για την ακρίβεια έφτανε στο τέλος της, αφού αρχές του 2013 έσκασε το κανόνι. Οι Λιθουανικές αρχές ολοκλήρωσαν την έρευνά τους και αποκάλυψαν τις επικίνδυνες πρακτικές δανεισμού, τη μη συμμόρφωση της τράπεζά του στους κανονισμούς και κατηγόρησαν τον Ρομανόβ για λεηλασία λογαριασμών.
Στις 12 Φεβρουαρίου 2013 η Τράπεζα της Λιθουανίας κήρυξε παύση εργασιών στην Ukio Bankas «λόγω επικίνδυνων δραστηριοτήτων». Εκείνη τη μέρα οι «υποχρεώσεις» της τράπεζας προς τρίτους ήταν 320 εκατομμύρια ευρώ πάνω από τα πραγματικά περιουσιακά της στοιχεία! Όσο για τον κύκλο... εργασιών της από το 2005 έως το 2013 όπως ανέφεραν πρόσφατες έρευνες; Ξεπερνάει τα 6 δισεκατομμύρια ευρώ9!
Ο ίδιος ο Ρομανόβ προσπάθησε τις πρώτες μέρες να αντικρούσει τις κατηγορίες, κάνοντας λόγω για «ασύστολα ψεύδη» και κατηγόρησε το λιθουανικό κράτος πως «έκλεισαν τη μόνη τράπεζα που ήταν σε θέση να επενδύσει στην οικονομία, τον πολιτισμό και τον αθλητισμό», όπως ανέφερε σε γραπτή του δήλωση. Αρχές Μάρτη του 2013 ανακοινωσε την παραίτησή του από τη Ζαλγκίρις10 παραχωρώντας άνευ αντίτιμου της μετοχές σε παλιούς παίκτες της ομάδας. Δύο μήνες αργότερα, Μάη του 2013... εξαφανίστηκε από προσώπου γης (δεν είχε ακόμη εκδοθεί ένταλμα σύλληψής του) και η μόνη πληροφορία που είχε να κάνει με την τύχη του έκανε λόγο για «εγκεφαλικό επεισόδιο σε νοσοκομείο της Μόσχας». Οι Λιθουανικές αρχές ζήτησαν την έκδοσή του στις αρχες του 2014, αλλά τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς η ρωσική κυβέρνηση όχι μόνο απέρριψε το αίτημα των Λιθουανών, αλλά του χορήγησε και άσυλο! Καθόλου παράξενο αν αναλογιστεί κανείς ότι ανάμεσα στους... φίλους του Ρομανόβ συγκαταλέγεται όπως αναφέρουν δημοσιεύματα ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο πλουσιότερος Αρμένιος στη γη Ρούμπεν Βαρντανιάν.
Έκτοτε τα ίχνη του αγνοούνταν με εξαίρεση μία τηλεφωνική (;) συνέντευξη που λιθουανικό μέσο υποστήριξε ότι του πήρε το 2018 και στην οποία αρνήθηκε όλες τις εις βάρος του κατηγορίες. Ώσπου στις 31 Γενάρη, φέτος, τη μέρα που η Ζαλγκίρις έπαιζε για την Ευρωλίγκα στη Mytishchi Arena της Μόσχας με αντίπαλο τη Χίμκι, ο Ρομανόβ εθεάθη στις πρώτες θέσεις του γηπέδου με κάζουαλ ντύσιμο να παρακολουθεί την ομάδα που ουσιαστικά τον... κατέστρεψε λόγω των πρακτικών του και την άφησε υπερχρεωμένη στα κρύα του λουτρού πριν έξι χρόνια!
Αντί δικού μας επιλόγου για το ποιος πραγματικά ήταν Ρομανόβ, η άποψη ενός ανθρώπου που -πλέον- λατρεύεται σαν Θεός από τους Λιθουανούς και δη τους φιλάθλους της Ζαλγκίρις, του Σαρούνας Γιασικέβιτσιους, οπως καταγράφηκε στην αυτοβιογραφία του Vincere non Basta από τον Ιταλό Pietro Scibetta που έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά το 2015 από την MVP Publications11 με τίτλο «Μόνο η νίκη δεν αρκεί».
«Δεν μου έμενε σε αυτό το σημείο τίποτε άλλο πια από το κλείσιμο του κύκλου και την επιστροφή μου στο σημείο απ’ όπου είχα ξεκινήσει. Στη Λιθουανία, στη Ζαλγκίρις» γράφει στο τελευταίο κεφάλαιο της αυτοβιογραφίας. «Μεταξύ εμού και της πρώτης ομάδας της καρδιάς μου υπήρχε πάντα μια μπερδεμένη ιστορία. Όταν αυτοί με ήθελαν, εγώ δεν ήθελα αυτούς και αντίστροφα. Τα προηγούμενα χρόνια το κλαμπ ανήκε σε έναν Ρώσο, τον Βλαντιμίρ Ρομανόβ, ο οποίος είχε παρατήσει τα πάντα αφήνοντας πίσω του μια χαώδη οικονομική κατάσταση μετά το κραχ που υπέστη η τράπεζά του. Δεν μου άρεσε ο Ρομανόβ. Δεν μου ήταν αρεστές οι μέθοδοί του. Εγώ είχα ανάγκη από κάτι σταθερό και πολύ καλά οργανωμένο. Για αυτό το λόγο δεν πήρα ποτέ στα σοβαρά την ιδέα να παίξω στη δική του Ζαλγκίρις. Μια φορά είχε πει πως «Ο Γιασικεβίτσιους δεν έρχεται να παίξει στην ομάδα γιατι η αρραβωνιαστικιά του δεν θέλει να ζήσει στο Κάουνας». Βλακείες! Η Άννα είχε δεχτεί να γεννήσει την Αιλα στο Καζάν. Πόσο μάλλον στο Κάουνας στο ιδιο μου το σπίτι».
Σημειώσεις
1) https://www.occrp.org/en/investigations/9036-the-wayward-millions-of-lithuania-s-runaway-banker
(2) https://www.occrp.org/en/troikalaundromat/the-troika-laundromats-friendly-eu-banker
(3) https://www.talkbasket.net/3541-vladimir-romanov-saves-zalgiris
(4) https://www.bbc.com/news/uk-scotland-highlands-islands-14405169
(5) http://euroleagueadventures.com/orchestrated-anarchy-in-zalgiris-vladimir-romanovs-brilliant-plan/
(7) https://zalgirioarena.lt/lt/naujienos/2011/09/07/zalgiris-arena-opening-lithuania-2011/
(8) https://www.court-side.com/news/kaukenas-and-lavrinovic-twins-candidates-for-lithuanian-elections/
(10) https://www.court-side.com/news/vladimir-romanov-resigns-from-zalgris/
(11) https://www.mvpublications.gr/books/saroynas-giasikebitsioys-mono-i-niki-den-arkei
