Κάποιος πρότεινε τον David Fizdale, πτυχιούχο στις επικοινωνίες και την κοινωνιολογία - μη γελάς, όλα παίζουν το ρόλο τους. Ο 43χρονος, που από το 2003 έως το 2016 τελούσε χρέη assistant (σε Warriors, Hawks, Heat), πριν δυο χρόνια ανέλαβε την πρώτη θέση και έβαλε τους Grizzlies στα playoffs.

Μόνο που μετά ήλθαν ουκ ολίγοι τραυματισμοί, το 7-12 για ρεκόρ στην αρχή της χρονιάς, ο πάγκος του Marc Gasol στην τέταρτη περίοδο της ήττας από τους Nets, η δυσαρέσκεια που εξέφρασε ο Ισπανός (“ήξερε το τεχνικό τιμ πως αυτό θα με πληγώσει και δεν μου εξήγησε ποτέ το γιατί. Δεν μου άρεσε και είμαι πιο εκνευρισμένος από ό,τι δείχνω”) και η απόλυση του στις 27/11 του 2017. Ημέρα που ο Steve Kerr δήλωσε σοκαρισμένος από αυτήν την απόφαση, “γιατί ο David είναι ένας από τους καλύτερους κόουτς της λίγκας. Είναι έξυπνος, σκληρός, ευφυής. Τι να πω; Όταν τραυματίζεται όλη η ομάδα σου, αυτό συμβαίνει σε αυτήν τη δουλειά”.

Προφανώς και οι Suns ήξεραν καλύτερα και του πρότειναν τετραετή συνεργασία, την ημέρα που τον πλησίασαν και οι New York Knicks. Διάλεξε τους δεύτερους. Ή για να σου πω την πάσα αλήθεια, οι του Phoenix μαγεύτηκαν από τον Igor Kokoškov, στην κατ' ιδίαν συζήτηση που είχαν μαζί του. Με το τέλος, ακύρωσαν κάθε άλλο ραντεβού και ανακοίνωσαν τη συνεργασία με τον Σλοβένο. Που κάπως έτσι έγινε ο πρώτος γεννημένος στην Ευρώπη head coach του ΝΒΑ. Kαι ο πρώτος μη γεννημένος στην Αμερική.

Μια στιγμή να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Από τη γέννηση (17/12 του 1971) στο Banatski Brestovac, χωριό κοντά στην πόλη Pančevo - η τέταρτη μεγαλύτερη της Vojvodina. Όπως κάθε Γιουγκοσλάβος που σέβεται τον εαυτό του, είχε ως στόχο να γίνει μπασκετμπολίστας. Διεκδίκησε το όνειρο, που ήταν να ακολουθήσει τα χνάρια των Vlade Divac και Toni Kukoc, έως την ημέρα που το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε συγκρούστηκε με άλλο, τόσο σοβαρά που σώθηκε από θαύμα. Αυτό ήταν το θετικό. Στα αρνητικά, το γόνατο του έγινε κομμάτια. Στις εβδομάδες παραμονής στο νοσοκομείο που ακολούθησαν, ήξερε πως το όνειρο είχε γκρεμιστεί.

Θα μου πεις “σιγά μη γινόταν Divac”. Κάτσε να σου μεταφέρω μια δήλωση του Divac για τον Kokoškov. “Θα μπορούσε να γίνει τεράστιος παίκτης. Ήταν εξαιρετικός πριν τους τραυματισμούς. Και σίγουρα είμαι χαρούμενος με την εξέλιξη που είχε. Είναι ευφυής coach και έχει άρτια γνώση του σπορ. Είμαστε φίλοι και θέλω να πω ότι πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό άνθρωπο του σερβικού μπάσκετ. Είμαι υπερήφανος για εκείνον”.

“Ήμουν ακόμα έφηβος” είχε πει στη “The Salt Lake Tribune”, στην οποία διηγήθηκε για πρώτη φορά την ιστορία του. “Το ατύχημα αυτό άλλαξε τη ζωή μου. Το να παίζω μπάσκετ δεν ήταν πια επιλογή. Αγαπούσα όμως, το σπορ, οπότε είπα στον εαυτό μου “θα κάνεις ό,τι μπορείς για να μείνεις σε αυτό”. Αναγνωρίζει πως ζει από καθαρή τύχη. Και από την ημέρα της σύγκρουσης έμαθε να διαχειρίζεται κάθε 24ωρο σαν να είναι το τελευταίο του. Με το πάθος ενός ανθρώπου που δεν ξέρει τι του ξημερώνει, αλλά δεδομένα δεν θέλει να “φύγει” -όποτε “φύγει”- με το αίσθημα του ανολοκλήρωτου.

Πήρε πτυχίο από το Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου και οι πρώτες του δουλειές ήταν σε ομάδες της πόλης. Ώσπου τον κάλεσαν να καθίσει και σε... εθνικούς πάγκους μικρών κατηγοριών. Έχει παραδεχθεί πως “δεν επηρεάστηκα προσωπικά από τον πόλεμο, αφού έλειπα. Επηρεάστηκε όμως η οικογένεια μου. Οι φίλοι μου. Η πατρίδα μου. Ήταν λυπηρό. Η Γιουγκοσλαβία υπήρξε μια από τις περισσότερο πολυφυλετικές χώρες του πλανήτη. Μια από τις πιο θρησκευόμενες χώρες. Από πολλές οπτικές μου θύμιζε πολύ την Αμερική. Δεν ήταν πάντα ένα έθνος χωρισμένο στη μέση. Υπήρξε ένα πολύ καλό μέρος για να ζεις και να μεγαλώνεις. Αυτό που έγινε δείχνει πόσο εύκολο είναι να βάλεις το μίσος μεταξύ των ανθρώπων”.

Στα 24 έγινε ο νεαρότερος σε ηλικία coach, στην ιστορία του γιουγκοσλαβικού μπάσκετ.

Η γνωριμία με τον Snyder

Ο Quin Snyder ακολούθησε την πεπατημένη οδό: ήταν point guard του Duke -όχι ένας τυχαίος, αλλά Ο point guard της εποχής που φοιτούσε/έπαιζε στο διάσημο κολέγιο- και μετά την αποφοίτηση άκουσε τον Mike Krzyzewski να του λέει “τι θα έλεγες να δουλέψουμε μαζί;”. Προς τα τέλη της δεκαετίας του '90 απέκτησε την ταμπέλα “φέρελπις coach” του κολεγιακού πρωταθλήματος. Κάπως έτσι βρέθηκε στον πάγκο του Missouri. Όταν ήλθε η ώρα να στελεχώσει το team του (2000), ένας από τους πρώτους στους οποίους αποτάθηκε ήταν o Kokoškov. Είχαν συναντηθεί σε μια τουρνέ του τελευταίου, σε αμερικανικά κολέγια. Έγιναν αμέσως φίλοι. Μοιράζονταν την ίδια τρέλα για το μπάσκετ. “Γίναμε αδέλφια” διευκρίνισε ο Snyder, “ήλθε για μια εβδομάδα και τελικά έμεινε άλλη μία, άλλη μία, άλλη μία... Όταν με προσέλαβαν στο Missouri ήθελα να δουλέψουμε μαζί”. Κάπως έτσι ο Kokoškov έγινε ο πρώτος Ευρωπαίος assistant πλήρους απασχόλησης, στην ιστορία της NCAA Division 1.

Η συνεργασία τους διήρκεσε μια σεζόν. “Μετά με εγκατέλειψε” είχε δηλώσει, γελώντας, ο Snyder. Ήξερε πως εκεί που πήγαινε ο φίλος του ήταν ο απόλυτος προορισμός. Ο στόχος.

Το 2000 οι LA Clippers τον έκαναν τον πρώτο μη Αμερικανό assistant του ΝΒΑ.

Η πρώτη του δουλειά στη Μέκκα του μπάσκετ κράτησε τρία χρόνια. Για τρεις περιόδους ήταν βοηθός του Alvin Gentry. “Δεν θα είχα κάνει τίποτα, χωρίς εκείνον” είχε εξηγήσει το 2010 στο SB Nation Arizona, “o Alvin με προσέλαβε το 2001. Ήταν ένας από τους λόγους που έγινα ο πρώτος μη Αμερικανός coach του ΝΒΑ. Έπειτα από αυτήν την πρόσληψη, όλα έγιναν πιο εύκολα”. Ο Gentry απάντησε “τον προσέλαβα γιατί πίστευα πως θα γίνει εξαιρετικός προπονητής. Όπως βλέπετε, δεν με έχει βγάλει ψεύτη!”.

Μετά πήγε στο Detroit για να δουλέψει με τον Larry Brown - και τον Terry Porter. Μαζί χάραξαν την πορεία των Pistons σε δυο τελικούς περιφέρειας και το δαχτυλίδι του 2004. Το καλοκαίρι παρουσιάστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, ως μέλος του team της Σερβίας/Μαυροβούνιο που είχε ως head coach τον Željko Obradović. Μετά πήγε και στο Eurobasket του 2005.

Δυο χρόνια μετά, κάθισε και σε πάγκο All Star Game (σε αυτόν της ανατολής). Το καλοκαίρι που ακολούθησε έκανε νέα μετακόμιση: αυτή τη φορά για τους Suns, του head coach Terry Porter, του assistant Alvin Gentry και του GM Steve Kerr. Εκεί δούλεψε εξαιρετικά με τον Steve Nash.

Πριν δικαιολογήσει το πρώτο μεροκάματο, επέστρεψε στην Ευρώπη για να ασχοληθεί με τη Γεωργία, την οποία είχε αναλάβει από τον Απρίλιο - παρεμπιπτόντως, την πήγε έως το Eurobasket του 2011, αλλά και σε αυτά του 2013 και του 2015.

Βρήκε και χρόνο να παντρευτεί, την Patricia, το 2009. Έχουν αποκτήσει δυο παιδιά. Έμεινε στο Phoenix για πέντε χρόνια - γεγονός που αν μη τι άλλο σημαίνει πως οι ιθύνοντες, η πόλη, οι fans τον έμαθαν απ' έξω και ανακατωτά.

 Στις 18/6 του 2010 πήρε την αμερικανική υπηκοότητα, περνώντας τις σχετικές εξετάσεις. Μεταξύ όσων έπρεπε να κάνει ήταν να ορκιστεί υπακοή στη νέα του χώρα και να αποποιηθεί τους δεσμούς του με τη Σερβία. “Ήταν μια συναισθηματική ημέρα για εμένα. Πήρα την υπηκοότητα για ειδικές προπονητικές ικανότητες. Ελπίζω ωστόσο, ότι μου δόθηκε γιατί ο κόσμος με βλέπει ως καλό άνθρωπο και ως κάποιον που συμπεριφέρεται σωστά στους ανθρώπους”.

Στην τελετή ήταν οι δικοί του άνθρωποι, αλλά και οι Steve Kerr, David Griffin, συνεργάτες του στους Suns, αλλά κυρίως, φίλοι του.

Στις 29 Μαΐου του 2013 έκρινε ότι είχε έλθει η ώρα για το επόμενο βήμα: ήταν οι Cleveland Cavaliers. Το Φεβρουάριο του 2015 μετακινήθηκε στους Magic όπου “έβγαλε” την αγωνιστική περίοδο και έπειτα από μόλις λίγα εικοσιτετράωρα ανεργίας προσελήφθη από τους Utah Jazz. Μάντεψε ποιος είχε προσληφθεί ως head coach. Ναι, ο Snyder. Ενόσω ήταν σε εξέλιξη η χρονιά, τον πήραν τηλέφωνο οι Σλοβένοι. Ήθελαν να αναλάβει την εθνική, με συγκεκριμένο πρόγραμμα που θα έφτανε τη μικρή αυτή χώρα της Ευρώπης στην ελίτ. Να σου θυμίσω ότι έφυγε από το Eurobasket του 2017 με το χρυσό. Και μάλλον δεν χρειάζεται να θυμίσω πώς έπαιξε ο Goran Dragić, με τον οποίον είχε δουλέψει και στους Suns, σε αυτό το τουρνουά. Πολλώ δε πώς αξιοποίησε τον Luka Dončić.

Πίσω στους Jazz, μια μέρα ασθένησε ο πρώτος και βρέθηκε ο Kokoškov να κρατά το τιμόνι. Εκείνη την ημέρα (5/12/2016) οι “Μορμόνοι” νίκησαν τους Lakers. To project της Utah δουλεύτηκε για χρόνια έως τη φετινή συμμετοχή στα NBA playoffs. Μεταξύ όσων συνέβησαν στο μεσοδιάστημα... ήταν ο George Hill, ο οποίος δούλευε με τον πρωταγωνιστή της ιστορίας μας για μισή σεζόν, μεν, αλλά όπως λέει ο παίκτης ήταν αρκετή για να τον αλλάξει. “Τα πράγματα που με έβαλε να κάνω ήταν πολύ διαφορετικά από ό,τι είχα συνηθίσει. Αυτό που μου έκανε ήταν φαινομενικό. Ασχοληθήκαμε με μικρά πράγματα που ούτε καν γνώριζα, ώστε να γίνω καλύτερος σουτέρ, να αποκτήσω καλύτερο σουτ έπειτα από ντρίμπλα κλπ. Περάσαμε πολλές ώρες σε ασκήσεις ισορροπίας και ενδυνάμωσης κορμού. Πάντα θες να δουλεύεις με κάποιον που είναι τόσο έμπειρος”. Ένα άλλο κομμάτι εξ όσων είδατε φέτος από τους “Μορμόνους” που τον αφορά είναι ο Ricky Rubio και το πώς διαχειρίστηκε τον εαυτό του -προς τεράστιο όφελος όλων.

Μόλις ολοκληρώθηκε το “ταξίδι” με τους Jazz, τον άρπαξαν οι Suns και τον έκαναν τον πρώτο head coach που γεννήθηκε εκτός Βορείου Αμερικής, στην ιστορία της λίγκας.

“Είμαι 17 χρόνια σε αυτήν τη λίγκα, οπότε μπορώ να πω με ασφάλεια πως γερνάω! Μεταξύ αυτών που έμαθα ήταν να είμαι ο εαυτός μου. Δούλεψα με εξαιρετικούς προπονητές στο ΝΒΑ, αλλά και εκτός αυτού. Προσπάθησα να τα βρω με όλους και να προσπαθήσω δημιουργήσω τη δική μου φιλοσοφία”. Κάπως έτσι έγινε γνωστός ως ένας εκ των πιο καταρτισμένων βοηθών του ΝΒΑ και σίγουρα εκ των πιο έμπειρων. Ο Snyder τον έχει χαρακτηρίσει ως ένα από τα καλύτερα επιθετικά μυαλά της λίγκας. Στο Νο2 είναι η εξέλιξη των παικτών - ακόμα και όταν πρόκειται για βετεράνους. Κάτσε όμως, να σου πω το Νο3. Ή μάλλον, θα στο πει ο ίδιος, καθώς όταν άλλαξε το καλεντάρι της Euroleague και έγιναν 40 τα ματς της κανονικής περιόδου, είχα μιλήσει μαζί του για το τι να περιμένουμε εμείς οι Ευρωπαίοι. Ιδού η απάντηση του coach, που φημίζεται για την προετοιμασία κάθε παιχνιδιού, το διάβασμα και την ανάλυση του αντιπάλου, ώστε να είναι έτοιμοι για όλα οι παίκτες του.

"Αντιλαμβάνομαι όσα λένε οι προπονητές στην παρούσα φάση οι προπονητές, με την αύξηση των αγώνων. Ότι δεν έχουν χρόνο να προετοιμάζουν τις ομάδες τους και καταλαβαίνω πολύ καλά τι επιζητά η Euroleague. Είναι μέρος της "επανάστασης" που γίνεται στο ευρωπαϊκό μπάσκετ. Είναι μια φυσιολογική διαδικασία. Όσο πιο γρήγορα καταλάβουν οι παίκτες, οι κόουτς, οι ομάδες πως αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να γίνει επικερδής η επιχείρηση, θα είναι για πιο εύκολα τα πράγματα."

“Όλοι πρέπει να αντιληφθούν πως πληρωνόμαστε για τα παιχνίδια. Όχι για τις προπονήσεις”

"Κατ' αρχάς, όλοι πρέπει να αντιληφθούν πως πληρωνόμαστε για τα παιχνίδια. Όχι για τις προπονήσεις. Κανείς δεν μας βλέπει να προπονούμαστε -εννοώ η επιχείρηση δεν βγάζει κάτι από αυτήν τη διαδικασία. Τα έσοδα που προέρχονται από τα εισιτήρια και ό,τι αφορά έναν αγώνα, είναι σημαντικός παράγοντας. Για να βγάλει κέρδη η λίγκα που είναι μια επιχείρηση οι ομάδες πρέπει να παίζουν περισσότερα ματς στην έδρα τους και όλοι πρέπει να συμβιβαστούν με αυτό.

Τη χρονιά του lock out στο ΝΒΑ, όταν διαπραγματευόταν η λίγκα με τους παίκτες για τη νέα συλλογική σύμβαση εργασίας, οι NBAers είχαν θέσει ως όρο για συμφωνία να μειωθούν τα λεπτά των αγώνων, σε 40. Το ΝΒΑ τους εξήγησε πως αυτός είναι ο ένας όρος που δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός. Υπάρχουν 82 αγώνες κάθε μέρα και είναι fixed αριθμός που δεν αλλάζει, γιατί το ΝΒΑ τον χρειάζεται για να βγάλει κέρδος. Οι ομάδες τον χρειάζονται για να βγάλουν κέρδη. Με κάποιον τρόπο πρέπει να πουλάμε το προϊόν,  που είναι το παιχνίδι, ώστε να προκύπτουν τα χρήματα που πηγαίνουν στις πληρωμές παικτών, των προπονητών, για να "τρέχει" η επιχείρηση. Γιατί είναι δεδομένο ότι όλοι θέλουν να πληρώνονται για τη δουλειά τους και με κάποιον τρόπο πρέπει να έχεις έσοδα.

“Οι αγώνες είναι το προϊόν μας. Περισσότερα παιχνίδια σημαίνει περισσότερα κέρδη”

Οι κόουτς πρέπει να είναι έξυπνοι, όπως ήταν ανέκαθεν και να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση. Πάντα προσαρμόζονταν. Το μπάσκετ ήταν τελείως διαφορετικό πριν 15 χρόνια, όταν οι παίκτες εκτελούσαν αυστηρά το πλάνο των προπονητών. Το να αλλάξουν την προσέγγιση τους, να καταλάβουν πως δεν έχουν χρόνο για να ασκήσεις, αλλά μόνο για να διδάσκουν νέα πράγματα στους παίκτες  είναι μέρος της προόδου και της διαδικασίας. Αυτό ισχύει και για τις μετακινήσεις.

Το να αποκτήσουν τσάρτερ οι ομάδες, για να κάνουν πιο εύκολες τις μετακινήσεις και να μην εξαντλούν τους παίκτες, είναι μέρος της εξέλιξης. Για να κάνουν αυτήν την αγορά χρειάζονται πολλά λεφτά. Αυτά θα έλθουν αν μείνουν όλοι πιστοί στη διαδικασία της εξέλιξης, όταν καταλάβουν ότι αυτός είναι ένας από τους λόγους που πρέπει να παίζεις περισσότερα παιχνίδια. Είναι ένας κύκλος. Είναι αλυσιδωτή αντίδραση.

Αν συνεχιστεί η εξέλιξη, οι λίγκες του μπάσκετ στην Ευρώπη θα γίνουν σύντομα επικερδείς. Μέχρι τώρα, η μόνη επικερδής μπασκετική λίγκα είναι το ΝΒΑ. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Κάποια χρόνια νωρίτερα, ο Λάρι Μπερντ, ο Μάτζικ Τζόνσον, ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ ακόμα και ο Μάικλ Τζόρνταν ταξίδευαν με πτήσεις της γραμμής, γιατί δεν υπήρχαν πολλά χρήματα.

Τώρα όλοι κοιτούν το ΝΒΑ ως παράδειγμα, αλλά δεν ήταν πάντα παράδειγμα προς μίμηση. Βήμα βήμα "έχτισαν" την επιχείρηση τους, ανέπτυξαν την επιχείρηση τους σταδιακά, μέσα σε 30 χρόνια. Αν το ευρωπαϊκό μπάσκετ ακολουθήσει το πλάνο -που δεν ήταν προϊόν κάποιας ιδιοφυΐας, αλλά η μόνη επιλογή- θα γίνει καλύτερο, πιο δυνατό, πιο μεγάλο και επικερδής επιχείρηση, που είναι το ζητούμενο για κάθε επιχείρηση διασκέδασης. Και ναι, όλοι πρέπει να καταλάβουν πως το μπάσκετ θα γίνει τρόπος διασκέδασης και για τους Ευρωπαίους.

“Αλλάζει η φύση του παιχνιδιού, γιατί δεν έχεις χρόνο να θρηνήσεις την ήττα”

Υπάρχει μια παρανόηση, πως στο ΝΒΑ δεν νοιαζόμαστε για τα αποτελέσματα της regular season. Πρέπει να είσαι στο ΝΒΑ, να δουλεύεις για αυτό, ώστε να καταλάβεις πώς λειτουργούν τα πράγματα. Σε διαβεβαιώ ότι όλοι θέλουν να κερδίζουν σε όλα τα ματς. Αυτό όμως, είναι αδύνατο, όταν έχεις τρία ματς σε πέντε ημέρες. Δεν γίνεται να "σκοτώσεις" τον εαυτό σου, για να τα καταφέρεις. Χθες παίξαμε με τους Σπερς, στο Σαν Αντόνιο, σήμερα παίζουμε με το Ντάλας στη Γιούτα και ούτω καθ' εξής. Αυτό που θέλω να πω είναι πως είτε κερδίζεις, είτε χάνεις δεν έχεις άλλη επιλογή από το να κοιτάξεις το επόμενο παιχνίδι. Αυτή είναι η φύση της λίγκας. Αυτή θα γίνει η φύση της ευρωπαϊκής λίγκας και θα πρέπει να προσαρμοστούν οι φαν, τα media, οι ιδιοκτήτες των οργανισμών στο ότι είσαι όσο καλός είναι το τελευταίο σου ματς.

Ο Ολυμπιακός με τον Παναθηναϊκό θα δώσουν δυο ματς για την Εuroleague την ίδια εβδομάδα και το σαββατοκύριακο θα παίξουν μεταξύ τους. Θα έχουν δηλαδή, τρεις αγώνες σε έξι ημέρες, άρα θα πρέπει να προχωρούν, δεν θα 'χουν χρόνο να αναλύουν μέχρι τελικής πτώσεως ή να κάνουν "κηδείες". Αυτό το mentalité θα αλλάξει, γιατί αυτή θα είναι πια η φύση του παιχνιδιού".

Ναι, τα είχε πει, πριν τα δεις.