Περί τίνος πρόκειται… Έλα ντε! Θα μπορούσε κανείς να πει πως πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ με στοιχεία μυθοπλασίας (docu-fiction) όπως είναι ο σύγχρονος, μοντέρνος τίτλος του genre. Αυτό πραγματεύεται την τεράστια επιτυχία της μπασκετικής ΑΕΚ, την 4η Απριλίου του 1968, όταν και στον τελικό που έγινε στο Καλλιμάρμαρο, έγινε κυπελλούχος Ευρώπης, νικώντας τη Σλάβια Πράγας, μια από τις εξαιρετικές ομάδες της εποχής. Αυτό είναι η μια πλευρά του νομίσματος. Η άλλη πλευρά λέει πως η ταινία είναι σαν τους αληθινούς πρωταγωνιστές της. Κουβαλάει μπαγκάζια. Ανασκαλεύει μνήμες. Μας ταξιδεύει με τρόπους γλυκόπικρους. Δεν είμαι κριτικός κινηματογράφου, συμπαθάτε με, και ούτε αυτός είναι ο σκοπός μου εδώ. Αλλά πραγματικά η ταινία είναι έντονη. Δεν έχω ρίζες από τη Μικρά Ασία ή την Πόλη, αλλά συγκινήθηκα, η ταινία μιλάει για την προσφυγιά, τον ξεριζωμό, τον επαναπατρισμό σε νέα, άγνωστα μέρη και το πώς εκεί ένα «κλαμπ» μπορεί να προσφέρει το νόστο και την ένωση για ένα ιδανικό. Μιλάει για την ιστορία της εποχής, εγχώρια και μη.
«Κερδίσαμε, γιατί δεν μπορούσαμε να χάσουμε μπροστά στον κόσμο που είχε μαζευτεί». Η ιδέα του να εκπροσωπείς ουσιαστικά μια ολόκληρη χώρα μέσα από μια φανέλα, ακόμα και σε περίπτωση που αυτή δεν είναι η γαλανόλευκη, είναι ύψιστη τιμή και ως τέτοια πρέπει να λογίζεται. Βάλτε το τώρα αυτό σε μια ομάδα που αντιπροσωπεύει επιπλέον έναν άλλον ελληνισμό. Διαφορετικά αυθεντικό. Ξεσπιτωμένο. Που αρνείται να πεθάνει. Και ανάμεσα στα παραπάνω ένας παίκτης, που δυο χρόνια πριν το τρόπαιο έπαιζε μέχρι λίγους μήνες πριν αφήσει την τελευταία του πνοή από την επάρατη νόσο, για τη «φανέλα». Για τους συμπαίκτες του κάθε βράδυ αγνοούσε αφόρητους πόνους, μέχρι που δεν άντεξαν τα πόδια του και κατέρρευσε ενάντια στην ομάδα που λίγο καιρό μετά θα υποκλινόταν στους ίδιους σε έναν τέτοιο τελικό, σαν μια μορφή εξιλέωσης. Δραματική ιστορία όπως τόσες και τόσες, Ελλήνων που αναγκάστηκαν να αφήσουν σπίτια και περιουσίες στη Μικρά Ασία και στην Κωνσταντινούπολη, για να έρθουν στην Ελλάδα και να αρχίσουν από το μηδέν, αγνοώντας τους πόνους για να φροντίσουν την οικογένειά τους, ενώ στα μέρη τους μέχρι τότε ήταν φτασμένοι έμποροι, βιοτέχνες, επιστήμονες, αθλητές. Όλοι αυτοί συνέχισαν να «παίζουν» για τη «φανέλα», για εκείνα τα μέρη, για ένα σωρό αναμνήσεις και γιατί «τα όνειρα δεν ξεχνιούνται ποτές».
Μην ψάχνετε αντίστοιχα παραδείγματα στο σύγχρονο αθλητισμό. Ανούσιο, άκαιρο, ανώφελο. Στην καθημερινή ζωή πάλι, όσα παραδείγματα θέλετε. Μετανάστες (οικονομικοί και μη), πρόσφυγες, κατατρεγμένοι άνθρωποι από τη μία πλευρά και χώρες που τους υποδέχονται από την άλλη, έτοιμες να τους καταβαραθρώσουν την ήδη άθλια ψυχολογία τους και να τους απαγορεύσουν να αρχίσουν έστω ξανά από την αρχή. Τίμια. Περήφανα.
Το πλαίσιο ήταν και τότε (όπως σχεδόν πάντα) ταραχώδες. Αναταραχές στην Ελλάδα, με κάθε αφορμή για αλλαγή. Δολοφονίες Μ.Λ. Κινγκ και Κένεντι, πόλεμος στο Βιετνάμ, Μάης του ’68 στο Παρίσι, οι «Μαύροι Πάνθηρες» ενάντια στο ρατσισμό. Κινήματα, απόψεις, ιδανικά, στα οποία άξιζε να συμπορευτεί ο κόσμος και να παλέψει γι’ αυτά, ενάντια στην εκάστοτε τυραννία και υπέρ του διπλανού του. Η ιστορία επαναλαμβάνεται, είμαι σίγουρος πως βλέπετε το μοτίβο. Δεν μπορεί να μην το αναγνωρίζετε. Ανθρώπινα δικαιώματα, πόλεμοι, συμφέροντα. Και λαοί που δε μαθαίνουν από το παρελθόν, φαίνεται πως είναι αναγκασμένοι να το ξαναζήσουν ίσως και πιο τραγικά.
Φεύγοντας από το σινεμά, αναρωτήθηκα, αν η ΑΕΚ εκείνη ήταν τελικά η «εθνική ποδοσφαίρου» του 2004, ή ο «Αντετοκούνμπο» του 2018. Ογδόντα χιλιάδες και πλέον κόσμος είχε μαζευτεί στο στάδιο εκείνη την ημέρα, για να ζητωκραυγάσει για μια ομάδα που δεν ήταν αναγκαστικά αυτή που υποστήριζε τις υπόλοιπες 364 ημέρες του χρόνου. Εκατοντάδες χιλιάδες ξεχύθηκαν στους δρόμους μετά τη θριαμβευτική νίκη. Χωρίς χρώματα και ταμπέλες. Χωρίς χορηγούς και «διοργανωτές», όπως τα σύγχρονα συλλαλητήρια. Μιλάμε ουσιαστικά για μια πολύ δύσκολη εποχή, μόλις στον πρώτο χρόνο της χούντας, με την χώρα σε ασφυξία υπό των νέων «θεσμών». Με την καθημερινότητα σε μια λεπτή κλωστή. Έριδες εσωτερικές και εξωτερικές. Με τους ρουφιάνους και τους προδότες ανάμεσα σε ανθρώπους καθημερινούς, του μεροκάματου, που απλά μοχθούσαν για την οικογένεια.
Μα ανάθεμα, δε γίνεται να είναι τόσες πολλές οι ομοιότητες, τελικά…
«Η περιμετρική, δεν τελειώνει ποτέ…»
