Η μικροοικονομία, ωστόσο, απέχει από το να εξηγήσει σωστά έναν αποκλεισμό που κρίνεται από σειρά πέντε παιχνιδιών. Εάν τα πάρουμε σαν σύνολο, με δεδομένο πως στο περίεργο σύστημα του Μουντομπάσκετ κάθε αποτέλεσμα μετρούσε εξίσου, τότε οι Τσέχοι έχουν μάλλον ένα ισχυρότερο επιχείρημα να καταθέσουν σε σχέση με την εθνική, σε ο,τι αφορά το ποιος άξιζε την θέση στον αυριανό προημιτελικό: Είχαν συμπαγέστερη ομαδική λειτουργία και καθαρότερο αγωνιστικό προσανατολισμό, ο οποίος τους οδήγησε στο να παίξουν καλύτερα από το σύνολο των μελών τους. Αντίθετα, δύσκολα μπορεί να ισχυριστεί κάποιος το ίδιο για την ελληνική ομάδα, η οποία στελεχώθηκε από τον MVP του ΝΒΑ, δυο παίκτες από την βασική πεντάδα της Ευρωλίγκα και ένα σωρό ακόμη μπαρουτοκαπνισμένους σταρ.

Αγωνιστική περίληψη

Αγωνιστικά, η πορεία κατέληξε στο αποτέλεσμα που φοβόμασταν ακριβώς πριν την έναρξη της διοργάνωσης: Tούβλα, τούβλα, τούβλα. Τα νούμερα δύσκολα το φανερώνουν, καθώς οι νίκες με Μαυροβούνιο και Νέα Ζηλανδία συνοδεύτηκαν από υψηλή επιθετική παραγωγή, όμως μια ματιά στα ποσοστά των "ηττών" ίσως σας πείσει. 31,8% σε σουτ εντός πεδιάς απέναντι στις ΗΠΑ, 32% στα τρίποντα και 55,6%(!) στις βολές απέναντι στην Τσεχία και φυσικά το 2/14 τρίποντα στο δεύτερο ημίχρονο και το 40% στα συνολικά σουτ στον μοιραίο αγώνα με τη Βραζιλία. Σε κανένα από τα παιχνίδια που "έχασε" (την Τσεχία την κέρδισε), η εθνική δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχασε από οτιδήποτε άλλο, πλην του ότι δεν ευστόχησε.

Πάμε να τα δούμε αυτά κάπως αναλυτικότερα, μέσα απο στοιχεία της Synergy, για να προκύψουν και κάποιαι συμπεράσματα που αφορούν τόσο την τακτική, όσο και το ... μέλλον, αν μπορούμε να μιλάμε για μέλλον με αυτή την ομοσπονδια-ραμολιμέντο που έχουμε μπλέξει (ο Ψαράκης τα έγραψε σχετικά χθες).

Λοιπόν, καθώς είχε τον Γιάννη και δύο ακόμη δημιουργούς στα γκαρντ, εκ των οποίων ο ένας μπουκάρει συχνά (Καλάθης), πολύ λογικά η εθνική τελείωσε τις περισσότερες επιθέσεις της με στατικά σουτ. Σε αυτά, εμφάνισε το εκθαμβωτικό ποσοστό του 32,7% (μετράνε και τα πέντε παιχνίδια, φανταστείτε δηλαδη), που την έφερε στην 20η θέση στη σχετική κατηγορία. Με απλά λόγια; Το play που η ομάδα επέλεξε πιο συχνά, κατέληγε στο σίδερο συχνότερα από ο,τι θα έπρεπε, για να είναι αποτελεσματική η επίθεση. Αν τώρα πολύ λογικά σκεφτούμε ότι οι αντίπαλοι συχνά προκαλούσαν αυτές τις καταστάσεις, τότε είναι μάλλον αυταπόδεικτο ότι η εθνική πιάστηκε στη φάκα.

Και τι φάκα! Πρωτος σε συχνότητα spot up προσπαθειών ήρθε ο ... Νικ Καλάθης (!), κάτι που εξηγείται εν μέρει από την συνύπαρξη του με τον Γιάννη για πολλά λεπτά. Δεν τα πήγε καθόλου άσχημα, όμως υποψιάζομαι πως αν ο αντίπαλος προπονητής διάλεγε ένα σενάριο πριν από κάθε παιχνίδι, θα ήταν αυτό. Σε πλήρη αντίθεση με τον Νικ, ο Κώστας Παπανικολάου, παρόλο που πήρε μεγάλο μερίδιο από τέτοιες κατοχές, τερμάτισε ανάμεσα στους τελευταίους της διοργάνωσης, με 1/13 (!) στατικά σουτ συνολικά. Η προτίμηση του έναντι του Παπαπέτρου στον αγώνα απέναντι στην Τσεχία, εξηγείται μόνο από τη μεταφυσική.

Κοινώς, την πατήσαμε όπως περιμέναμε. Οι αντίπαλοι είχαν όλη την πολυτέλεια να κλείνουν τον Γιάννη, χωρίς να τιμωρούνται. Σαν συνέπεια, οι χώροι για τον σταρ της εθνικής έκλεισαν, κάτι που δεν μπόρεσε να ισοσκελίσει ούτε η παρουσία του Μπουρούση ως stretch - 5, κι ας πήγε ο αρχηγός συνολικά πολύ καλά στα αμυντικά του καθήκοντα.

Το ερώτημα είναι αν θα μπορούσε να είχε γίνει κάτι διαφορετικά και αν θέλετε τη γνώμη μου η απάντηση είναι "οχι, αλλά και ίσως ναι". Το "οχι" πηγαίνει στο ότι με την συγκεκριμένη στελέχωση, μέσες άκρες η τακτική προσέγγιση θα ήταν αυτή έτσι κι αλλιώς. Ο Καλάθης θα έπρεπε να συνυπάρχει με τον Γιάννη (δεν είχαμε ένα σωρό γκαρντ) και συχνά θα βρίσκονταν στη δυνατή πλευρά παρέα. Οι βοήθειες θα πήγαιναν προς Αντετοκούνμπο μεριά. Ακόμη, μία ή άλλη οι υπόλοιποι θα είχαν ξεκάθαρες ευκαιρίες να σκοράρουν, χωρίς να είναι σκόρερ και χωρίς να είναι διαχρονικά εύστοχοι. Κοινώς, εάν δεν έβγαινε transition επίθεση (συνέβη συχνά και σταθερά), όλοι θα έπρεπε να γίνουν από κάτι που δεν είναι. Στα κρίσιμα σημεία δεν έγιναν, πλην ίσως του Θανάση.

Το "ναι" τώρα, πηγαίνει στο ότι ο Σκουρτόπουλος επέλεξε να μην στελεχώσει την εθνική με σουτέρ τύπου Σάκοτα ή Βασιλειάδη, κι ας μην κάνουν τίποτε άλλο στο γήπεδο (τα περί ποσοστών του Βασιλειάδη σε άλλες διοργανώσεις τα ακούω βερεσέ, καθώς τα αντίπαλα επιτελεία δεν σχεδιάζουν την αμυντική τους τακτική με βάση αυτά, αλλά με βάση τη διαχρονική παρουσία και τα σταθερά στοιχεία ενός παίκτη). Πιθανότατα, η κυνική παραδοχή πως πρέπει να θυσιαστεί ένα μέρος του μεγέθους και της ευελιξίας, χάρην της μονοδιάστατης εξειδίκευσης στην εκτέλεση να ήταν εδώ απαραίτητη, ειδικά από τη στιγμή που δύο τρεις παίκτες πήραν το μίνιμουμ του χρόνου συμμετοχής. Και αυτό όμως, θα μου επιτρέψετε, το πολύ να έβαζε την εθνική στην οκτάδα, για παραπάνω δεν ήταν σίγουρα. Αφήστε που εκ των υστέρων ακούγεται περισσότερο σαν εξυπνάδα, παρά σαν ρεαλιστική πρόταση.

Απο έδω και πέρα - περί παραγωγής παικτών

Υπάρχει άραγε τέτοια και ποια θα ήταν αυτή; Για να απαντηθεί το ερώτημα, μάλλον χρειάζεται να γίνουν ξεκάθαρες οι προθέσεις του Γιάννη για τα επόμενα χρόνια, όχι σε επίπεδο δηλώσεων, αλλά σε επίπεδο προγραμματικής συννενόησης με την ανύπαρκτη ομοσπονδία. Το πράγμα, όπως αντιλαμβάνεστε, δυσκολεύει. Δεν μοιάζει πιθανό να δεθεί με τον οργανισμό "εθνική" ένας παίκτης, τον οποίον στο παρελθόν ο πρόεδρος του προγράμματος έχει αποκαλέσει "αρκούδα με χαλκά" και επιπλέον όπου σταθεί και όπου βρεθεί, υπενθυμίζει πως για την μπασκετική του ανάπτυξη υπευθυνη είναι η ... ομοσπονδία. Εάν ο Αντετοκούνμπο επιλέξει να ενισχύσει διαχρονικά την εθνική (δεδομένων και των συμφερόντων των Μπακς), θα είναι επειδή έτσι του κατέβηκε ή από κάποιου είδους λανθάνων (και λάθος) πατριωτισμό. Αντίστοιχα, το πώς θα στελεχώνεται κάθε φορά το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα εξαρτάται από αυτή την επιλογή.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο, σχεδόν πάντα στη συζήτηση εισχωρεί το πατροπαράδοτο ζήτημα της παραγωγής παικτών, όπου και αν βγάζει κάθε φορά ο δρόμος. Σε περίπτωση συμμετοχής του Γιάννη όλες και όλοι αναρωτιούνται "μα καλα, πώς γίνεται να μη βγαζουμε δυο τρεις σουτέρ". Σε περίπτωση μη συμμετοχής αναφωνούν "μα καλά, γιατί δεν βγαίνουν παίκτες που να ξέρουν τα βασικά, όπως πχ οι Σερβοι". Τα ξέρετε, βάλτε την ατάκα που προτιμάτε.

Σχεδόν μόνιμα επίσης, τα παραπάνω ακολουθούνται από ιστορικές αναδρομές στην ανάπτυξη της "ελληνικής σχολής" και από τσιτάτα περί του σκεπτόμενου μπάσκετ, που έχει κάνει κακό, περί έμφασης στην άμυνα και στο πικ εν ρολ στις μικρές ηλικίες, περί έλλειψης δομών της ομοσπονδίας, περί γονιών, προπονητων και ανπεάρκειας της παιδείας, μπλα μπλα μπλα, βαρέθηκα ήδη αφόρητα. Ποιοι τη γλιτώνουν; Μα φυσικά, τα μεγάλα κλαμπ, τα οποία εδώ και πάρα πολλά χρόνια απέχουν συστηματικά από την διαδικασία παραγωγής μπασκετμπολιστών.

Βόλτα στη Γαλλία

Μείνετε λίγο μαζί μου, για να πάμε μια βόλτα στη Γαλλία.

Στη Γαλλία υπάρχει το INSEP, ένα πρόγραμμα ανάπτυξης αθλητών σε διάφορα αθληματα, το οποίο καθοδηγείται, όχι από κάποια ομοσπονδία, αλλά από το υπουργείο των σπορ της χώρας. Το INSEP τελεί χρέη παιδομαζώματος. Ανακαλύπτει ταλέντα που (συνηθως) δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν για αθλητική παιδεία, τα εντάσσει στα camp του υπό τις οδηγίες προπονητών και αργότερα τα προωθεί σε αγώνες χαμηλότερων κατηγοριών. Στο μπάσκετ συγκεκριμένα, η ομάδα του προγράμματος αγωνίζεται στην τρίτη κατηγορία. Λεπτομέρεια; Το ανώτατο ηλικιακό όριο που επιτρέπεται να αγωνιστεί ένας αθλητής είναι τα 18 έτη. Μετά την ενηλικίωση εντάσσεται σε σύλλογο, συχνά μέσω ενός camp επίδειξης που διεξάγεται στο τέλος της αγωνιστικής σεζόν και έχει χαρακτήρα "παζαριού". Οι ομάδες επιλεγουν, δεν αγοράζουν και το INSEP καρπώνεται κατόπιν έσοδα από την μεταπώληση.

Πέραν των σημαντικότατων πολιτικών προεκτάσεων (το INSEP αποτελεί ένα έξοχο εργαλείο προπαγάνδας υπέρ της δήθεν συμπερίληψης των φτωχών/μεταναστών στη γαλλική κοινωνία), το μπασκετικά ουσιώδες εδώ είναι το εξής: Από την ηλικία των 18 χρόνων και έπειτα, την ευθύνη για την καθημερινή εξέλιξη των παικτών την έχουν οι σύλλογοι, όπως γίνεται παντού στον κόσμο. Ακόμη και τα πιο πολυδιαφημισμένα "προϊόντα" (sic) του προγράμματος, οι Τόνι Πάρκερ και Μπορίς Ντιό, έχουν στο βιογραφικό τους δύο χρόνια πλήρους θητείας στην LNB Pro A, δηλαδή στην αντίστοιχη Basket League της Γαλλίας, όπου βρήκαν χρόνο συμμετοχής και εξέλιξαν το παιχνίδι τους. Ο πρώτος πήρε πρόσκληση για το Nike Hoops Summit το 2000, έχοντας ήδη μία πλήρη επαγγελματική σεζόν στην πλάτη.

Οι επαγγελματικοί σύλλογοι υποχρεούνται να πληρώσουν το πρώτο συμβόλαιο ενός παίκτη με το μίνιμουμ των 19,000 ευρώ, που προβλέπεται από τη συλλογική σύμβαση. Εφόσον παρατηρηθεί καθυστέρηση στις πληρωμές τους, ο νέος αθλητής έχει δικαίωμα να προσβάλει την συμφωνία μετά τις πρώτες 30 ημέρες καθυστέρησης και να μείνει ελεύθερος. Επίσης, το κλαμπ υποχρεούται να διαθέτει τα 2/3 του μπάτζετ του στους παίκτες και να εκπονεί πρόγραμμα παραιτέρω ανάπτυξης τους (retraining), το οποίο αντλεί πόρους από τον προϋπολογισμό. Αν δε, υπογράψει έναν παίκτη 16 ετών, οφείλει να του δώσει τετραετές συμβόλαιο, που θα τον κρατήσει στην ομάδα τουλάχιστον μέχρι τα 20 του χρόνια.

Ας βάλουμε τα παραπάνω στο μίξερ, μαζί με το αθλητικό-μπασκετικό πλαίσιο της χώρας: Εκεί οι μόνιμοι πρωταθλητές αποτελούν είδος εν ανεπαρκεία, η "νίκη με κάθε κόστος" δεν υπάρχει ως έννοια στο λεξιλόγιο, η αντίστοιχη ΚΕΔ ούτε που ακούγεται και η αδυναμία απόκτησης φορολογικής ενημερότητας οδηγεί μαθηματικά σε υποβιβασμό ή διάλυση, όχι σε ... εξαγορά ΑΦΜ. Μία ιστορική αναδρομή επίσης, το πολύ πολύ να φέρει τον ερευνητή μπροστά στις κόντρες Λιμόζ και Ορτέζ στα 90's, οι οποίες και ήταν σχεδόν αμιγώς αθλητικές.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά ότι προκειμένου να επιτευχθεί η παραγωγή (sic) παικτών, χρειάζεται συνέργεια μεταξύ των προγραμμάτων της πολιτείας, των οργάνων των αθλητών και των επαγγελματικών σωματείων, με τον ρόλο των τελευταίων να μοιάζει με ακρογωνιαίο λίθο.

Η συνέργεια αυτή υπάρχει και στην Ελλάδα, σε ποδόσφαιρο και μπάσκετ. Εχει την μορφή των πελατειακών σχέσεων των συλλόγων (μέσω των ιδιοκτητών τους) με την πολιτεία, της μάχης για τον έλεγχο του παρασκηνίου, της απαλλαγής (μέσω απόλυτα νόμιμων δικλείδων) από κάθε είδους οικονομική συνέπεια και την δικαιολόγηση της ασυνέπειας. Εχει, επιπλέον, την όψη του πολέμου.

Ομολογώ πως βρίσκω τρομερά συναρπαστικό τον αγώνα των ημερών να εξυψωθεί η κλασική αμπελοφιλοσοφία περί ελληνικής σχολής και των βασικών του μπάσκετ στο απίστευτα πληκτικό επίπεδο της έλλειψης δομών από την ομοσπονδία και της τακτικής παιδείας των προπονητων γενικώς, χωρίς την παραμικρή αναφορά στο πλαίσιο που ομοσπονδία, πολιτεία και σύλλογοι έχουν δημιουργήσει από κοινού, προκειμένου να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα τους και η νίκη να έρχεται με κάθε πιθανό και απίθανο κόστος. Εάν τα επαγγελματικά σωματεία ήταν υποχρεωμένα να λειτουργούν υπό συγκεκριμένους κανόνες και αν τα ισχυρότερα εξ αυτών δεν ήταν άπληστοι χαραμοφάηδες, τότε ναι, ίσως να βγάζαμε και παίκτες με συνέπεια και διάρκεια, άσχετα αν παίζαμε πικ εν ρολ ή σουτάραμε κατά ριπάς από την περιφέρεια.

Τώρα, ο κάθε Μωραϊτης, Χαραλαμπόπουλος ή Αρσενόπουλος (τυχαία ονόματα) είναι καταδικασμένος να εξαφανιστεί στη δίνη που δημιουργεί το άγχος της επικράτησης και της εφήμερης δόξας, την οποία μανιωδώς κυνηγούν οι οικονομικά ισχυροί και διασπείρουν ως πολιτισμικό στοιχείο και στα υπόλοιπα στρώματα του αθλητισμού. Αλίμονο, δεν είναι οι μοναδικοί υπόλογοι, είναι όμως αυτοί που τη γλιτώνουν.