Για μένα δεν είναι τόσο ευχάριστο. Κάθε φορά που επιχειρώ να βγω και να πάρω το αυτοκίνητο, πρέπει να επιδίδομαι σε σωρεία ελιγμών. Έχω φάει αμέτρητα τζιτζίκια στη μούρη φέτος και τα άτιμα έρχονται επάνω σου με τόση ταχυδύναμη, που καμμιά φορά μετά τη σύγκρουση πέφτουν κάτω ζαλισμένα. Τις ακρίδες δεν τις μπορούσα ποτέ έτσι κι αλλιώς, ενώ τα σκαθάρια δεν αξίζουν τέλος από παπούτσι. Οφείλω λοιπόν κάθε στιγμή να βρίσκομαι σε εγρήγορση, κάτι που αν μη τι άλλο είναι πρωτόγνωρο.

Τα έντομα μέχρι πέρυσι είχαν τα καταφύγια τους στα δέντρα και εμφανίζονταν μόνο ως ήχοι ή ως στιγμιαίοι επισκέπτες. Τα τζιτζίκια λόγου χάρη, απλώς ακούγονταν δυνατά, ίσα ίσα για να ανεβάσουν την ποιότητα του Σαββατιάτικου, μεσημεριανού ύπνου. Τώρα πρέπει να κατασκευάσουν και εκείνα νέους τόπους κατοικίας, προκειμένου ο άνυδρος ήλιος και ο ανεμπόδιστος αέρας να μην βάλουν τέλος στο τραγούδι τους μια ώρα αρχύτερα.

Ομολογώ πως τα έχουν καταφέρει μια χαρά πάντως. Όσα λίγα πλάσματα της φύσης επιβίωσαν της καταστροφής, έχουν βρει τον τρόπο να προσαρμοστούν στη νέα ζωή και να προχωρήσουν. Το ίδιο ισχύει και για το δάσος, το οποίο σε πολύ αργούς ρυθμούς σιγά σιγά αναγεννιέται, παρουσιάζοντας μάλιστα και μερικές ευφάνταστες, νέες τεχνοτροπίες. Για παράδειγμα, στις άκρες των καμένων οικοπεδων, εκεί που για καιρό ήταν στοιβαγμένοι σωροί από κλαδιά και κουκουνάρια, έχουν τώρα δημιουργηθεί μικροσκοπικά δασάκια ύψους τριών εκατοστών, ως αποτέλεσμα της μαζικής συγκέντρωσης σπόρων σε ένα σημείο. Αν κάτσεις και το κοιτάξεις από λίγο μακρύτερα, μοιάζει με έναν ιδιαίτερα ανοιχτόχρωμο χλοοτάπητα, αλλά δεν είναι παρά ένα πλήθος λιλιπούτειων πεύκων. Καθώς ο καιρός περνά, κάποια θα μεγαλώσουν και θα επιβιώσουν και κάποια άλλα θα μαραθούν, ασφυκτιώντας στον ελάχιστο διάθεσιμο χώρο.

Προς το παρόν βέβαια, είναι άλλωστε νωρίς, η νέα βλάστηση δεν έχει επιβληθεί του τοπίου. Τα άχαρα, κίτρινα "σταχυα" κυριαρχούν και τα κατάμαυρα κορμοφράγματα δεν έχουν καλυφθεί ακόμη από πράσινο. Σε διάφορα σημεία κείτονται ακόμη ασυμάζευτα κλαδιά, κάμποσα καμμένα δέντρα παραμένουν όρθια και κάθε λίγα μέτρα ξεπροβάλει είτε ένα ερείπιο, είτε ένα σπίτι στο οποίο γίνονται εργασίες. Έτσι, παρά το ότι είναι φανερό πως κάποια στιγμή η φυσική αναγέννηση θα θριαμβεύσει, εξίσου φαεινό παραμένει το γεγονός πως για εκείνη θα χρειαστεί ακόμη κάμποσος χρόνος. Υπάρχει, όμως δεν υπάρχει για τους ανθρώπους.

Eκείνοι και εκείνες από την πρώτη στιγμή κινητοποιήθηκαν γρήγορα. Και στους δύο οικισμούς οργάνωσαν από την αρχή τους συλλόγους τους και πίεσαν προς κάθε κατεύθυνση φορείς, θεσμούς και πρόσωπα, με αποτέλεσμα να επιτύχουν πολλά. Το κυριότερο, κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ευρύ δίκτυο αλληλοβοήθειας, που ξεδιαλυνε το περίπλοκο τοπίο της γραφειοκρατίας και της κρατικής δυσκοιλιότητας.

Σε ο,τι αφορά τη δική μου γειτονιά, τον Νέο Βουτζά, δεν θα ξεχάσω ποτέ το απόγευμα της 25ης Ιουλίου, όταν δύο μόλις μέρες μετά το μακελειό, 500 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε ένα μικρό καφέ και εξέλεξαν όχι δια της ψήφου, αλλά δια της συζήτησης και της συναίνεσης, την επιτροπή που εδώ και ένα χρόνο τους εκπροσωπεί θαυμάσια σε κάθε συνδιαλλαγή με τον κρατικό μηχανισμό ή την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η επιτροπή αυτή, που αργότερα μετασχηματίστηκε θεσμικά σε εξωραϊστικό σύλλογο και συνεργάστηκε στενά με τον υπάρχοντα αθλητικό, προχώρησε όλα τα ζητήματα με ρυθμούς αφάνταστους για μία τέτοια συγκυρία, κόβοντας στη διαδρομή κεφάλια ανυποψίαστων πολιτικών και χαρτογιακάδων. Με τον ίδιο λίγο εώς πολύ τρόπο, ο αθλητικός σύλλογος βρήκε τους πόρους και δημιουργησε μέσα από τα ερείπια ένα ολοκαίνουριο αθλητικό κέντρο-κόσμημα, στη θέση του κατεστραμμένου παλαιού, διατηρώντας την δυναμική του σε τμήματα και αυξάνοντας την σε μέλη. Σε όλες αυτές τις διαδικασίες, τις οποίες μπορώ να τις περιγράψω οποιαδήποτε στιγμή μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, δεν χρειάστηκαν ποτέ εκλογές, ούτε αντιπρόσωποι. Ο κάθε ένας και η κάθε μία προσέφερε από το πόστο του.

Φυσικότατα, οι παραπάνω κοινοτικές διεργασίες δεν έχουν δει ποτέ το φως της δημοσιότητας, διότι το μοντέλο τους κάθε άλλο παρά επιβεβαιώνει την ισχύ των ηγεμονικών εξουσιαστικών δομών. Ταυτόχρονα, απεκδύει την τοπική πρωτοβουλία από την δική της επένδυση ιδεολογικής καθαρότητας. Για αυτούς τους λόγους και για την ακρίβεια, η πολιτική ανάλυση απουσιάζει τελείως, εξορισμένη στο σύμπαν των απανταχού μεγαλοδημοσιογράφων, οι οποίοι επί ένα χρόνο δίνουν βάση στην τραγωδία και την "μάταιη έρευνα"¹ αναζήτησης των υπευθύνων, φτάνοντας μέχρι το όριο Παπαχελά: Δέκα κρατικοί υπάλληλοι που δεν μπορούν να συνεννοηθούν, μαζί με λίγη σάλτσα απεικόνισης του (αληθινού) προσωπικού δράματος.

Τούτες οι ευκολίες δεν αποκρύπτουν μόνο τα όσα έχουν επιτευχθεί στο τοπικό επίπεδο, αλλά στρέφουν την συζήτηση μακριά από τα όσα σημαντικότατα μένουν να γίνουν ακόμη. Οι κατεδαφίσεις, για αρχή, προχωράνε με ρυθμούς χελώνας, το ίδιο και οι αδειοδοτήσεις ανοικοδόμησης, πολλές από τις οποίες κολλάνε στο στάδιο της αίτησης, εν μέσω ομίχλης στα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Επίσης, η συλλογή και η απομάκρυνση του αμίαντου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, ούτε καν στα κτίσματα που είναι χαρακτηρισμένα ως "κοκκινα". Το περιβάλλον υποφέρει καθημερινά από ένα νεκροταφείο κορμών και κλαδιών έκτασης 25 στρεμμάτων, στην είσοδο του Νέου Βουτζά, ακριβώς δίπλα στο αθλητικό κέντρο. Η λύση του επιτόπιου θρυμματισμού, η οποία έχει προωθηθεί εώς τώρα, ενδέχεται να αυξήσει την επιβάρυνση, την ώρα που διάσπαρτη καμμένη ύλη συναντά κανείς σε όλη την έκταση των δύο οικισμών, εν μέσω ενός κατεστραμμένου και επικίνδυνου οδικού δικτύου, που έχει απωλέσει την φυσική του προστασία.

Κάπου μέσα σε όλο αυτό το συνεχιζόμενο χάος, το παραθαλάσσιο, ανοιχτό γηπεδάκι μπάσκετ της Αμπελούπολης, στο οποίο είχε αφιερωθεί το προηγούμενο κείμενο-ψυχοθεραπεία του Μαρτίου, περιμένει υπομονετικά τους ευεργέτες του. Είχαν βρεθεί, στο νομικό πρόσωπο μιας μη κερδοσκοπικής εταιρείας που δεν είναι της ώρας να αναφέρω, αλλά αποχώρησαν και εκείνοι άρον άρον, συναντώντας τον παραλογισμό του χαρακτηρισμού της έκτασης ως ... δασικής, λες και δεν πέρασαν από τα τσιμέντα του γηπέδου τρεις γενιές τοπικών μπασκετοηρώων και μπασκετόφιλων.

Δεν είναι καθόλου λίγα όσα έχουμε ακόμη μπροστά μας. Περισσότερο από υπομονή χρειάζονται επιμονή και ακόμη περισσότερο απαιτούν συλλογική μνήμη, η οποία πάντοτε ισχυροποιεί τους δεσμούς μεταξύ των μελών μιας κοινότητας και μπορεί να εξελιχθεί στη ραχοκοκοκαλιά της μελλοντικής δράσης τους. Τον πρώτο καιρό έφτανε το κοινό βίωμα, προκειμένου οι συνελεύσεις κατοίκων να φτάσουν στα θαύματα, όμως από εδώ και πέρα η μνήμη θα αναλάβει τα ηνία των νέων ενεργειών. Ήδη κάποιοι/κάποιες από τους πρωτοστάτες και τις πρωτοστάτριες εξαντλήθηκαν προσπαθώντας, συνεπώς το έργο των υπολοίπων ελάχιστα θα πατήσει πλέον επάνω στα γεγονότα, όσο πολύ περισσότερο στην κοινή μας συμφωνία για εκείνα.

Τον σκοπό υπηρέτησε άψογα προχθές ένα θεατρικό έργο, με τίτλο "Ενα χρόνο μετά", που στήθηκε στο αθλητικό κέντρο του Νέου Βουτζά από την καταξιωμένη θεατράνθρωπο Νανά Νικολάου, με την συμμετοχή παιδιών, ηθοποιών, του τραγουδοποιού Διονύση Τσακνή και παιδικής χορωδίας. Οι κάτοικοι των δύο οικισμών συνέρρευσαν κατά χιλιάδες για να παρακολουθήσουν την δημιουργική αναπαράσταση των γεγονότων, διανθισμένη με φανταστικές ιστορίες και τραγούδι.

Η υπέροχα συγκινητική εικόνα κάθε άλλο παρά υπέκυψε στο δράμα, όπως τα ΜΜΕ. Αντιθετα, στο κατόπι της άφησε πρόσωπα χαμογελαστά παρηγορημένα, περήφανα και αποφασισμένα. Το ίδιο συνέβη και μερικές μέρες πριν, στις 22 Ιουνίου, στην χορευτική συναρμολόγηση "το Δάσος χορεύει", που εκμεταλλεύτηκε όλους τους χώρους του αθλητικού κέντρου για να δημιουργήσει το δάσος ξανά, με σώματα εφήβων και υπό την καθοδήγηση μίας τρομερής δασκάλας, της Μαρίας Αδαμοπούλου. Όπως μαθαίνω δε, αντίστοιχη συμμετοχή είχαν διάφορες εκδηλώσεις του εξωραϊστικού συλλόγου του Ματιού ή άλλων συλλόγων, που διοργανώθηκαν στην "μνήμη" των γεγονότων τον τελευταίο μήνα ή τις μέρες που πέρασαν. Αντίθετα, το κλίμα στην χθεσινή πορεία που ξεκίνησε από το πιο μαρτυρικό σημείο του Νέου Βουτζά και κατέληξε στο λιμανάκι του Ματιού, ενώνοντας τους κατοίκους σε μία τυπική ιεροτελεστία, δεν ήταν όσο συμμετοχικό αναμενόταν. Παρά την αρτιότητα και την αδιαμφισβήτη αναγκαιότητα του τελετουγικού, το βουβό πένθος ταίριαξε τελικά σε πολύ λιγότερο κόσμο.

Είναι λογικό. Η συλλογική μνήμη, βλέπετε, δεν αποτελεί τόσο αποτέλεσμα της κοινής, βιωμένης εμπειρίας, όσο διαμορφώνεται ως απόρροια των ανεξάντλητων δημιουργικών δυνατοτήτων της φαντασίας. Στον σχηματισμό της δεν αποζητά την αναβίωση, αλλά την ανατροπή. Αλλιώς είναι πολύ δύσκολο να συνεχίσεις.

Ηταν ένας περίεργος χρόνος αυτός που πέρασε από εκείνο το βροχερό βράδυ στην Κατερίνη, που με βρήκε να ψάχνομαι για το τι στο διάολο συμβαίνει πίσω στο σπίτι και αν είναι όλοι και όλες καλά. Την επόμενη μέρα αποδείχτηκε πως δεν ήταν και πως έπρεπε να προχωρήσουμε οι πάντες διαφορετικά, μετά από ένα γεγονός που για τους περισσότερους και τις περισσότερες δεν ήταν τίποτε λιγότερο από το πιο μνημειώδες της ζωής μας ή σωστότερα το πιο μνημειωδώς απεχθές. Περίπου νομοτελειακά, ένα-δυο μήνες αργότερα είχαν προστεθεί στην ατζέντα νέα χόμπι και καινούριες ασχολίες, που μέχρι τον Ιούλιο πιθανώς δεν τα σκεφτόμουν ποτέ.

Μαζί τους ο χειμώνας κύλησε αληθινά ευχάριστα, μέχρι το κρίσιμο σημείο καμπής της άνοιξης. Αναρωτιόμουν συχνά πώς θα δείχνει η φύση τότε, όταν ανθίζει ο τόπος και βγαίνουν στο δρόμο ζώα και ζωύφια. Ήμουν περίεργος για το τι θα έχει επιβιώσει στα αλήθεια και πιστέψτε το ή όχι, για το αν χωρίς πεύκα θα υπάρχουν τζιτζίκια να τραγουδάν το καλοκαίρι.

Ε λοιπόν, δεν υπήρχε περίπτωση να μην υπάρχουν και ιδού το γιατί. Τα τζιτζίκια λέει δεν ζουν απλώς για ένα - δυο καλοκαιρινούς μήνες. Κάθε καλοκαίρι αφήνουν τα αυγά τους μέσα στο χώμα, όπου γεννιούνται τα μωρά έντομα. Εκείνα μεγαλώνουν κάτω από τη γη, αναπτύσσονται, όμως δεν βγαίνουν στην επιφάνεια. Ζουν υπογείως, μακριά από την κοινή θέα, για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια, ως προνύμφες. Μετά το πέρας αυτής της περιόδου, βγάζουν φτερά και σκαρφαλώνουν στα δέντρα, πετώντας από το ένα στο άλλο και τραγουδώντας μέχρι να σκάσουν. Μάλιστα, ο κύκλος ζωής που σας περιέγραψα αφορά μόνο τα είδη που ζουν στην ελληνική επικράτεια, σε άλλα μέρη της γης η περίοδος της υπόγειας παραμονής διαρκεί μέχρι και 17 χρόνια!

Ο μύθος του Αισώπου παρουσιάζει τον τζίτζικα ως ρεμπεσκέ, που δεν τον ενδιαφέρει τίποτε παραπάνω από την εφήμερη ευτυχία. Στο τέλος θριαμβευτής αναδύεται ο μέρμηγκας, που υποτίθεται πως έχει δουλέψει σκληρά καθόλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, εξασφαλίζοντας τα προς το ζην για το χειμώνα. Στην πραγματικότητα όμως, ο πρώτος έχει "υπομείνει" από τέσσερα εώς 17 έτη εγκλεισμού, οπότε ας είναι, κι εμείς φέτος θα φάμε τα τζιτζίκια στη μούρη.

1. Σημείωση : Η φράση από το τραγούδι https://youtu.be/NOjU5FFwFqQ