Φαίνεται λοιπόν πως η διαρκής πίεση τόσο των παικτών, είτε μεμονωμένα, είτε μέσω του συλλογικού τους οργάνου, της NBPA, όσο και επιφανών αθλητικογράφων, προεξέχοντος του Marc Spears (The Undefeated), πίεση που την τελευταία τριετία είχε ενταθεί, στα πλαίσια και του γενικότερου Black Lives Matter κινήματος που το NBA ενεργά συμμετέχει, άρχισε να φέρνει αποτελέσματα. Δεν είναι άλλωστε μακρινή η όλη διαδικασία κάλυψης της θέσης του head coach των Timberwolves, όταν τον Φλεβάρη του 2021 απέλυσαν τον ως τότε προπονητή τους, Ryan Saunders, προσλαμβάνοντας το ίδιο βράδυ τον (λευκό) Chris Finch, ως εκείνη την στιγμή βοηθό του Nick Nurse στους Raptors. Τότε, άμεση ήταν η αντίδραση της NBCA, του Σωματείου των προπονητών (National Basketball Coaches Association) που σε ανακοίνωσή της είχε τονίσει:

“Αντιλαμβανόμαστε και σεβόμαστε απόλυτα το δικαίωμα κάθε ομάδας της Λίγκας να προσλαμβάνει όποιον/α και όποτε επιλέγει. Ωστόσο, είναι ευθύνη μας να τονίζουμε το πότε μια ομάδα αποτυγχάνει να διεξάγει διαφανείς διαδικασίες αναζήτησης του πλέον κατάλληλου υποψηφίου, μέσα από ένα πλαίσιο πολυπολιτισμικότητας”

Η συγκεκριμένη ανακοίνωση, σε συνδυασμό με το ευρύτερο πλαίσιο που επικρατεί στο NBA, προώθησης του diversity και της ισότητας (έστω σε επίπεδο marketing, έστω στα χαμηλότερα ιεραρχικά στρώματα της δομής του, όπως θα δούμε ακολούθως), φαίνεται πως χτύπησε εκείνες τις χορδές που έπρεπε, για να υπάρξει διαφορετική προσέγγιση στις προσλήψεις προπονητών την τρέχουσα offseason. Φτάνοντας μάλιστα στο σημείο, όπως προείπαμε, οι επτά από τους οχτώ νέους προπονητές ομάδων NBA να είναι μαύροι.

Ας δούμε κάπου εδώ όμως ποιοι αυτοί είναι.

Πρώτος, ο όχι και εντελώς νέος, Nate McMillan, ο οποίος, αφού οδήγησε τους Hawks ως τους τελικούς της ανατολικής περιφέρειας ως interim coach (έχοντας διαδεχθεί τον -επίσης μαύρο- Lloyd Pierce στα μέσα της σεζόν), υπέγραψε τετραετές συμβόλαιο με την ομάδα της Atlanta, ως το 2025. Ο McMillan, στη διαδρομή του σε Seattle, Portland, Indiana και τώρα Hawks, έχει καταφέρει να είναι ο 20ος πολυνίκης προπονητής στην ιστορία της Λίγκας.

Οι Celtics, στην πλέον αναπάντεχη αλλαγή προπονητή του καλοκαιριού, αναβάθμισαν τον Brad Stevens σε GM. Ως διάδοχό του στον πάγκο προσέλαβε τον Ime Udoka, γνήσιο τέκνο του Spurs Tree, όπου θήτευσε από το 2012 ως το 2019, πριν περάσει από τους Sixers (και δίπλα από τον επίσης καρπό του Spurs Tree, Brett Brown), και στη συνέχεια από τους Nets των Nash και D’Antoni, για να κερδίσει την πρώτη του δουλειά ως head coach στη Βοστώνη.

Η δεύτερη πιο ηχηρή αποχώρηση από πάγκο μετά από αυτή του Stevens, ήταν εκείνη του προέδρου της ομοσπονδίας προπονητών του NBA και, μέχρι πρόσφατα, δεύτερου μακροβιότερου στον ίδιο πάγκο πίσω από τον Gregg Popovich (αλλά και μαζί με τον Spoelstra), κοινώς του Rick Carlisle. Μετά από 13 σεζόν -και ένα Πρωτάθλημα- στον πάγκο των Mavericks, μάλλον βαρέθηκε τα τερτίπια του front office και παράτησε την ευκαιρία να προσπαθήσει να οδηγήσει το franchise σε έναν ακόμα τίτλο, με τον διάδοχο του καλύτερου ευρωπαίου παίκτη όλων των εποχών. Στη θέση του, ο τιμονιέρης του Πρωταθλήματος του 2011, Jason Kidd, που μετά το συμπαθητικό του πέρασμα ως πρώτος προπονητής στους Nets και το τραγικό του στους Bucks, αφού κάθισε για δύο σεζόν δίπλα στον Frank Vogel στους Lakers, κατακτώντας άλλο ένα πρωτάθλημα, κρίθηκε πλέον έτοιμος να αναλάβει το μεγάλο project της ομάδας του Texas.

Ο Carlisle δεν έμεινε και πολύ άνεργος βέβαια. Όντας ο μόνος λευκός προπονητής που προσλήφθηκε την offseason (και 15ος πιο πολυνίκης στη λίστα που αναφέραμε και ανωτέρω), πέρασαν σκάρτες δύο βδομάδες, από τα μέσα ως τα τέλη Ιούνη, μέχρι να βρει την επόμενη προπονητική του στέγη, στην Indiana, από όπου είχε ξαναδιατελέσει head coach για τέσσερα χρόνια, την περίοδο 2003-2007.

Στο Orlando, ο Steve Clifford δεν άντεξε να περιμένει άλλο την αλλαγή σελίδας του franchise και αποχώρησε, πηγαίνοντας να βρει τις νίκες του του έλειπαν ως σύμβουλος του Steve Nash στου Nets. Στη θέση του, οι Magic προσέλαβαν τον Jamahl Mosley, μέχρι πρότινος βοηθό του Carlisle στους Mavericks. Aυτή θα είναι και πρώτη εμπειρία του Mosley ως head coach, έχοντας ήδη γράψει 16 χρόνια ως βοηθός στη Λίγκα, σε Mavericks, Cavaliers και Nuggets.

Το βάπτισμα του πυρός ως προπονητής θα λάβει και ο 40χρονος Willie Green στους Pelicans, όπου θα προσπαθήσει να βάλει σε σωστή ρότα το καράβι που δεν κατάφεραν να κουμαντάρουν οι πολυπειροι Gentry και Van Gundy πριν από αυτόν. Ο Green έχει εμπειρία μόλις τεσσάρων χρόνων ως βοηθός, ωστόσο αυτά ήταν κάτι παραπάνω από πλούσια, μιας και τα δύο ήταν ως μέλος του team των Πρωταθλητών Warriors το 2017 και το 2018, ενώ στη συνέχεια αποτέλεσε μέλος του επιτελείου των Suns που έφτασαν ως τους Τελικούς του 2021. Πολύτιμη βοήθεια θα έχει από τον Mike D’Antoni βέβαια, ο οποίος ανέλαβε χρέη ειδικού συμβούλου του.

Ανάλογη εμπειρία από Τελικούς αλλά και της κατάκτησης του τίτλου διαθέτει και ο νέος προπονητής των Blazers. Ο Chauncey Billups ήταν για χρόνια περιζήτητος, είτε ως σχολιαστής στα Media, είτε ως υποψήφιος GM, είτε και ως assistant, θέση την οποία κατείχε μέχρι πρόσφατα στο επιτελείο του Lue στους Clippers. Η πρόσληψή του να σήκωσε μεγάλη συζήτηση στους κύκλους του NBA, δυστυχώς όμως για όλους τους λάθος λόγους.

Τέλος, στη Washington έκαναν μια επιλογή με βαθιές ρίζες στην πόλη και την ομάδα τους ως Bullets/Wizards. Συγκεκριμένα, προσέλαβαν τον Wes Unseld Jr. στη θέση του Scott Brooks (που ανέλαβε βοηθός του Billups στους Blazers, γιατί όλα δένουν μεταξύ τους σε μια κλειστή Λίγκα 30 ομάδων...). Ο Unseld Jr. είναι γιος του θρύλου της ομάδας των Bullets, Πρωταθλητή και Finals MVP με αυτούς -στο μοναδικό τους πρωτάθλημα- το 1978. Ο Unseld αγωνίστηκε συνολικά 13 χρόνια με την ομάδα, σε Βαλτιμόρη και Washigton, με το #41 που φόραγε να έχει αποσυρθεί αμέσως μετά το τέλος της καριέρας του. Και ο Junior όμως έχει θητεύσει στους Wizards, ως βοηθός από το 2005 ως το 2011, πριν ξεκινήσει ένα ταξίδι σε Warriors και Magic για να καταλήξει στους Nuggets. Εκεί έμεινε για πέντε χρόνια ως βοηθός, ενώ πέρσι είχε προαχθεί σε πρώτος βοηθός του coach Μalone, πριν επιλεχθεί από τους Wizards ως ο νέος τους head coach.

Κάπως έτσι, με τις ανωτέρω εφτά προσλήψεις μαύρων προπονητών στα οκτώ σχετικά job openings, ο αριθμός των μαύρων προπονητών της Λίγκας έφτασε τους 13, έναν λιγότερο από το ιστορικό ρεκόρ των 14 της σεζόν 2012-13. Ωστόσο, με έναν λατίνο (James Borrego - Hornets) και έναν Αμερικάνο ασιατικής καταγωγής (Erik Spoelstra, Heat) η Λίγκα έχει πλέον μόλις 15 λευκούς head coaches, ήτοι το 50%.

Μάλιστα, η όλη αλλαγή κατεύθυνσης γίνεται ακόμα εντονότερη, αν αναλογιστεί κανείς πως στο 52,5% έφτασε ο αριθμός των μαύρων βοηθών προπονητών της Λίγκας, το υψηλότερο που έχει καταγραφεί σχετικά ιστορικά.

Με τα παραπάνω ως δεδομένα, δεν έκανε εντύπωση το “A” με το οποίο βαθμολογήθηκε η Λίγκα στον τομέα του “colour hiring” στο ετήσιο diversity report που εκδίδει το The Institute for Diversity and Ethics in Sport (TIDES) με έδρα τη Florida, που δημοσιεύτηκε στις 25 Αυγούστου.

 Οι ψαλίδες που κλείνουν με βραδύτερους ρυθμούς

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο προς την ίδια κατεύθυνση, ακόμα και αν δεν έχει φτάσει τα ποσοστά της Λίγκας σε επίπεδα προπονητών, αποτελούν και οι αλλαγές που σημειώνονται σε επίπεδο GMs. Με τις προσλήψεις του τελευταίου χρόνου, που περιλάμβανε τον Marc Eversley στο Chicago, τον Calvin Booth στο Denver, τον Troy Weaver στο Detroit και τον Rafael Stone στο Houston, πλέον οι έχοντες τον τελευταίο λόγο στα front offices των ομάδων της Λίγκας και δεν είναι λευκοί είναι 12 (11 μαύροι και ο latino Gersson Rosas στους Wolves).

Ωστόσο, όσο καλά πηγαίνει η λίγκα σε επίπεδο εξάλειψης των όποιων λόγω χρώματος δέρματος διαφορών, δεν μπορεί να υποστηριχθει το ίδιο και σε επίπεδο φύλου. Αρκεί σαν σχετική επικεφαλίδα να ειπωθεί πως ούτε φέτος ανέλαβε κάποια ομάδα η εξαιρετική Becky Hammon. Όντας από το 2014 στο πλευρό του Popovich, πρέπει να έχει βαρεθεί να διαβάζει το όνομά της σε κάθε job opening, με την εικόνα που έχει αρχίσει να σχηματίζεται πια να είναι πως το όνομά της ακούγεται αποκλειστικά “για να ακουστεί πως καλέσαμε για συνέντευξη και μια γυναίκα”. Τελευταία τέτοια περίπτωση, η θέση head coach του Portland, όπου ήταν -θεωρητικά- η έτερη υποψήφια μαζί με τον Billups για τη θέση. “Δεν θέλω μια θέση πρώτου προπονητή απλά για να γραφτεί στις επικεφαλίδες πως έγινα η πρώτη γυναίκα προπονητής στο NBA”, δήλωσε η ίδια σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή της με τον Michael Pina στο SI τον Αύγουστο.

“Eίναι τόσο καλή για αυτή τη δουλειά όσο ο οποιοσδήποτε”, είχε γράψει σε μια αναλυτική μακροσκελή επιστολή του στο Players’ Tribune από το 2018 ο -τεράστιος- Pau Gasol.

Και η όποια σχετική διάκριση φαίνεται και από το γεγονός πως αυτή την στιγμή το NBA έχει εφτά γυναίκες assistant coaches, από τις 15 συνολικά που έχουν περάσει από τη Λίγκα, αρχής γενομένης της Lisa Boyer στους Cavaliers το μακρινό πια 2001. Και ενώ όλα δείχνουν πως η Hammon δεν θα αργήσει να πάρει τη θέση -που δικαιούται- ως μία από τους/ις 30 head coaches, η άμβλυνση της συγκεκριμένης ψαλίδας δείχνει να αργεί αρκετά ακόμα.

Η εικόνα δεν είναι άλλωστε καλύτερη και σε διοικητικό επίπεδο, αφού ναι μεν κοντά το 40% των θέσεων του senior management στις ομάδες του NBa κατέχεται από γυναίκες, ωστόσο, όσο οι θέσεις ανεβαίνουν, σε επίπεδο vice president ή μελών διοικητικού συμβουλίου, το ποσοστό πέφτει κοντά στο 25% (στοιχεία από το ανωτέρω αναφερθέν diversity report του TIDES) .

Με τα παραπάνω δεδομένα βλέπουμε πως σε πρώτο επίπεδο στο NBA σημειώνεται σημαντική πρόοδος στην άμβλυνση των όποιων διακρίσεων προκαλούνταν από το χρώμα, σε επίπεδο παικτών, προπονητών, βοηθών αυτών, ακόμα και οριακά σε επίπεδο GMs. Ωστόσο, μια πιο μακροσκοπική ματιά αποκαλύπτει πως στη λίγκα διατηρείται πλήρως. η συνήθης κοινωνική πυραμίδα: 74% των “κατώτερων εργαζομένων”, όσο καλοπληρωμένοι και αν είναι αυτοί, είναι μαύροι, και όσο ανεβαίνει κανείς ιεαραρχικά την κοινωνική/εργασιαή πυραμίδα προς αυτούς που δίνουν τις εντολές/παίρνουν τις αποφάσεις, τόσο αυτή “ασπρίζει”, με το ποσοστό των μαύρων που έχουν θέσεις ευθύνης να βαίνει μειούμενο: από το 74% των παικτών στο 52,5% των assistans coaches, στο 43% των head coaches, στο 40% των GMs και στον μόλις έναν (τον Jordan, συν έναν ασιάτη, τον Ranadive), ήτοι 3% (συν 3%) των owner/governor. Με τις γυναίκες να παραμένουν (εφτά assistants, 40% management, 25% upper management  και δύο owners/governors, σε Lakers και Pelicans) οι “niggers of the world”, όπως εύστοχα είχε τραγουδήσει ο Lennon από το 1972 -και δυστυχώς χωρίς δραματικές αλλαγές ως προς το αληθές της πρότασης έκτοτε.

Κάπως έτσι, είναι μεν ευτύχημα που η ψαλίδα έστω σε επίπεδο χρώματος έχει αρχίσει να κλείνει, αλλά όπως ένα σωρό κοινωνιολόγοι έχουν παρατηρήσει (οπότε η αναφορά ας γίνει εδώ στον πιο μπασκετικό εξ αυτών, και συγκεκριμένα στον Jabbar), o ρατσισμός στο τέλος της ημέρας είναι πρόβλημα ταξικό. Και προφανώς αυτό είναι ένα πρόβλημα που δεν θα λυθεί στο NBA. Oύτε και μπορεί άλλωστε να λυθεί από το ΝΒΑ. Αντίθετα, σε έναν οργανισμό ακριβώς όπως το ΝΒΑ, που φαίνεται να προσπαθεί να αμβλύνει τις κοινωνικές αδικίες στο εσωτερικό του, έστω σε επίπεδο εικόνας και marketing, αυτό το δομικό κοινωνικό πρόβλημα θα αντικατοπτρίζεται ακόμα πιο έντονα, αποτυπώνοντας ακριβώς την αδυναμία επίλυσής του χωρίς το ουσιαστικό ξερίζωμα των βαθιών κοινωνικών ριζών του. Κάτι που για να επιτευχθεί άλλωστε απαιτείται συνολικότερη κοινωνική λύση (ανατροπή).