Οι Ισπανοί προπονητές μαθαίνουν ξένες γλώσσες

Πέμπτη, 21 Ιουνίου 2018 13:58

Οι Ισπανοί προπονητές μαθαίνουν ξένες γλώσσες

Είναι η κορυφαία χώρα όσον αφορά τις επιτυχίες σε εθνικό επίπεδο τις δύο τελευταίες δεκαετίες, μετρώντας μετάλλια σχεδόν σε κάθε μεγάλη διοργάνωση (με εξαίρεση το Ευρωμπάσκετ του 2005) από το 1999 μέχρι το 2017. Είναι η χώρα που διαθέτει δύο από τους κορυφαίους και διασημότερους (ίσως τους διασημότερους) συλλόγους σε όλο τον κόσμο, που ειδικότερα στο μπάσκετ έχουν να επιδείξουν συνολικά 12 τρόπαια της Ευρωλίγκα. Παίκτες της έχουν θέσεις βασικών σε πολλές ομάδες του ΝΒΑ, έχουν γίνει All Star και κερδίζουν εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Κι όμως, ξέρετε πόσοι Ισπανοί προπονητές είχαν εργασθεί μακριά από τη χώρα τους από… καταβολής του ισπανικού μπάσκετ μέχρι το 2010;

Ο εξής ένας. Ο αείμνηστος Αντόνιο Ντίαζ Μιγκέλ και αυτό για μία σεζόν (1992-93) . Οχι σε κάποια ομάδα-κολοσσό, αλλά την ιταλική Καντού που τότε έπαιζε στο Κύπελλο Κόρατς…

Αυτό από το 2010 και μετά, όταν ο πρώην συνεργάτης του Ντούσκο Ιβάνοβιτς στον Παναθηναϊκό Χοσέπ Μαρία Μπεροκάλ συμφώνησε με την ουκρανική Μπουντιβέλνικ, άρχισε να αλλάζει. Και πλέον, πλησιάζοντας προς το τέλος της δεκαετίας τρεις τοπ Ισπανοί προπονητές εργάζονται σε σπουδαίους ευρωπαϊκούς συλλόγους, άλλος ένας αναζητεί και λογικά θα βρει δουλειά στο εξωτερικό ενώ σιγά-σιγά αρχίζουν και… ξεμυτίζουν και άλλοι, που έχουν εαυτούς διαθέσιμους για προπονητική δουλειά εκτός Ισπανίας.

Τα ερωτήματα από τα οποία πήραμε την αφορμή για αυτή την παρουσίαση-έρευνα ήταν τα εξής: Γιατί πριν «δεν» και γιατί τώρα «ναι»; Γιατί μέχρι το 2010 δηλαδή υπήρχε ένας (ίσον… κανένας) Ισπανός προπονητής που δούλεψε μακριά από τη χώρα και πλέον ολοένα και περισσότεροι σαν τον Χοάν Πλάθα, τον Τσάβι Πασκουάλ και τον Σίτο Αλόνσο κάνουν το πρωτόγνωρο για τους συναδέλφους/συμπατριώτες τους βήμα να εργασθούν στο εξωτερικό;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα είναι πολλές και κάπως έτσι ας αρχίσουμε να ξετυλίγουμε το κομμάτι της ιστορίας. Φτάνοντας πολλά χρόνια πίσω, στη δεκαετία του 1930, όπου βρίσκεται η ρίζα του «κακού».

«Η μη γνώση της αγγλικής γλώσσας, όχι σε υψηλό αλλά έστω σε μέσο επίπεδο είναι ο βασικός λόγος», ήταν η πρώτη άμεση απάντηση που μου έδωσε ο Καταλανός συνάδελφος της El Mundo Deportivo Ignacio Huguet στον οποίο έκανα το σχετικό ερώτημα. «Comfort», δηλαδή «η ασφάλεια του να εργάζονται στην πατρίδα» σε… ελεύθερη μετάφραση απάντησε ο έτερος συνάδελφος Chema de Lucas και κάπως έτσι αρχίσαμε να βγάζουμε μία άκρη…

Κατ’ αρχήν τα δεδομένα. Από το 2010 και μετά, όταν ο Μπεροκάλ έκανε την αρχή, ακολούθησαν αρκετοί άλλοι. Ο Μπεροκάλ μετά τη Μπουντιβέλνικ εργάσθηκε στη Ντόνετσκ (2012-13), στην ιρλανδική Μπέλφαστ Σταρ (2013-14), στον Παναθηναϊκό και μέχρι φέτος στην τουρκική Εσκίσεχιρ. Τον ακολούθησε ο Χοάν Πλάθα που ανέλαβε τη σεζόν 2012-13 την Ζαλγκίρις Κάουνας, όταν ακόμη τα ηνία της ομάδας τα είχε ο ιδιόρυθμος (sic) ιδιοκτήτης Ρομανόβ. Τότε ο Τσους Ματέο έκανε το άλμα μέχρι την Κίνα και την Σάνξι Ζονκγιού και ακολούθησαν το 2016 ο Τσάβι Πασκουάλ με τον Παναθηναϊκό και φέτος ο γερόλυκος Αϊτο Γκαρσία Ρενέσες με τη γερμανική Άλμπα. Τη νέα σεζόν, δε, ο Σίτο Αλόνσο, μέχρι πρότινος προπονητής της Μπαρτσελόνα, θα κοουτσάρει την κροατική Τσεντεβίτα, ενώ θυμίζουμε ότι ο προπονητής της Μούρθια Ιμπόν Ναβάρο «έπαιξε» δυνατά για να αναλάβει την ΑΕΚ πριν τελικά συμφωνήσει με την Ανδόρα.

Στους παραπάνω δεν συμπεριλαμβάνουμε ούτε τον Σέρχιο Βαλντεομίλος ούτε τον Μανόλο Χουσειν, γιατί απλά οι ομάδες που ανέλαβαν ήταν το Μεξικό (από το 2011 έως το 2017 ο πρώτος) και ο Παναμάς (το 2017), ο δεύτερος γιατί απλά πρόκειται για ισπανόφωνες χώρες. Και αυτό λέει πολλά…

Ο βασικός λόγος λοιπόν για τον οποίο οι Ισπανοί προπονητές έμεναν μέχρι το 2010 κλεισμένοι στο καβούκι τους και δεν αναλάμβαναν «δουλειές» εκτός της χώρας τους ήταν πολύ απλά γιατί δεν μπορούσαν να το… υποστηρίξουν. Γλωσσικά!

Η Ισπανία από το 1939 μέχρι το 1975, διάστημα στο οποίο ζούσε αποκομμένη από τον υπόλοιπο κόσμο ελέω του δικτάτορα Φράνκο, έγινε ένας από τους πιο εσωστρεφείς λαούς στην Ευρώπη. Ο δικτάτορας έφτασε στο σημείο να τιμωρεί μέχρι και με θανατική ποινή όσους μιλούσαν οποιαδήποτε άλλη γλώσσα εκτός από τα ισπανικά, δηλαδή τα «καστεγιάνικα», απαγορεύοντας τη χρήση σε όλες τις ιδιωματικές γλώσσες που υπήρχαν στα συνολικά 17 ομόσπονδα «κρατίδια» της Ισπανίας για σχεδόν χίλια χρόνια. Από τα Καταλανικά, τα Βάσκικα, τα Γαλικιανά μέχρι τα Γαλικιανά, τα Αραγονές και τα Αστουριανά.

By Goran tek-en, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=60838583

Είχε απαγορευτεί μέχρι και να δίνονται ονόματα στα παιδιά που γεννιόντουσαν στις παραπάνω περιοχές αν δεν ήταν… εγκεκριμένα ισπανικά ονόματα¹ ενώ φυσικά ούτε… λόγος για οποιαδήποτε «ξένη» γλώσσα υπό τον φόβο ότι θα εισήγαγε καινά δαιμόνια και θα έκανε τους Ισπανούς να σκεφτούν διαφορετικά.

Αυτό υποτίθεται κράτησε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και αναφέρω «υποτίθεται», γιατί ο ισπανικός λαός μπήκε σε ένα τρυπάκι και παραμένει μέχρι και σήμερα, να θεωρεί πως η μοναδική γλώσσα που χρειάζεται να γνωρίζει είναι τα ισπανικά, άντε και οι ιδιωματικές γλώσσες των ομόσπονδων κρατιδίων. Σε σημείο που μέχρι τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας και μέχρι να επέμβει η Ευρωπαϊκή Ένωση και να υποχρεώσει τους Ισπανούς να εισάγουν στα σχολεία τους ως υποχρεωτική γλώσσα τα αγγλικά, το να μην ξέρει κάποιος αγγλικά ήταν κάτι το απόλυτα φυσιολογικό. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και οι πολιτικοί της χώρας, Πρωθυπουργοί σαν τον Θαπατέρο, τον Ραχόι και άλλους δεν μιλάνε «γρι» όπως λέμε στα μέρη μας, αγγλικά…

Θέλετε κι άλλες αποδείξεις; Σύμφωνα με έρευνα ευρωπαϊκού ινστιτούτου το 2011², μόλις το 5% των αποφοίτων ισπανικών Πανεπιστημιακών σχολών Μηχανολογίας, Νομικής και Εμπορικών επιστημών μιλούσαν πολύ καλά αγγλικά, άρα ήταν σε θέση να αναζητήσουν δουλειά στο εξωτερικό, αφού στην Ισπανία το ποσοστό της ανεργίας από το 2008, όταν ξεκίνησε η οικονομική κρίση, κάθε χρόνο μεγάλωνε εντυπωσιακά, φτάνοντας μέχρι και στο 26,8% στις ηλικίες 24-30 ετών το 2012.

Όλα τα παραπάνω άρχισαν σιγά-σιγά να αλλάζουν και θα συνεχίσουν να αλλάζουν τα επόμενα χρόνια, αφού η νέα γενιά αρχίζει να «χτίζεται» σε διαφορετικές από το παρελθόν βάσεις. Βλέπετε από το 2002 και μετά η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε τη μάθηση της αγγλικής γλώσσας στα δημοτικά σχολεία, όπου πλέον είναι προαιρετική από την Α’ Τάξη και υποχρεωτική από την Έκτη (στη χώρα μας, αντίστοιχα τα αγγλικά διδάσκονται από τη Γ Τάξη) ενώ η δεύτερη ξένη γλώσσα (γερμανικά ή γαλλικά συνήθως) είναι προαιρετική στο γυμνάσιο (στην Ελλάδα η δεύτερη γλώσσα «μπαίνει» στο σχολείο στην Ε Τάξη).

Κάπως έτσι σε μία πιο πρόσφατη έρευνα³ του 2017 το ποσοστό αυτών που μπορούν να διαβάσουν ή να μιλήσουν ή να γράψουν αγγλικά ανέρχεται κοντά στο 40%, το ποσοστό αυτών που μιλάνε άπταιστα αγγλικά έχει εκτοξευτεί στο 27,7% (και 9% για γαλλικά) δείγμα του ότι όντως κάτι αλλάζει στη χώρα.

Αλλά, για σταθείτε…

Στην ίδια έρευνα το 67% των ερωτηθέντων υποστήριξε πως δεν νοιώθει ότι η έλλειψη γνώσης της αγγλικής γλώσσας έχει επηρεάσει αρνητικά τη ζωή του, κοινώς τρεις στους τέσσερις μπορεί να αισθάνονται και… περήφανοι που δεν ξέρουν αγγλικά. Και αυτό, δυστυχώς, είναι κάτι που θα αλλάξει ακόμη πιο δύσκολα. Η νοοτροπία δηλαδή των Ισπανών, που παρότι είναι μία χώρα σταυροδρόμι πολλών λαών (και με αφρικανικές καταβολές), παρότι είναι ένας από τους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, έχει πάθει ώσμωση σε τέτοιο βαθμό σε κάθε έκφανση της καθημερινής ζωής που δύσκολα θα αλλάξει. Βλέπετε, εδώ και δεκαετίες (το πρωτοσυνάντησα στα πρώτα ταξίδια στην Ισπανία στις αρχές της δεκαετίας του ’90) και ισχύει ακόμη, οι αγγλικές και γενικώς οι μη ισπανικές ταινίες τόσο στην τηλεόραση όσο και στον κινηματογράφο είναι μεταγλωτισμένες. Ξέρετε τι είναι να νομίζεις από μικρός ότι ο… Τζον Γουέιν hablas espanol στα Γουέστερν και ο… «εσούπερμαν» καταδιώκει τους κακούς φωνάζοντας τους απειλές στα ισπανικά;

Με λίγα λόγια οι Ισπανοί στην καθημερινότητά τους παρότι έχουν περάσει τέσσερις δεκαετίες και βάλε από το τέλος της δικτατορίας του Φράνκο έχουν ακόμη κατάλοιπα τα οποία θα τους πάρει χρόνια να αποτινάξουν από πάνω τους.

Ειδικότερα στο μπάσκετ, δε, παρά το γεγονός ότι οι πρώτοι Ισπανοί προπονητές ανοίγουν σιγά-σιγά τα φτερά τους, εντός των τοιχών της χώρας τα ισπανικά παραμένουν η μοναδική γλώσσα που μιλούν ακόμη και στα τάιμ-άουτ. Όσοι ξένοι προπονητές όπως ο Φώτης Κατσικάρης για παράδειγμα από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, ή ο μεγάλος Ζοτς ακόμη παλαιότερα στη δεκαετία του ’90 έπαιρναν άδεια να εργασθούν στη λίγκα ACB, ουσιαστικά τους επιβαλλόταν με… τρόπο να μιλάνε μόνο ισπανικά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ομπράντοβιτς, στα τρία χρόνια παραμονής του στην Ισπανία (άντε, τέσσερα αν προσθέσω και τη σεζόν 1991-92 όταν η Παρτιζάν είχε ως έδρα τη Φουενλαμπράδα) έμαθε να μιλάει άπταιστα ισπανικα, ενώ 13 χρόνια στην Ελλάδα ζήτημα είναι αν ξέρει να πει ολοκληρωμένες 2-3 προτάσεις… Ο Κατσικάρης από την πρώτη μέρα που πάτησε το πόδι του στη Βαλένθια το 2006 έκανε ταχύρυθμα μαθήματα Ισπανικών, για αυτό και πάντα έβρισκε μία πόρτα ανοιχτή στην ACB και δούλεψε σε τόσες διαφορετικές ομάδες (Μπιλμπάο, Μούρθια, Τενερίφη).

Ο Ομπράντοβιτς, ο Κατσικάρης, ο Ιβάνοβιτς, ο Μάλκοβιτς ήταν οι μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού μη Ισπανοί προπονητές που έκαναν καριέρα στην ισπανική λίγκα τις προηγούμενες δεκαετίες. Κάτι που σημαίνει ότι οι δουλειές στις ομάδες της ACB ήταν κομμένες και ραμμένες σχεδόν αποκλειστικά για τους Ισπανούς προπονητές οι οποίοι όντως, όπως μας επισήμανε ο Chema de Lucas, δεν είχαν λόγο να αφήσουν την ασφάλεια της δουλειάς στη χώρα τους αφού πάντα υπήρχαν και πολλές και καλές δουλειές για όλους.

Πλέον όμως, η νοοτροπία που σιγά-σιγά αλλάζει στις τάξεις των ίδιων των προπονητών, οι επιτυχίες που φέρνουν προπονητές σαν τον Πασκουάλ με τα δύο σερί πρωταθλήματα Ελλάδας, συν το γεγονός ότι η «φάμπρικα» των Ισπανών τεχνικών δεν σταματά, αφού βγαίνουν ολοένα και νέα «ταλέντα» και δεν μπορούν να… χωρέσουν όλοι, υποχρεώνει αρκετούς να στραφούν στο εξωτερικό. Και ας μην γνωρίζουν παρά ελάχιστα αγγλικά (Πασκουάλ, Αλόνσο) αλλά όντας πλέον ανοιχτοί στο να μάθουν και να διευρύνουν τους ορίζοντές τους.

Πηγές