Το άρθρο που μόλις διαβάσατε αφορούσε το πόσο σημαντικός είναι ο Καλάθης για τον Παναθηναϊκό. Παρ'ολα αυτά, οι πράσινοι έχουν κερδίσει τέσσερα (εώς πέντε) πολύ σημαντικά παιχνίδια με τον Καλάθη να είναι μέτριος, και για να συμβεί αυτό σημαίνει πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι να κερδίζει κανείς, από το να παίζει και γαμώ ένας πολύ καλός γκαρντ χωρίς σουτ. Ο Καλάθης ίσως δεν είναι όσο σημαντικός παρουσιάζεται, και οι οπαδοί του τριφυλλιού θα έπρεπε υποθέτω να είναι χαρούμενοι, τουλάχιστον όσοι από αυτούς δεν έχουν twitter. Στο twitter χαρούμενος δεν είναι κανείς. 

Καλάθης και τρίποντα

Πριν φτάσουμε σε αυτά όμως, ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά. Είναι προφανές πως το βασικό μειονέκτημα του Καλάθη είναι το σουτ, υπό όποιες συνθήκες και να επιχειρείται. Ο Καλάθης ακροβολισμένος στην weakside χωρίς πίεση, δεν θα σουτάρει καλύτερα από τον Καλάθη που βρίσκεται πίσω από το τρίποντο στην κορυφή και ξεγλιστράει πίσω από ένα σκριν. Οι άμυνες δεν θα αντιμετωπίσουν διαφορετικά ούτε την μία, ούτε την άλλη κατάσταση, και θα επιχειρήσουν η μπάλα να πάει στα χέρια του, ή να μην φύγει από αυτά εφ'οσον την έχει. Καμμιά φορά μάλιστα το κάνουν τόσο απροκάλυπτα, ώστε ένας λιγότερο διορατικός πλέι μέικερ (όπως ο Τζέιμς) να μπαίνει εύκολα στον πειρασμό να του την δώσει, χωρίς να περιμένει την πιο σωστή επιλογή του pop out του Ρίβερς. Ενας ελεύθερος συμπαίκτης, με τόσο χώρο στην διάθεση του, δύσκολα αγνοείται.

Το κόλπο του Αστέρα έπιασε (ο Καλάθης αστόχησε σε τρίποντο) όπως έχουν πιάσει κατά καιρούς και άλλα. Ο Ολυμπιακός π.χ. δεν είχε κανένα πρόβλημα να του δίνει το ντράιβ και να κλείνει τους υπόλοιπους, υπολογίζοντας πως στο mid range ή στο λέι απ το σκιάχτρο του Μπιρτς θα τελειώσει επιτυχημένα την αποστολή. Eπίσης, σχεδόν όλοι οι υπόλοιποι θα παίξουν τον πλέι μέικερ των πράσινων με under, δηλαδή θα ανακάμψουν επάνω του πηγαίνοντας κάτω από το σκριν, χωρίς κάποια ιδιαίτερη πρεμούρα να το σπάσουν. Δεν φοβούνται το τρίποντο, και μάλιστα το προκαλούν, θωρακίζοντας την ρακέτα. Εδώ ίσως βρίσκεται μερικώς και η εξήγηση για το παρακάτω φαινόμενο. Με τον Καλάθη στην σύνθεση, ο Παναθηναϊκός σουτάρει περισσότερα τρίποντα, και σουτάρει γενικώς χειρότερα. Για δείτε κάτι που προέρχεται από το overbasket.com.

Στην δεύτερη γραμμή απεικονίζεται η "συμπεριφορά" του Παναθηναϊκού με τον ηγέτη του στο παρκέ, και στην τρίτη αυτή με εκείνον στον πάγκο. Το ποσοστό των σουτ που επιχειρούνται πίσω από τα 6,75 είναι μεγαλύτερο στα περίπου 600 λεπτά παρουσίας του Νικ , με τα ποσοστά να είναι (έστω και λίγο) καλύτερα στα υπόλοιπα 260 που ξεκουράζεται. Υποψιάζομαι πως αυτό ίσως να αποτελεί ένα σοκ για τους οπαδούς του "ορθολογικού" μπάσκετ, και ταυτόχρονα μία δικαίωση. Το σοκ προέρχεται από το γεγονός πως η παρουσία ενός τόσο καλού "δημιουργού" δεν βελτιώνει την επίθεση και η δικαίωση από το συμπέρασμα πως από το μπάσκετ του τριπόντου δεν ωφελήθηκε κανείς.

Τζεντίλε και βασικό σχήμα

Φυσικά, τίποτε από τα δύο δεν ισχύει. Σε ο,τι αφορά το πρώτο, δεν είναι καθόλου περίεργο πως τα τρίποντα θα αυξηθούν, από την στιγμή που η άμυνα το επιτρέπει. Σε ο,τι αφορά το δεύτερο, στο μπάσκετ κερδίζει όποιος σουτάρει καλύτερα, ανεξαρτήτως από το είδος του σουτ. Τα παραδείγματα είναι τόσα πολλά, που δεν έχει καν νόημα να αρχίσει η απαρίθμηση. Αυτό που έχει σημασία να εξετάσει κανείς, είναι υπό ποιες προϋποθέσεις εκτελεί η ομάδα στην μία ή την άλλη περίπτωση, και φυσικά το ποιοι είναι οι υπόλοιποι που βρίσκονται στο παρκέ. Ενα κλασικό επιχείρημα της εποχής π.χ. είναι πως με τον Τζεντίλε στο παρκέ, οι παίκτες που δεν μπορούν να σουτάρουν γίνονται δύο και οι αποστάσεις μικραίνουν, κάτι που αν συνδυαστεί με τον εξωφρενικό πίνακα που ακολουθεί, βγάζει αμέσως ένοχο. Παρακάτω απεικονίζεται η απόδοση του Καλάθη πριν και μετά την έλευση του Τζεντίλε.

Η αλήθεια είναι ότι τα νούμερα βγάζουν μάτι, σε βαθμό παρεξηγήσεως. Το "ντεφορμάρισμα" του Νικ συμπίπτει χρονικά ακριβώς με την είσοδο του Ιταλού στο rotation, στο ντέρμπι του Φαλήρου απέναντι στον Ολυμπιακό. Eίναι δυνατόν να είναι τόσο ευθέως ανάλογη και τόσο καταστροφική η σχέση των δύο; Τα περί αποστάσεων ισχύουν, αλλά και πιο πριν ο Καλάθης συνυπήρχε στην ίδια πεντάδα με τον Γκιστ, και συνεπώς ο αριθμός των μη σουτέρ δεν έχει αυξηθεί. Γενικά, το spacing στο παιχνίδι των πράσινων δεν έχει πληγωθεί περισσότερο, καθώς πλέον υπάρχει ένα ακόμη stretch four (Γκάμπριελ) και η άμυνα (που δίνει πόντους στο ανοιχτό γήπεδο) έχει διατηρηθεί στα ίδια επίπεδα, ακόμη και μετά την απώλεια του θεριακλή παουερ φόργουορντ. Ίσα ίσα που πλέον υπάρχει και ένας επιπλέον παίκτης να ποστάρει από την θέση 3 και συνεπώς η μπάλα θεωρητικά μπορεί να κυκλοφορήσει καλύτερα.

Θεωρητικά...

Διότι στην πράξη λείπουν πολύ τα όσα θα έκανε ο Γκιστ μακριά από την μπάλα, ελευθερώνοντας συμπαίκτες μέσω των εξαιρετικών σκριν του, και δημιουργώντας έτσι προϋποθέσεις για τον Καλάθη να πασάρει. Επίσης ο Αμερικάνος δεν ήθελε τόσο πολύ τις κατοχές να περνάνε από τα χέρια του, όσο ο Τζεντίλε ή ο Μπουρούσης, με τους οποίους ο Νικ συνυπάρχει συχνά πλέον στην αρχική πεντάδα. Αν τώρα συνυπολογίσουμε πως και ο ίδιος (πλην base line cuts) δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμος off ball, καταλαβαίνετε πως είναι κάμποσο δύσκολο ένα τέτοιο σχήμα να προοδεύσει σε αυτοματισμούς και να βγάζει με την σέσουλα καλά σουτ. Ο Καλάθης πήγαινε έξοχα όσο συνυπήρχε με το "αθλητικό" σχήμα μέχρι το τέλος του πρώτου γύρου, διότι οι συμπαίκτες του έπαιζαν για εκείνον. Θα του έκαναν σκριν και μετά rescreen για να πάει πιο κοντά, θα προσπαθούσαν να τον βρουν με πάσα όταν έκοβε ύπουλα στην βασική γραμμή, και (κυρίως) θα τον ακολουθούσαν στο άνοιγμα του αιφνιδιασμού. Στα τελευταία παιχνίδια τα προνόμια αυτά τα απολαμβάνει ο Τζέιμς, και η αλήθεια πως ανταποκρίνεται μια χαρά, καθώς εκτός από σκορ, πλέον προσφέρει και ασίστ (26,2 assist ratio) σε συμπαίκτες που έχουν όρεξη να κινηθούν. Ο Παναθηναϊκός έχει μεταφέρει χρονικά το καλό του σχήμα και του έχει αλλάξει τον οργανωτή , και για αυτό το νωθρό ξεκίνημα σε κάποια παιχνίδια (Αστέρας, ΟΣΦΠ, Γαλατά) ακολουθείται αργότερα από βελτίωση.

Η ατομική απόδοση

Αν αυτά σας μοιάζουν μέσες άκρες λογικά, πρέπει να κάνουμε όλοι μαζί ένα βήμα πίσω. Το μυστήριο δεν βρίσκει την λύση του απλά μέσω της εξέτασης των σχημάτων ή των scouting-related χαρακτηριστικών των παικτών. Αν ήταν έτσι, Καλάθης και Τζέιμς θα άλλαζαν απλώς θέσεις στο rotation και όλα θα ήταν μέλι γάλα. Ή θα ξεκινούσε ο Ρίβερς και ο Τζεντίλε θα περνούσε στο παιχνίδι κάπως αργότερα. Ή οτιδήποτε τέλος πάντων. Απέναντι στον Αστέρα στο Βελιγράδι, ο Πασκουάλ πάρκαρε τον Ιταλό στον πάγκο και επιχείρησε να τελειώσει το παιχνίδι με τον Καλάθη και παίκτες που σουτάρουν. Το σχήμα ήταν διαφορετικό, αλλά το αποτέλεσμα το ίδιο. Το κείμενο κάνει μοιραία κύκλους, και επιστρέφουμε στην αρχή, για να δούμε τον παίκτη που μαρκάρει τον Κένι Γκάμπριελ.

Αυτό που βλεπετε δεν αποτελεί απλώς μια βαθειά περιστροφή, αλλά αγγίζει τα όρια της ζώνης. Ο Λάζιτς έχει μείνει να ελέγχει δύο παίκτες, και κυρίως τον Γκάμπριελ, με την υπόλοιπη άμυνα να έχει την άνεση να πιέσει τρομερά έναν μέτριο χειριστή (Ριβερς) και έναν ψηλό που προτιμά να παίζει μακριά από το καλάθι. Η υπερφόρτωση αυτή δεν κοστίζει στον Ράντονιτς τίποτα, καθώς ο Ρίβερς δεν γυρίζει την μπαλα και δεν εμπιστεύεται τον ελεύθερο συμπαίκτη. Είναι λογικό, διότι πολύ απλά δεν υπάρχει ουσιαστική απειλή, και αν βάλουμε δίπλα δίπλα το αρχικό παράδειγμα με αυτό, τότε είναι σχεδόν ολοφάνερο πως η παρουσία του Καλάθη είναι αφετηρία για ένα domino effect, που εμφανίζεται κάθε φορά με διαφορετικούς όρους. Ή προκαλείται να σουτάρει ή προκαλεί την πολύ μεγάλη πίεση της άμυνας σε άλλους συμπαίκτες.

Η άλλη μισή ουσία του ζητήματος συνεπώς, βρίσκεται κατά την γνώμη μου στην ατομική απόδοση. Ο Καλάθης σουτάρει με χαμηλά ποσοστά, και πολλές φορές εκβιάζει το σουτ. Ο Τζεντίλε είναι τελείως άστοχος και βαρύς. Ο Μπουρούσης δεν τελειώνει φάσεις όπως πέρυσι. Οι τρεις τους δεν παίζουν καλά, και από τις ενέργειες τους δεν προκύπτουν καλά σουτ για τους άλλους. Τελεία. Αν έπαιζαν, ίσως όλοι βλέπαμε πως και αυτό ακόμη το αρχικό σχήμα δεν στερείται λογικής.

Ο Πασκουάλ προσπαθεί να φανεί γενναίος, αλλά δεν το καταφέρνει πάντα. Απέναντι στον Ολυμπιακό στο πρωτάθλημα άφησε τον Καλάθη στον πάγκο, διότι πολύ απλά με εκείνον δεν θα λειτουργούσε η ομάδα του. Απέναντι στους Σέρβους δεν το έκανε, και το καλύτερο δίδυμο στο γκαρντ βάσει +/- (Τζέιμς, Παππάς) εμφανίστηκε στο παρκέ μόνο για λίγα λεπτά. Ο Ισπανός προπονητής προσπαθεί συνεχώς να ανακατεύει την τράπουλα, αλλά βρίσκεται μπροστά τόσο σε δομικά προβλήματα, όσο και σε εμπόδια που προκύπτουν από την ατομική απόδοση.

Συμπεράσματα της επιστημονικής έρευνας

Επιθυμώ να κλείσουμε αυτό το κείμενο, διότι με έχει μπερδέψει πολύ. Ο Παναθηναϊκός τελείωσε τον πρώτο γύρο με ρεκόρ 9 - 6 και με τον Καλάθη να αγωνίζεται ως MVP της διοργάνωσης. Ο Πασκουάλ όμως φαίνεται πως διέγνωσε ότι αυτή η συνταγή δεν θα μπορούσε να πάει μακρύτερα, καθώς η ομάδα του αγωνιζόταν για 30 λεπτά με βασικό γκαρντ χωρίς σουτ, με τον βασικό της σκρίνερ εκτός, και με πλάγιους παίκτες που δύσκολα δημιουργούν προσωπική φάση (ο Ρίβερς παίζει έτσι για πρώτη φορά στην καριέρα του). Αποφάσισε λοιπόν πως ο Καλάθης δεν πρέπει να είναι τόσο σημαντικός, και πως πρέπει να φέρει έναν φόργουορντ με πλούσιο ατομικό ρεπερτόριο, ώστε η επίθεση να αποκτήσει έξτρα επιλογές και επιπλέον ποστ παιχνίδι. Τα παραπάνω δείχνουν πως η σκέψη του είναι αρχικά σωστή, ο Καλάθης δεν είναι Διαμαντίδης. Ο Διαμαντίδης βοηθούσε την ομάδα και έφτιαχνε παιχνίδι σχεδόν ανεξάρτητα από το ποιους είχε δίπλα του. Το ίδιο κάνει και ο Σπανούλης, και δεν έχει καμμία λογική να αποτελεί ο Ελληνοαμερικάνος γκαρντ ανάλογης κομβικότητας παίκτη. Ο Παναθηναϊκός, αν ήθελε να προχωρήσει, θα έπρεπε να μάθει να παίζει διαφορετικά και να έχει ένα πιο μοιρασμένο παιχνίδι στην περιφέρεια, καθώς κανένας γκαρντ δεν είναι αυτό που λέμε "πλήρης". Αναλογιστείτε πως η ΤΣΣΚΑ έχει δύο, η Ρεάλ άλλους δύο, ο Ολυμπιακός τον V-Span και ο Ομπράντοβιτς τον Σλούκα, παίκτες που μπορούν να ισορροπήσουν με άνεση ανάμεσα στις επιθετικές επιλογές τους.

Το τριφύλλι, για να βρει περιφερειακή και δημιουργική ισορροπία, πρέπει να ψάξει μεταξύ σχημάτων και να ανακατευει συνεχώς το rotation. Ευτυχώς ο Παππάς δείχνει πως ο παραγκωνισμός του δεν ήταν σοφή επιλογή. ΄Οσο όμως ο Καλάθης δεν βελτιώνει το σουτ (κάτω από 50% στις βολές είναι κάτι μάλλον αχαρακτήριστο) και όσο δεν βελτιώνονται οι Μπουρούσης - Τζεντίλε, το ανακάτεμα δεν θα είναι εύκολο. Το συμπέρασμα πάντως του προπονητή δεν είναι λάθος.. Ο πιο ακριβός του παίκτης είναι πολύ καλός, αλλά όχι το απόλυτο σημείο αναφοράς. Δεν είναι κακό νέο, είναι ένα καλό πρώτο βήμα. Μην ξεχνάτε πως το ρεκόρ του ΠΑΟ στα τελευταία δύσκολα παιχνίδια δεν είναι 3-3, είναι 5-3.

Με ρώτησε προχθές κάποιος, "πώς σου φανηκε ο Καλάθης"; Kαλός είναι, η ομάδα του ψάχνεται.