Το τοπίο
Αρχίζοντας με την κατανομή των προσπαθειών για σουτ, το παρακάτω heatmap δείχνει την εικόνα από όλους τους αγώνες φέτος. Μεγάλη η συχνότητα κοντά στο καλάθι, αλλά και στη γραμμή του τριπόντου, όπως βλέπουμε και στο μικρό ένθετο γράφημα. Τα σουτ μέσης απόστασης σε χαμηλά επίπεδα γενικά. Η μέση ευστοχία είναι 53.9% στα δίποντα και 37.2% στα τρίποντα, νούμερα που διαμορφώνουν το eFG σε 54.6% και αποφέρουν 1.09 πόντους ανά σουτ.
Στα τωρινά διαγράμματα σουτ έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε την αναπαράσταση των σουτ με κουκίδες και με τα heatmaps την κατανομή τους μέσω χρωμάτων. Παίρνοντας αφορμή από την κυκλοφορία ενός νέου προγράμματος2 για τρισδιάστατες γεωγραφικές απεικονίσεις, σκέφτηκα να μεταφέρω τα χωρικά δεδομένα από τα σουτ σε ένα τρισδιάστατο γεωγραφικό μοντέλο. Η επιφάνεια του γηπέδου μας προσφέρει τις δύο πρώτες διαστάσεις, μήκος και πλάτος. Αυτές τις χρησιμοποιούμε και στα υπάρχοντα διαγράμματα, χρειαζόμαστε όμως και άλλη μια διάσταση. Το “ύψος” στην περίπτωση μας, θα είναι ο αριθμός των προσπαθειών για σουτ, όπως ακριβώς συμβαίνει και στα “βουναλάκια” που βλέπουμε στο προηγούμενο διάγραμμα. Και η λογική έχει ως εξής: Διαιρούμε την επιφάνεια του γηπέδου σε τετράγωνα με πλευρά δέκα εκατοστών (μια καλή συνθήκη ώστε να μην έχουμε πολύ αραιές ή πολύ πυκνές περιοχές) και υπολογίζουμε πόσα σουτ σημειώθηκαν σε κάθε τετράγωνο. Αυτό θα είναι το ύψος του κάθε τετραγώνου. Έτσι έχουμε όλα τα δεδομένα για μια τρισδιάστατη απεικόνιση. Αρχίζοντας από ύψος μηδεν, το επίπεδο της θάλασσας δηλαδή και προσθέτοντας τα σουτ κάθε αγωνιστικής, προκύπτει το παρακάτω τοπίο:
Θα μπορούσε να ήταν σκηνικό ταινίας για κάποιο μακρινό πλανήτη. Πιστεύω πως δίνει μια ρεαλιστική άποψη για την κατανομή των σουτ. Ελπίζω να έχετε κατατοπιστεί κοιτώντας το βίντεο. Στην περιοχή κοντά στο καλάθι έχουμε μια ψηλή και λεπτή κορυφή, ενώ δεξιά και αριστερά της, δύο άλλα βουνά πιο χαμηλά σε ύψος αλλά με μεγαλύτερο εύρος (φαίνονται και στο heatmap, με το κόκκινο χρώμα). Γύρω τους απλώνεται η πεδιάδα των (dead) midrange (μου θυμίζει λίγο Μεσσαρά κατεβαίνοντας τον Ψηλορείτη), που φτάνει ως τη θάλασσα (dead midrange sea;). Ακολουθεί η οροσειρά των τριπόντων, με σποραδικές κορυφές και μεγαλύτερη στην αριστερή γωνία. Ακόμη πιο μακριά απλώνεται το αρχιπέλαγος των μακρινών και απελπισμένων τριπόντων.
Οι ζώνες
Αυτό το κομμάτι “θάλασσας” πριν από τα τρίποντα με έβαλε σε σκέψεις όσον αφορά τις ζώνες που χρησιμοποιώ στα διαγράμματα σουτ έως τώρα. Εάν είναι τόσο χαμηλή η συχνότητα των σουτ δύο πόντων μακριά από το καλάθι, έχει νόημα άραγε να έχουμε πέντε διαφορετικές ζώνες για το “long midrange”; Στο παρακάτω διάγραμμα βλέπουμε την κατανομή των σουτ από τις τρεις τελευταίες σεζόν στην Ευρωλίγκα, με τις υπάρχουσες ζώνες, οι οποίες είναι αντίστοιχες με αυτές που χρησιμοποιεί το NBA στη σελίδα των στατιστικών του.
Η κατανομή στα μακρινά δίποντα (long midrange) είναι πραγματικά πολύ χαμηλή και στις πέντε ζώνες. Το 1% καθιστά ασήμαντη τη μέτρηση της ευστοχίας σε αυτές τις ζώνες, γενικά για τις ομάδες. Όσο εύστοχη και να είναι μια ομάδα από εκεί, είναι τόσο μικρός ο αριθμός των σουτ, που ελάχιστα θα αλλάξουν τις συνολικές επιδόσεις, όταν τις κοιτάμε συνολικά.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι πως τα τρίποντα από τις γωνίες δεν καταγράφονται πάντα στη σωστή τους θέση. Βλέποντας το βίντεο (ειδικά σε αγώνες σε ΣΕΦ και ΟΑΚΑ) και συγκρίνοντας τη θέση του γωνιακού τρίποντου με τη καταγεγραμμένη θέση, συχνά πυκνά διαπιστώνουμε πως το σουτ έχει περαστεί λίγο πιο μέσα. Με δεδομένα λοιπόν αυτά τα δύο προβλήματα και πειραματιζόμενος με διαφορετικούς τρόπους χάραξης ζωνών, κατέληξα σε αυτές που φαίνονται στο παρακάτω διάγραμμα:
Καταρχήν έγινε σύμπτυξη των οκτώ διαφορετικών ζωνών μέσης απόστασης σε πέντε. Δύο δεξιά και αριστερά στη baseline, δύο δεξιά και αριστερά στα φτερά και μια στο κέντρο. Ο καθηγητής Kirk Goldsberry, αναλυτής στο ESPN και πρωτοπόρος στα διαγράμματα σουτ, χρησιμοποιεί από φέτος τέσσερις ζώνες, δυο αριστερά και δύο δεξιά. Δε γνωρίζω το σκεπτικό του, βλέποντας όμως τη μεγάλη συχνότητα των σουτ από την κορυφή της ρακέτας, θεώρησα σκόπιμο να διατηρήσω τη ζώνη εκεί στο κέντρο. Μια ακόμη αλλαγή είναι στη διεύρυνση του χώρου στα τρίποντα από τη γωνία και όντως βλέπουμε μια σημαντική σχετικά αύξηση της συχνότητας τους.
Αυτές τις ζώνες θα μπορείτε πλέον να τις βλέπετε στα διαγράμματα σουτ που προσφέρει το σάιτ, ως προεπιλεγμένες.
Η τάση
Ωστόσο αυτό που είναι πιο σημαντικό, είναι πως και οι πέντε ζώνες στο τρίποντο έχουν μεγαλύτερη συχνότητα σουτ από τις αντίστοιχες πέντε ζώνες στη μέση απόσταση. Είναι γεγονός πως το τρίποντο χρησιμοποιείται περισσότερο και από αυτή τη μεριά του Ατλαντικού, εδώ και χρόνια μάλιστα. Θα είχε ενδιαφέρον να δούμε πως εξελίσσεται η τάση ανά τη σεζόν.
Στην παραπάνω εικόνα βλέπουμε βλέπουμε πώς εξελίσσεται η κατανομή των σουτ (αριστερά) και η ευστοχία (δεξιά) ανά ζώνη και σεζόν, ξεκινώντας από τη σεζόν 2011-12. Εδώ τα σουτ μέσης απόστασης είναι χωρισμένα σε κοντινά (Short Midrange) και μακρινά (Long Midrange).
Καταρχήν, κοιτώντας στα αριστερά την κατανομή, βλέπουμε πως η συχνότητα στα σουτ κοντά στο καλάθι (Rim) είναι πλέον στα ίδια επίπεδα με το 2011-12, αφού πέρασε μια μικρή κοιλιά. Το τρίποντο από μπροστά και στα φτερά (Above the Break Three) βρίσκεται σε σχετικά σταθερή άνοδο, όλα αυτά τα χρόνια, με εξαίρεση το τρίποντο από τη γωνία, που παραμένει στην ίδια συχνότητα. Τα σουτ μέσης απόστασης βρίσκονται σε πτώση γενικά.
Κοιτώντας δεξιά στην ευστοχία, παρατηρούμε μια άνοδο γενικά σε όλες τις ζώνες. Στα σουτ κοντά στο καλάθι η ευστοχία έχει ανέβει κάμποσο και πιστεύω πως αυτό προκύπτει από την άνοδο στη συχνότητα του τριπόντου. Οι χώροι άμυνας έχουν μεγαλώσει και οι άμυνες δυσκολεύονται να προστατέψουν το καλάθι. Ακόμη πιο σημαντική άνοδο έχουμε στην ευστοχία στα τρίποντα από τη γωνία και πραγματικά θα περίμενε κάποιος να χρησιμοποιούνται περισσότερο.
Βλέποντας τη μέση ευστοχία να ανεβαίνει συνολικά κάθε σεζόν και την ευστοχία των Ελληνικών ομάδων να ακολουθεί αντίστροφη πορεία, δε μπορεί να μας αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον τους, αν δεν το διορθώσουν το συντομότερο δυνατόν.
Οι καλύτεροι
Και τώρα περνάμε στο κυρίως πιάτο, όπου θα δούμε τις επιδόσεις παικτών και ομάδων ανά ζώνη. Ο όρος “καλύτερος” είναι σχετικός με το πεδίο αναφοράς.
Καταρχήν χρησιμοποίησα δύο κατηγορίες: ευστοχία (efficiency) και ποσότητα (volume) ανά ζώνη. Όσον αφορά την ποσότητα, εννοώ το μεγαλύτερο αριθμό εύστοχων σουτ σε κάποια ζώνη. Κριτήρια σε περίπτωση ισοβαθμίας εδώ, αποτελούν η ευστοχία και η μέση απόσταση των σουτ. Όσον αφορά την κατηγορία της ευστοχίας, είναι φανερό πως πρέπει να τεθεί κάποιο κατώτατο όριο σουτ, καθώς κάποιος με λίγα σουτ και υψηλό ποσοστό δε μπορεί να θεωρηθεί καλύτερος από κάποιον με τον τριπλάσιο αριθμό σουτ και χαμηλότερο ποσοστό. Το όριο των σουτ δεν μπορεί να είναι κάτι στατικό, καθώς όπως είδαμε παραπάνω, κάθε ζώνη έχει τη δική της διαφορετική συχνότητα σουτ. Για τις ομάδες το όριο είναι τα σουτ που έχει πάρει η δωδέκατη ομάδα. Για τους παίκτες υπολογίζεται μέσω διπλού φιλτραρίσματος: Πρώτα ξεχώρισα τους παίκτες που πέρασαν τον μέσο όρο σε αριθμό σουτ και σε αριθμό εύστοχων σουτ. Και κατόπιν εφάρμοσα το ίδιο ακριβώς φίλτρο με τους εναπομείναντες. Στο τελικό γκρουπ ο “καλύτερος” είναι αυτός με την υψηλότερη ευστοχία. Για την απεικόνιση διάλεξα για θεματολογία αρχαίο χάρτη με ολίγον από Game of Thrones.
1. Ποσότητα. Ας αρχίσουμε με τους παίκτες και την ποσότητα:
Θα προσέξατε τον Anthony Randolph. Πρώτος σε σκορ και στις δύο γωνίες του τριπόντου, πρώτος και στην αριστερή baseline. Και με σημαντική διαφορά από τους δεύτερους ειδικά στο δεξί γωνιακό τρίποντο. Στη δεξιά baseline έχει επίσης πολλά σουτ αλλά δεν είναι τόσο εύστοχος. Εκεί βρίσκεται όμως ο συμπαίκτης του ο Jaycee Carroll, για να σφραγίσει το Μαδριλένικο καρέ (θα δούμε και παρακάτω την κυριαρχία της Ρεάλ εκεί). Ο Datome ισοβάθμησε με τον Carroll, αλλά υστερεί σε ευστοχία. Κάτω από το καλάθι ο Poirier είναι πρωτοπόρος, με τους Mickey, Eric και Davies να ακολουθούν πολύ κοντά. Ο Σλούκας φέτος σκοράρει πολύ από αριστερά στο midrange, o Goss με τα floaters του κυριαρχεί στο αγαπημένο του σημείο και ο Heurtel είναι πρώτος με συναγωνισμό από Higgins και Micov.
Στα τρίποντα έχουμε τον Wilbekin να υπερισχύει του James στα αριστερά, τον Janning να υπερισχύει του Vildoza στο κέντρο και τον Shved να κρατάει τη θέση του αν και λείπει καιρό. Τον έπιασε ο Jackson της Buducnost που έχει ακριβώς τα ίδια νούμερα, όμως ο αγαπημένος μας σουτέρ έχει υψηλότερο μέσο όρο απόστασης και κρατά τα ηνία, διότι είναι ο Shved στην τελική. Στη χώρα των μανταρινιών, το μακρινό τρίποντο, μπαίνει άλλος ένας “Μαδριλένος”, όχι ο Llull, αλλά ο Campazzo, με τις δύο σουτάρες του πίσω από τη σέντρα.
2. Πάμε τώρα στην ευστοχία των παικτών
Σε ο,τι αφορά αυτήν, βλέπουμε τον επιβλητικό Ayon με 79% κάτω από τη στεφάνη. Ο Tavares έχει καλύτερη ευστοχία (84%) αλλά κόβεται από τον αριθμό των σουτ όπως και ο Pleiss. Στα αριστερά στη baseline δεσπόζει ο Koponen με 78%. Προς τα μέσα ο Erisksson με το “χαμηλό” 53% επικρατεί έναντι ενός γκρουπ που περιλαμβάνει Σλούκα, Koponen, James, Clark και Langford. Στα δεξιά στη baseline o Moerman υπερισχύει έναντι Carroll, Datome και James, ενώ προς τα μέσα ο Wilbekin αισθάνεται άρχοντας με το 69%. Στην κορυφή της ρακέτας ο Wolters έχει πολύ συναγωνισμό αλλά είναι μπροστά με 61%. Περνώντας στα τρίποντα, έχουμε γενικά πολύ μεγάλο ανταγωνισμό, όλοι οι πρώτοι αλλάζουν από αγωνιστική σε αγωνιστική. Στις δύο γωνίες Micov και Diebler με παρόμοια ποσοστά και προσπάθειες. Στα φτερά υπερέχουν οι Tillie και Simon, ενώ στο κέντρο ο DeColo έφτασε τον Παπανικολάου, έχουν τα ίδια νούμερα ακριβώς, αλλά υπερέχει ο Γάλλος λόγω μεγαλύτερου μέσου όρου απόστασης των σουτ του.
3. Ωρα για τις ομάδες. Πρώτα η ποσότητα.
H Real Madrid κυριαρχεί στη baseline από άκρη σε άκρη. Κάτω από τη στεφάνη η CSKA με τη Baskonia έχουν ξεφύγει σημαντικά από τις υπόλοιπες ομάδες. Στις υπόλοιπες 3 ζώνες μέσης απόστασης βλέπουμε τον Παναθηναϊκό, που έχει ως βασικότερο αντίπαλο την Buducnost. Στα τρίποντα αριστερά έχουμε το Milano να υπερισχύει της Gran Canaria, στα δεξιά τη Χίμκι να υπερισχύει της Efes και στο κέντρο τη Baskonia να δίνει μάχη με Ολυμπιακό και Maccabi. Για τα μακρινά τρίποντα δύσκολα η Real Madrid θα βρει αντίπαλο.
4. Πάμε και στην ομαδική ευστοχία
Όπως βλέπετε, Fenerbahce και Efes ξεχωρίζουν συνολικά. Milano, Baskonia και CSKA τις συναγωνίζονται στα τρίποντα.
5. Οι λεπτομέρειες
Και για το τέλος, υπάρχει ένα slideshow με λεπτομερή διαγράμματα κατανομής και ευστοχίας παικτών και ομάδων για κάθε ζώνη ξεχωριστά. Στον οριζόντιο άξονα βρίσκονται οι συνολικές προσπάθειες για σουτ και στον κάθετο ο αριθμός των εύστοχων σουτ. Το χρώμα και το μέγεθος των ονομάτων δείχνουν την ευστοχία, με την υψηλότερη στο κόκκινο και μεγαλύτερα γράμματα. Η διαγώνια γραμμή δείχνει την τάση συσχέτισης των δύο μεταβλητών. Στους παίκτες εμφανίζονται μόνο όσοι πέρασαν τον μέσο όρο τιμών και στους δύο άξονες και οι διακεκομμένες γραμμές εμφανίζουν τον νέο μέσο όρο των τιμών από αυτούς που εμφανίζονται. Στις ομάδες η κάθετη γραμμή δείχνει την ομάδα που είναι δωδέκατη σε αριθμό προσπαθειών για σουτ. Οι κάθετες διακεκομμένες γραμμές δηλαδή, αποτελούν το χαμηλότερο όριο σουτ για την κατηγορία της ευστοχίας.
Πατήστε στο βίντεο και θα δείτε όλον τον ανταγωνισμό, για τον οποίο μιλήσαμε παραπάνω. Είπαμε, το “καλύτερος” είναι σχετικό. Παραδείγματος χάριν ο Vildoza είναι για μένα ο καλύτερος στο τρίποντο κεντρικά, άσχετα που δεν εμφανίζεται στα παραπάνω διαγράμματα. Και παίρνει πολλά σουτ και είναι αρκετά εύστοχος.
Σημειώσεις:
1. Ένας από τους λόγους της καθυστέρησης ήταν πως θεώρησα απαραίτητο να έχω σωστά δεδομένα, τουλάχιστον για τη σεζόν που διανύουμε, πριν προχωρήσω σε κάποια ανάλυση. Διόρθωσα τη θέση σε 409 σουτ συνολικά με τη χρήση βίντεο.
