Πρόζα ή ποίηση; Οι διττές αφηγήσεις.

Ο Χριστός

Λένε ότι στην πρόζα όλες οι ιστορίες που έχουν γραφτεί θα μπορούσαν να απλουστευτούν στις εξής δύο. Α) Ένας ήρωας ξεκινάει το ταξίδι του ή Β) ένας ξένος έρχεται στην πόλη¹. Θυμάμαι όταν είχα πρωτοακούσει αυτό το σχόλιο, καθόμουν και ανέλυα όλα τα βιβλία που μου άρεσαν, για να δω αν επαληθεύουν την παρατήρηση, και η αλήθεια είναι ότι αυτή έβγαινε αληθινή σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Ένα πράγμα που μου είχε κάνει τότε εντύπωση ήταν ότι σε κάποιες περιπτώσεις μια ιστορία μπορούσε να είναι ταυτόχρονα και στις δύο κατηγορίες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θα μπορούσε να είναι μία από τις πιο διαδεδομένες ιστορίες του κόσμου, αυτή του Χριστού. Κάποιος θα μπορούσε να την δει ως το ταξίδι ενός ήρωα βασιλιά και θεανθρώπου που ήρθε στη γη για να σώσει τον άνθρωπο από τις αμαρτίες του, ενώ το ίδιο θέμα με λίγο διαφορετική αφήγηση μοιάζει να εμπίπτει περισσότερο στην κατηγορία ένας ξένος ήρθε στην πόλη μας. Αν στην ίδια ιστορία κάποις εστιάσει περισσότερο στα θαύματα, όπως αυτό του γάμου της Καννά, όπου πάνω στο τσακίρ κέφι είχε τελειώσει το κρασί² και χάρη στην παρέμβαση του "ξένου" της ιστορίας μας το νερό μετατράπηκε σε κρασί και το πάρτυ συνεχίστηκε, τότε ίσως κατατάσουμε την ιστορία περισσότερο στην κατηγορία "ξένος έρχεται στην πόλη".

Ο Καβαφης

Κι αν όλα αυτά συμβαίνουν στην πρόζα/αφήγηση, στην ποίηση τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Ένα ποίημα μπορεί να μιλήσει απλά για ένα συναίσθημα, μία ιδέα ή αν κάποιος είναι Καβαφικός, θα έλεγε ότι στο ποίημα "Ιθάκη" ο ποιητής αποθεώνει το ταξίδι περισσότερο από τον ήρωα ή ακόμα και τον ίδιο τον προορισμό. Αλήθεια, το ξέρατε ότι η μετάφραση αυτού του ποιήματος στα Καταλανικά είναι κάτι σαν ύμνος για τους Καταλανούς; Ο λόγος είναι η παρακάτω μελοποίηση από τον Lluis Llach και φυσικά στην προκειμένη περίπτωση στο φαντασιακό των Καταλανών η Ιθάκη συμβολίζει την ανεξαρτητοποίήση της Καταλονίας από την Ισπανία. Ας κάνουμε ένα μικρό μουσικό διάλειμμα και θα επανέλθουμε αργότερα με μία μικρή αμερικάνικη ιστορία.

Ο Abbie Hoffman και οι Yippies 

O Abbie Hoffman ανάμεσα στα πολλά που έκανε στην Αμερική την δεκαετία του 60 και 70 ήταν να (συν)ιδρύσει και του Yippies (έτσι αποκαλούνταν τα μέλη του Youth International Party) με τους οποίους προσπαθούσαν μέσα από δράσεις αντάρτικου θεάτρου (guerilla theater αναφέρεται κατά καιρούς στην βιβλιογραφία) να αναδείξουν την εναντίωση τους στο καπιταλιστικό σύστημα. Σε μία από αυτές τους τις δράσεις το 1967, ο Abbie Hoffman και καμιά δεκαριά μέλη της οργάνωσης κατόρθωσαν να μπουνε στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και να πετάξουν από τον δεύτερο όροφο αληθινά και ψεύτικα χαρτονομίσματα. Ανάλογα με την πηγή της ιστορίας (είτε είναι το infowar του Χατζηστεφάνου, είτε το cnn.money) οι αντιδράσεις των χρηματιστών διαφέρουν, αφού στην μία αφήγηση η πλειοψηφία των χρηματιστών όρμηξε να πιάσει τα χαρτονομίσματα, ενώ στην δεύτερη πηγή απλά μερικοί από αυτούς παράτησαν τις μεγάλες συναλλαγές που κάνανε για να πιάσουν την αλαμούρα³ των αληθινών και ψεύτικων χαρτονομισμάτων. Όπως και να έχει, και στις δύο εκδοχές οι συναλλαγές εκείνη την μέρα σταμάτησαν και φαίνεται να ήταν οι τελευταία φορά που επιτράπηκαν οι επισκέψεις μέσα στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Με αυτήν την πράξη, ο Hoffman ήθελε να δείξει ότι η απληστία των χρηματιστών ήταν τέτοια, που για μερικά δολάρια θα άφηναν τις συναλλαγές δισεκατομμυρίων που κάνανε εκείνη τη στιγμή. 

Και ο Lavar Ball που κολλάει σε όλα αυτά;

Προσπαθώντας να κατανοήσω το «φαινόμενο» Lavar Ball και να σχηματίσω άποψη για το αν μου είναι συμπαθής ή όχι, κατάλαβα ότι η «ιστορία» του, ανάλογα με το ποιος την εξιστορεί, μπορεί να ανήκει και στις δύο περιπτώσεις που είδαμε πιο πάνω. Αφού δεν μπόρεσε να κλείσει μια μεγάλη συμφωνία με την Nike, ώστε η μεγάλη εταιρεία αθλητικών να γίνει συνιδιοκτήτρια στην BBB (Big Baller Brand)⁴, αποφάσισε να ξεκινήσει μόνος του το επιχειρηματικό εγχείρημα και κατόρθωσε να κάνει πάταγο από την πρώτη στιγμή, κοστολογώντας τα πρώτα παπούτσια που θα σπονσοράρει ο Lonzo Ball στα 495$! Όταν λέω πάταγο, εννοώ ότι η ανακοίνωση του αυτή σε συνδυασμό με σχόλια του στυλ "οποιος δεν μπορεί να αγοράσει τα παπούτσια αυτά δεν είναι μεγάλος παίκτης" τον μετέτρεψαν ξανά εν μια νυκτί σε πρωταγωνιστή της επικαιρότητας. Το όνομα του γιου του Lonzo έγινε αυτόματα το νούμερο τρία trend στο twitter στις ΗΠΑ και κατόρθωσε για ακόμα μια φορά όλοι να ασχοληθούν με την πάρτη του.

Όπως ήταν λογικό τον ξανακάλεσαν σε καμιά χιλιάρα εκπομπές στο ESPN. Σε μία από αυτές πρόσβαλε τη δημοσιογράφο Kristine Leahy, η οποία τον είχε ρωτήσει πόσα ζευγάρια παπούτσια είχαν πουλήσει μέχρι τότε, και όπως φαντάζεστε ξανά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον ξαναέφεραν στην επικαιρότητα. Δεν θα αναφέρω περισσότερα περιστατικά, γιατί πρώτον το κείμενο θα μετατραπεί σε σαπουνόπερα επιπέδου "Λάμψης" και δεύτερον είμαι σίγουρος ότι λίγο πολύ όλοι έχουμε ακούσει κάποια από τα περιστατικά που συνέβησαν. Μένοντας σε αυτά τα γεγονότα, αν θελήσουμε να κατατάξουμε την ιστορία με βάση την ρήση του John Gardner, τότε σίγουρα θα πούμε ότι ο Lavar Ball δεν είναι απλά ένας παράξενος που έρχεται στην πόλη μας, αλλά ένας θεοπάλαβος, μισότρελος, που προκαλεί όλον τον κόσμο και φωνάζει περισσότερο από τον Stephen A. Smith⁵.

Ακούγοντας όμως τις προάλλες τον Ice Cube να μιλάει στο Podcast του Woj, διαπίστωσα ότι υπάρχει και μια άλλη ανάγνωση στην ιστορία. Στο πρόσωπο του Lavar Ball, ο διάσημος τραγουδιστής βλέπει έναν πρωτοπόρο, που με την κίνηση του να μην συμφωνήσει με καμία εταιρεία αθλητικών όπως κάνουν όλοι οι νέοι αστέρες και να ξεκινήσει τη δική του εταιρεία, στην ουσία αμφισβητεί το ίδιο το σύστημα (status quo). Μάλιστα τον συνέκρινε με τον ίδιο και την απόφαση που είχαν πάρει οι NWA στο ξεκίνημα της καριέρας τους να κάνουν μόνοι τους τις παραγωγές των δίσκων τους, αφού καμμιά από τις μεγάλες εταιρείες δεν ήθελε να κάνει συμβόλαιο μαζί τους. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, το αποτέλεσμα αρχικά μπορεί να μην δικαίωσε τις προσδοκίες των NWA, αλλά σε βάθους χρόνου κατάφεραν και οι ίδιοι να γίνουν διάσημοι, αλλά και παράλληλα άνοιξαν τον δρόμο για άλλους καλλιτέχνες, που κάνανε μόνοι τους τις παραγωγές τους. Στο ίδιο μήκος κύματος και τα σχόλια που κάνει κατά καιρούς ο πρώην παίκτης του ΝΒΑ Jalen Rose⁶  στην ραδιοφωνική του εκπομπή στο ESPN, όπου θεωρεί ότι ο Lavar κάνει τα πάντα για να προστατέψει τα συμφέροντα του γιου του, και ακόμα κι αν ο ίδιος έχει δημιουργήσει αυτή την αρνητική περσόνα, ο γιος του φαίνεται πολύ προσγειωμένος και μένει εντέχνως έξω από αυτόν τον πανζουρλισμό. Όπως και ο Ice Cube νωρίτερα, ο πρώην παίκτης των Wolverines εύχεται να πετύχει το εγχείρημα του Lavar Ball και είναι σαφές πως και οι δύο τον βλέπουν περισσότερο ως ήρωα στο ταξίδι του, παρά ως τον παράξενο που ήρθε στην πόλη.

Βλέπουμε τελικά ότι την ίδια ιστορία και τα ίδια γεγονότα μπορούν διαφορετικοί άνθρωποι να τα δουν με εντελώς διαφορετικό τρόπο και να εστιάσουν σε διαφορετικές πτυχές της αφήγησης. Μεγάλο ρόλο τελικά παίζει η θέση του καθένα που παρακολουθεί την εξέλιξη της ιστορίας και κατά πόσο μπορεί να ταυτιστεί με το κεντρικό πρόσωπο ή όχι. Κατά την άποψη μου, τόσο ο Ice Cube όσο και ο Jalen Rose, ίσως να ταυτίζονται με τον Lavar και κάποιες από τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, και αυτό τον κάνει συμπαθή στα μάτια τους. 

Και η ποίηση που κολλάει;

Προσωπικά ακόμα δεν έχω αποφασίσει που ακριβώς κατατάσσω τον Lavar Ball, αλλά αν προσέγγιζα την αφήγηση του έχοντας κατά νου την Ιθάκη του Καβάφη, τότε σημασία δεν έχει ο προορισμός, αλλά το ίδιο το ταξίδι. Στα μάτια μου ο Lavar Ball, αυτό που θέλει να πετύχει είναι να πλουτίσει (Ιθάκη), και για να το κάνει αυτό θα χρησιμοποιήσει όσο περισσότερο μπορεί το ταλέντο των παιδιών του και τις ιδιαιτερότητες της κοινωνίας μας σήμερα (το ταξίδι). Η τακτική του είναι να παραμένει συνέχεια στην επικαιρότητα και έχει πετύχει να το κάνει αυτό με τον πιο οικονομικό για τον ίδιο τρόπο. Δεν επένδυσε σε κάποια εταιρεία marketing, αλλά έχοντας κατανοήσει ότι το σημαντικό είναι να ασχολούνται οι άλλοι μαζί σου, ανεξάρτητα από το αν σε επικροτούν ή σε κατακρίνουν, και προκαλώντας συνέχεια, έχει κατορθώσει να κερδίσει σημαντικό χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Σε μια εποχή που το ESPN απολύει μαζικά δημοσιογράφους, θέλοντας να εστιάσει κυρίως στο κομμάτι της διασκέδασης και όχι της δημοσιογραφίας, η εμφάνιση περσόνων όπως ο Lavar Ball έρχεται κουτί, αφού χωρίς έξοδα γεμίζουν τηλεοπτικό χρόνο. Επίσης ο Lavar βγαίνει κερδισμένος, αφού του κάνουν τζάμπα διαφήμιση, τόσο στον ίδιο και την εταιρεία του ή στον γιο του. Επειδή δε το κοινό εύκολα βαριέται, ο ίδιος κάθε φορά που βγαίνει στον αέρα προσπαθεί να κάνει μια δήλωση ακόμα πιο προκλητική από την προηγούμενη, που θα του εξασφαλίσει να τον ξανακαλέσουν σε κάποιο στούντιο ή πάνελ.

Αυτό δε που βρίσκω διασκεδαστικό, είναι το γεγονός ότι το λανσάρισμα των πανάκριβων παπουτσιών, έκαναν πολλούς να τον κατακρίνουν θεωρώντας τα 495$ υπερβολική τιμή, λες και τα 150 ή τα 200$ που κοστίζουν τα μοντέλα της Nike, είναι κάτι λογικό και προσιτό. Υπό αυτό το πρίσμα, μου αρέσει κατά καιρούς να σκέφτομαι ότι ο Lavar θα μπορούσε να είναι ένας Yippie ή ένας καταστασιακός, που χρησιμοποιεί τα ίδια τα εργαλεία του καπιταλισμού για να τον αποδομήσει. Έχει καταλάβει ότι ζούμε σε μια κοινωνία του θεάματος και προσπαθεί αυτό να το μετατρέψει σε πλεονέκτημα προς όφελος του. Ξέρει ότι είναι πολύ σημαντικό να μπορείς με τις δηλώσεις να δημιουργείς ίντριγκα και αντιπαραθέσεις, γιατί όλα αυτά δίνουν αναγνωσιμότητα και τηλεθέαση στα ΜΜΕ τα οποία στο ανταποδίδουν δίνοντας δημοσιότητα με το τσουβάλι. Όπως και ο Trump που κέρδισε της εκλογές, κάνει σχόλια που δεν είναι πολιτικώς ορθά (πχ ο τρόπος που αντιμετώπισε την δημοσιογράφο Kristine Leahy), τα οποία ενώ στην αρχή σοκάρουν το σεμνότυφο κοινό, στην συνέχεια αναπαράγονται με ακόμα μεγαλύτερο ζήλο (στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) και με αυτό τον τρόπο τον διατηρούν στην επικαιρότητα.

Δεν ξέρω αν θα πετύχει τελικά τον σκοπό του ο Lavar, αλλά όπως και να έχει δυστυχώς θα τον φάμε στην μάπα πολλές φορές τα επόμενα χρόνια. Μακάρι τουλάχιστον το παιχνίδι του Lonzo να αποδειχθεί έστω και στο ελάχιστο αντάξιο του θορύβου που έχει γίνει. Και επειδή είμαστε σελίδα που ασχολείται και με το μπάσκετ, σας αφήνω με ένα βίντεο με highlight του Lonzo Ball ως πρόγευση του mock draft που ετοιμάζουμε, στην εισαγωγή του οποίου μπορείται να δείτε μερικές από τις παρλάτες του Lavar, τον Stephen A. Smith να κάνει το κομμάτι του και τους Demarcus Cousins και John Wall να σχολιάζουν τις δηλώσεις του πατέρα.

Σημειώσεις:

1. Η παραπάνω φράση αν και κατά καιρούς έχει αποδωθεί σε συγγραφείς όπως ο Dostoyevski ή ο Tolstoi, φάινεται να "ανήκει" τελικά στον συγγραφέα και εκπαιδευτικό John Gardner. 
2. Μιλάμε για χειρότερο σχεδιασμό και από αυτόν της Μπαρτσελόνα φέτος.
3. Για όσους έχουν καταγωγή  εκτός Θεσσαλίας, αλαμούρα λέμε την πράξη όπου κάποιος πετάει (συνήθως χρήματα) σε ένα πλήθος που έχει μαζευτεί και οι υπόλοιποι τρέχουν να τα πιάσουν. Είναι σύνηθες πχ να γίνεται στη διάρκεια της βάπτισης από τον παππού ή τη γιαγιά που θα "ακούσει" να δίνουν το όνομα του/της στο παιδί και από κάτω οι πιτσιρικάδες τρέχαμε να μαζέψουμε τα πενηντάρικα και τα κατοστάρικα (δραχμές, όχι ευρώ) 
4. Είναι η φίρμα που έφτιαξε ο Lavar Ball και πλεον μια νέα αθλητική εταιρεία που εστιάζεται στο μπάσκετ. 
5. Ο Ραπτόπουλος του ESPN 
6. Και μέλος των Fab Five που είναι το άβαταρ  πάνω αριστερά στη σελίδα ;)