Για τον Luka έχουμε γράψει περίπου πέντε εκατομμύρια λέξεις σ’ αυτόν τον ιστότοπο από τότε που ξεκίνησε την επαγγελματική του καριέρα και καλά να είμαστε, θα γράψουμε άλλες τόσες και περισσότερες. Ποια είναι όμως η Janja Garnbret; Πολύ απλά, η πρώτη χρυσή Ολυμπιονίκης της αγωνιστικής αναρρίχησης στην ιστορία, ένα χρυσό μετάλλιο που έρχεται να συνοδέψει περισσότερους από 30 τίτλους σε διάφορες παγκόσμιες διοργανώσεις την τελευταία πενταετία, ενώ το 2019 είχε κερδίσει όλα τα παγκόσμια κύπελλα bouldering (περισσότερα γι’ αυτό στη συνέχεια), η πρώτη αθλήτρια που πέτυχε κάτι τέτοιο. Σε μία απλή, αφελή αναλογία, η Janja επιβάλλεται στο άθλημα με τον τρόπο που κυριαρχούσε ο Federer στο τένις στη δεκαετία του 2000, πριν εμφανιστούν οι Nadal και Djokovic και γίνει ο κακός χαμός, ένα φαινόμενο που δεν αφήνει τίποτα στη διαδρομή.
Η δική μου σχέση με το άθλημα δεν προέρχεται από προσωπική, σωματική επαφή με τους αναρριχητικούς τοίχους, ευτυχώς για τους ίδιους καθ’ ότι θα βαριούνταν να βλέπουν έναν τύπο να πέφτει στο ίδιο σημείο ξανά και ξανά, είχα όμως την τύχη άνθρωποι γύρω μου να ασχολούνται μ’ αυτό και κάπως έτσι, μέσα στα χρόνια, έφτασα να περιμένω με αγωνία την προβολή των τελικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες στη δημόσια τηλεόραση, χωρίς δηλαδή να πρέπει να κυνηγάω απίθανα links στο ίντερνετ για τα διάφορα world cup events. Αρκετά όμως με την περιττή εμπειρία του κειμενογράφου, πάμε να μιλήσουμε λίγο για το ίδιο το άθλημα. Το καθαρά διαγωνιστικό κομμάτι, εκείνο που είδαμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, διεξάγεται σε κλειστό ή κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο και σε τεχνητούς τοίχους-πίστες (παρ’ ότι οι ίδιες τεχνικές αναρρίχησης μεταφέρονται σε εξωτερικούς χώρους και βράχους) και έχει τρία διαφορετικά disciplines, τρεις διαφορετικούς ‘’τρόπους’’ αν προτιμάτε.
- Το lead climbing, στο οποίο οι αθλητές είναι δεμένοι με σχοινί (στην κλασική εικόνα που έχουμε όλοι στο μυαλό μας για κάποιον που μας λέει πως ασχολείται με την αναρρίχηση) και καθώς αναρριχούνται μεταφέρουν το σχοινί συνδέοντάς το σε προστατευτικό εξοπλισμό, με στόχο φυσικά να φτάσουν στην κορυφή (top) ή όσο πιο κοντά σε εκείνη στο χρόνο που τους δίνεται. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες ο τοίχος είχε 15 μέτρα ύψος και οι διαγωνιζόμενες είχαν 6 λεπτά διαθέσιμο χρόνο και είναι πραγματικά εντυπωσιακός ο συνδυασμός κινήσεων και ισορροπίας σ’ αυτά τα λεπτά. Αθλητές και αθλήτριες ισορροπούν σε τοίχους διάφορων κλίσεων, τοποθετούν τα πόδια τους σε σημεία που ο απλός άνθρωπος ‘’δε βλέπει’’ διαθέσιμο πάτημα, γραπώνουν τα πιασίματα με τα δάχτυλα λες και κάνουν έλξεις μόνο με τους αντίχειρες και παράλληλα περνούν το σκοινί από τα quickdraws (προστατευτικά σετ). Χορογραφία κανονική, ειδικά αν είσαι η Janja Garnbret.
- Το speed climbing, το σπριντ της αναρρίχησης, στο οποίο οι αθλητές μπαίνουν ξανά δεμένοι, σε αντίπαλες δυάδες και με καθαρό στόχο να πιάσουν όσο πιο γρήγορα γίνεται την κορυφή, συνήθως σε χρόνους κάτω από τα 10 δευτερόλεπτα.
- Το bouldering, η πιο ενδιαφέρουσα βερσιόν κατά την άποψή μου, που είναι μία μορφή ελεύθερης αναρρίχησης χωρίς εξοπλισμό, όπου οι αθλητές ουσιαστικά καλούνται να λύσουν ένα ‘’πρόβλημα’’ κατα την άνοδό τους προς την κορυφή, σκεπτόμενοι πώς θα τοποθετήσουν το κορμί τους στα διάφορα πιασίματα έτσι ώστε να φτάσουν στο top. Σε αντίθεση με τις άλλες δύο φόρμες, στο bouldering ο τοίχος είναι προφανώς μικρότερος (4.5 μέτρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες) και οι διαγωνιζόμενοι έχουν το δικαίωμα να επιστρέψουν στον τοίχο μετά από πτώση -όχι ότι κάτι τέτοιο είναι εύκολο, καθώς έχουν ξοδέψει ήδη αρκετό χρόνο και ενέργεια στην προσπάθειά τους- με τη βαθμολογία να καθορίζεται από τις διάφορες ζώνες που έχουν σιγουρέψει στην πορεία, εκτός φυσικά αν έχουν πιάσει την κορυφή, στην οποία πρέπει να έχουν σταθεροποιηθεί και δεν αρκεί να έχουν ακουμπήσει απλά (ωδή σε όλους εκείνους τους που έπιασαν το top μόνο και μόνο για να γλιστρήσει το ρημάδι το χέρι 1.5 νανοσεκόντ αργότερα). Στον τελικό των Ολυμπιακών Αγώνων οι αθλήτριες είχαν τρεις τοίχους-προβλήματα και 4 διαθέσιμα λεπτά σε κάθε τοίχο.
‘’Mα καλά, τέτοιος ενθουσιασμός για τις βερσιόν #1 και #3 και μία κουβέντα για το speed;’’ Η αλήθεια είναι πως το εντυπωσιακό της αγωνιστικής αναρρίχησης κρύβεται στον τρόπο που οι αθλητές αντιμετωπίζουν ένα εγκεφαλικό ζήτημα, όσο ανεβαίνουν στην πίστα, ενώ παράλληλα το κορμί τους ισορροπεί σε θέσεις που οι υπόλοιποι θα παθαίναμε κατάγματα πολλαπλών βαθμών. Επί της ουσίας το speed είναι άλλο άθλημα και το γεγονός πως στην πρώτη παρουσία της αναρρίχησης σε Ολυμπιακούς Αγώνες οι αθλητές καλούνταν να διαγωνιστούν και στα τρία disciplines έφερε περισσότερα ζητήματα, παρά ικανοποίηση. Χαρακτηριστικά η Lynn Hill είχε δηλώσει πως ‘’είναι σα να ζητάς από έναν δρομέα μεσαίων αποστάσεων να τρέξει κατοστάρι’’, ενώ η -λατρεμένη, ευτυχώς πρόλαβε να διαγωνιστεί στο Τόκυο- Shauna Coxsey έχει τονίσει ότι ‘’κανείς boulderer δεν έχει καταφέρει τη μετάβαση σε lead και speed, και κανένας speed climber σε bouldering και lead’’. Χαρακτηριστικά η Aleksandra Miroslaw έσπασε το παγκόσμιο ρεκόρ στο speed στους Ολυμπιακούς Αγώνες, με δεύτερη την επίσης εξαιρετική στο speed Anouck Jaubert, αμφότερες όμως αντιμετώπισαν τρομακτικά προβλήματα σε lead και bouldering, γεγονός που τις έφερε στις δύο τελευταίες θέσεις της οκτάδας του τελικού. Σε ένα καλά μοιρασμένο διαγωνιστικό πλαίσιο, όπου η ίδια η επιτροπή του αθλήματος σέβεται ότι μέχρι και η σωματική κατασκευή των αθλητών ανάμεσα σε speed, lead και boulder διαφέρει, οι δυό τους θα είχαν από ένα Ολυμπιακό μετάλλιο έκαστη και η Miroslaw ένα παγκόσμιο ρεκόρ που θα κυνηγά όλη η υπόλοιπη γενιά. Ευτυχώς από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 το speed θα θεωρείται ξεχωριστό discipline, αν και πάλι αθλητές -σωστά- έχουν εκφράσει την αντίρρησή τους για τον συμψηφισμό lead και bouldering.
Τα πράγματα λοιπόν είναι όπως τα λέει η Shauna Coxsey. Εκτός αν μιλάμε για το φαινόμενο Janja. Πρώτη στο bouldering με 2 tops και 1 zone, η μόνη αθλήτρια που κατάφερε να πιάσει δύο κορυφές στα δύσκολα προβλήματα του τελικού (ενώ είχε και την τρίτη στην πραγματικότητα, απλώς έπρεπε να γίνει και μία αγωνιστική διαχείριση για τη συνέχεια), όταν οι συνδιαγωνιζόμενες της είχαν συνολικά μηδέν tops. Πρώτη και στο lead, εκεί δηλαδή που κανονικά υπερέχουν άλλες αθλήτριες, φτάνοντας το hold 37, όταν οι lead climbers Seo Chae-huyn και Jessica Pilz έφτασαν 35+ και 34+ αντίστοιχα. Πέμπτη στο speed, εκεί που το ίδιο της το κορμί, χτισμένο να σαρώνει στο bouldering, δε βοηθά ώστε να πιάσει τους χρόνους της Miroslaw, σε ένα discipline που -όπως μπορείτε να κρίνετε και από τα 100 μέτρα σπριντ στο στίβο- το ένα δευτερόλεπτο είναι χάος. Πρώτη, πρώτη, πέμπτη, ασύλληπτα μπροστά στον συμψηφισμό, χρυσό μετάλλιο. Σε μία διοργάνωση που όλος ο πλανήτης έχει το vibe ‘’α, τι είναι αυτό το άθλημα, ας καθίσουμε να το δούμε’’ και κάπως έτσι περνάς όλη σου την ημέρα μπροστά από μία οθόνη, η Garnbret σάρωσε.
Ρωτώντας ανθρώπους πιο ειδικούς από εμένα, πήρα την απάντηση ‘’εντάξει τι να πούμε για αυτό το κορίτσι, είναι η GOAT του αθλήματος’’. Επί της ουσίας δηλαδή μου είπαν πως φίλε, είναι ο Federer, o Messi, o MJ, πάμε παρακάτω. Για να επαναφέρω λίγο τη συζήτηση στον Doncic, οι δυο τους στα δικά μου μάτια έχουν ένα ακόμη κοινό, πέραν της Σλοβένικης καταγωγής και την κυριαρχία στα αθλήματά τους μόλις στην ηλικία των 22. Έχουν μπροστά τους έναν γρίφο, έναν κώδικα. Ο Luka μία άμυνα, η Janja έναν τοίχο bouldering. Ε, αυτοί οι δύο σούπερ ταλαντούχοι και χαρισματικοί άνθρωποι λύνουν το πρόβλημα με τρόπο που κανείς άλλος δεν μπορεί να διανοηθεί εκείνη τη στιγμή, και το κάνουν να φαίνεται λες και είναι το πιο απλό πράγμα του κόσμου.
Δείτε το βίντεο πιο πάνω, την ισορροπία που έχει η Garnbrett ανάμεσα στα στηρίγματα, τα πατήματά της στον τοίχο, τη δύναμη στα χέρια με τους μύες να πετάγονται σε σημεία που οι κοινοί άνθρωποι δεν ξέραμε ότι υπάρχουν, το άλμα στο τέλος και η σταθεροποίηση που της δίνει το επιτυχημένο top. Μοιάζει απλό και αυτή ακριβώς είναι η επιτυχία της Janja. Μπορώ να σας εγγυηθώ πως: Πρώτον, αυτός ο τοίχος που μοιάζει κάθετος και εύκολος, έχει γωνίες και σημεία που οι περισσότεροι από εμάς δε θα μπορούσαμε ούτε να πιάσουμε, αρκεί να επισκεφθείτε μια οποιαδήποτε πίστα αναρρίχησης. Για την ακρίβεια δε θα μπορούσαμε να φέρουμε τα πόδια μας στο σημείο έναρξης. Δεύτερον, εκείνο το άλμα για την μπλε κορυφή το βγάζουν ελάχιστοι αθλητές στον κόσμο, εκείνοι που βρισκονται στην τοπ κατάσταση. Στην οκτάδα του τελικού, εκεί που βρίσκονται οι κορυφαίες των κορυφαίων, μόνο το prodigy που λέγεται Brooke Raboutou (20 ετών) κατάφερε να κάνει ένα άλμα αγγίζοντας την κορυφή, όμως η έλλειψη σταθερότητας την οδήγησε σε πτώση. H Garnbret αυτό το πρόβλημα το ξεπέρασε στην πρώτη προσπάθεια.
Τα χρόνια που μπορείς να βρεθείς σε τοπ κατάσταση στο συγκεκριμένο σπορ είναι λίγα, η προαναφερθείσα Shauna Coxsey ήταν στην κορυφή μέχρι το 2018-2019 και ένας συνδυασμός φθοράς-τραυματισμών την έφερε στο σημείο να αποσυρθεί από το competitive climbing (τουλάχιστον όσον αφορά αυτά τα events κλειστού τύπου) στα 28 της έτη. Η Janja Garnbret είναι μόλις 22 και κατακτά τίτλους από το 2016 και έπειτα, χωρίς το τέλος να φαίνεται πουθενά κοντά στην επόμενη πενταετία. Τη χρονιά που σάρωσε τους παγκόσμιους τίτλους bouldering είχε 74/78 tops, νούμερο ασύλληπτο, φέτος διέλυσε τα πάντα και στο lead, με τον τελευταίο τίτλο να έρχεται στο Kranj της Σλοβενίας, σε μία γιορτή για το παγκόσμιο αθλητικό φαινόμενο που κοσμεί τη συγκεκριμένη χώρα. O Luka μπορεί να κάνει τα πάντα σε ένα μπασκετικό γήπεδο, να σκοράρει, να πασάρει, να πάρει ριμπάουντ και γενικά να κρίνει όλα τα σημεία της τελικής έκβασης, η Janja αποτελεί το πρώτο υβρίδιο κυριαρχίας σε δύο disciplines που οι περισσότεροι -κορυφαίοι- αθλητές δυσκολεύονται απλώς να κάνουν τη μετάβαση. Πιο δυνατή, πιο ευλύγιστη, πιο ισορροπημένη, καθαρό μυαλό σε όλη την πορεία, άχαστη.
Κάνοντας έναν πλήρη κειμενικό κύκλο, εκείνη η λίστα του TIME δίκαια ειχε και τους Σλοβένους ως δύο από τους επιδραστικότερους στο χώρο του αθλητισμού. Η Janja κατάφερε να επιστρέψει στην πατρίδα της με το χρυσό μετάλλιο και να γίνει χαμός στο αεροδρόμιο, ο Luka οδήγησε (έσυρε, κουβάλησε, πραγματικά τα πάντα) τη Σλοβενία στην τετράδα του μπάσκετ και ελάχιστες λεπτομέρειες του στέρησαν ένα τεράστιο Ολυμπιακό μετάλλιο οποιουδήποτε χρώματος. Δεν πειράζει, καλά να είναι και οι δυο τους, οι παραστάσεις θα συνεχιστούν για καιρό.
Σημειώσεις
- Ευχαριστώ την Παναγιώτα για την συμβολή της στο κείμενο, οι γνώσεις και ο ενθουσιασμός της ως αναρριχήτρια ήταν πραγματικά κομβικά στην εξέλιξη του κειμένου.
- Η Janja Garnbret, με τη χορηγία της Red Bull, σκαρφαλώνει μία καμινάδα 360 μέτρων. Ναι, είναι παλαβή και η απόδειξη στο 20λεπτο βίντεο που θα βρείτε εδώ.
- Αν ψάχνετε κάποιον ακόμη πιο παλαβό, ο Alex Honnold ανεβαίνει το El Capitan, κορυφή ύψους 3.200 ποδιών, περίπου 1.000 μέτρα δηλαδή. Χωρίς σχοινί. Η καταγραφή της -επιτυχημένης- προσπάθειάς του γίνεται στο εξαιρετικό ντοκιμαντέρ Free Solo της Elisabeth Chai Vasarhelyi το οποίο βραβεύτηκε με Όσκαρ, όσο εμείς υποφέρουμε από το άγχος μπροστά από μία οθόνη για 100 λεπτά.
