Σκηνικό #2: Στο τσατ του Basketball Guru σκάει το ακόλουθο link: O Andrew Sharp διαλέγει τις 10 κυρίαρχες ιστορίες στο ΝΒΑ για τη δεκαετία που κλείνει. Πρώτο χαζό/γρήγορο διάβασμα, μόνο τους τίτλους ουσιαστικά και άμεση σκέψη ‘’ναι αυτές είναι οι ιστορίες, ίσως τα έβαζα σε άλλη σειρά, αλλά εδώ είμαστε’’. Κάποιες ώρες μετά, πλέον η ανάγνωση είναι ‘’ποιος στο διάολο είναι ο Andrew Sharp και γιατί συμφώνησα τόσο γρήγορα μαζί του στις 10 επιλογές του;’’

Τα δύο σκηνικά σας φαίνονται μάλλον ασύνδετα, πολύ λογικά, κάπως όμως κόλλησαν στο μυαλό μου. Οι περισσότεροι από εμάς αγαπάμε τις ιστορίες γύρω από το μπάσκετ, τις στιγμές που το καθορίζουν, τους ήρωες που ξεπροβάλλουν ανα τακτά χρονικά διαστήματα, τα ‘’nerdy’’ στοιχεία του (αναλυτικά στατιστικά, συστήματα κτλ κτλ), ακόμη και την ίντριγκα που το περιβάλλει. Με αυτά τα στοιχεία φτιάχνουμε τη δική μας αφήγηση γύρω από το άθλημα. Το σκηνικό #2 όμως και οι σκέψεις που δημιουργεί, είναι δυνατόν να εξηγήσει στο σκηνικό #1; Mε άλλα λόγια, είμαστε ικανοί μέσω της καθαρά προσωπικής μας αφήγησης/ανάγνωσης για το άθλημα, να πούμε στην επόμενη γενιά ‘’έτσι θα πετύχεις στο μέλλον’’;

Σκεφτείτε το λίγο. Έστω ότι ξεκινάμε να διδάξουμε σε μία νέα γενιά καλύτερο spacing, ντρίμπλα, σουτ ή ότι θεωρούμε ‘’απαραίτητο για το σύγχρονο μπάσκετ’’ τέλος πάντων. Σίγουρα αρκετά παιδιά θα βελτιωθούν, ενδεχομένως το όλο concept να πετύχει, στην τελική τους βοηθάς να είναι καλύτεροι σουτέρ και καλύτεροι αθλητές, δύσκολο να μην τους χρησιμεύσει στην πορεία τους. Στη μεγαλύτερη εικόνα όμως το όλο εγχείρημα ίσως και να μην πετύχει. Στα 10-15 χρόνια που εμείς θα εφαρμόζουμε αυτό το πλάνο, το ίδιο το μπάσκετ θα έχει προχωρήσει, πολύ φυσιολογικά, και πιθανότατα θα τρέχουμε ξανά να το προλάβουμε.

Γυρίζω στο κείμενο του Sharp και παρατηρώ ότι η καθημερινή μας τριβή με το άθλημα φέρνει ιστορίες όπως το trade του Harden, η αποδέσμευση των Clippers από το βραχνά Donald Sterling και το Decision του LeBron, πιο πάνω το μπάσκετ που έπαιξαν οι Spurs το ‘14. Είναι πολύ φυσιολογικό, ο αθλητισμός έχει και έναν ‘’reality show’’ χαρακτήρα, που κρυφά η φανερά μας εξιτάρει, ωστόσο τι συνέβη με το ίδιο το άθλημα σε αυτή τη δεκαετία στο ΝΒΑ; Φτιάχτηκε μία superteam στο Miami που κυριάρχησε με το άθροισμα προσωπικού ταλέντου, μέχρι που ήρθε το μπάσκετ των Spurs (που κακώς θεωρείται από αρκετούς ‘’μπάσκετ συστήματος’’ και όχι επιλογών πάνω στο σύστημα) να αντιδράσει και να δείξει κάτι διαφορετικό, για να χάσει σύντομα την κυριαρχία του από το pace and space των Warriors. Σύντομα πιστεύω πως θα βρεθεί και η αντίδραση σε αυτό, αν ήδη δεν έχει βρεθεί δηλαδή μέσω της φετινής επιτυχίας των Raptors (που ίσως είναι νωρίς να εντοπίσουμε τα στοιχεία της, ή εγώ δεν μπορώ να κρίνω πλήρως τέλος πάντων).

Αυτό το μοτίβο ‘’δράσης-αντίδρασης’’ είναι σύνηθες στον ομαδικό αθλητισμό. Κάποιος έχει μία ιδέα, πετυχαίνει με αυτή, αποκτά κοινό και ακόλουθους και μαζί τους έρχονται και εκείνοι που βρίσκουν τρόπο αντίδρασης στην ιδέα, πετυχαίνουν με τη σειρά τους και ο κύκλος συνεχίζεται. Κάτι τέτοιο δεν έγινε και στο ποδόσφαιρο; Ο ‘’pragmatic’’ τρόπος του Mourinho δημιούργησε για αρκετά χρόνια την αίσθηση πως αυτό είναι το μοντέλο για να πετύχεις, μέχρι που η επανάσταση του positional football, με μπροστάρη τον Pep Guardiola, πήρε την κυριαρχία. Και παρ’ όλα αυτά για μία πενταετία στην Ευρώπη η Ρεάλ Μαδρίτης έκανε χαβαλέ με το απλό ‘’έχουμε χρήματα και αγοράζουμε τον καλύτερο σε κάθε θέση’’. Για όποιον έχει κέφι για διάβασμα, το Inverting The Pyramid του Jonathan Wilson δείχνει ότι το μοτίβο δράσης-αντίδρασης ήταν διαρκές, από τη γέννηση σχεδόν του ποδοσφαίρου και έπειτα.

‘’Ωραία όλα αυτά, βρήκες ότι γουστάρουμε να λέμε ιστορίες και ότι στον αθλητισμό υπάρχει δράση και αντίδραση, είσαι φοβερός. Λύση για πετύχουν τα παιδιά μας στο μπάσκετ έχεις;’’ Προφανώς και όχι, δε θεωρώ πως είμαι και ο κατάλληλος. Στην κλασσική μουσική για παράδειγμα (για να συνεχίσουμε τις αφηρημένες συνδέσεις), ένα παιδί διδάσκεται τις ιδέες και τα έργα μερικών ιδιοφυών τύπων, όπως ο Μπαχ και ο Μπετόβεν. Οι κανόνες, οι νότες, το τέμπο, είναι όλα εκεί, πάνω σε μία παρτιτούρα. Ο μαθητής ωστόσο (αλλά και ο δάσκαλος) καλείται να ανοίξει πραγματικά τα μάτια του και να είναι εφευρετικός, αν θέλει να κάνει τη δική του ερμηνεία στο έργο (ή να καθοδηγήσει το μαθητή του να ξεκλειδώσει την ερμηνεία αυτή, στην περίπτωση που μιλάμε για το δάσκαλο). Αν κάποιος απλά εκτελέσει τις νότες, διεκπεραιωτικά, πιθανότατα θα παράξει μία ακόμη πατάτα, που κάποιος πριν από αυτόν έκανε καλύτερα.

Ίσως μία λύση για την επόμενη γενιά παικτών και προπονητών μπάσκετ να είναι η στόχευση στην εφευρετικότητα και τη διάθεση για ρίσκο. Καλούς σουτέρ και ανθεκτικούς αθλητές για 40 ή 48 λεπτά αργά ή γρήγορα βγάζουν όλοι, τι γίνεται όμως δημιουργικά, στην πρωτοβουλία; Aπό την άλλη, χωρίς το πλαίσιο και τη δομή, οι πιθανότητες να προσεγγίσεις το χάος αυξάνονται. Στην τελική, για να παρουσιάσεις ένα παιχνίδι σαν εκείνο των Spurs, όπου οι Ginobili-Parker-Duncan-Diaw κτλ κτλ έπαιρναν τις επιλογές και ρίσκαραν, πρέπει πρώτα να έχεις στερεοποιήσει μέσα σου το πλάνο. Ακόμη και στο πιο πρόφατο παράδειγμα της Εθνικής Ισπανίας, όπου οι 4 δημιουργοί (Rubio-Llull-Rudy-Gasol) πήραν την μπαγκέτα και ‘’έκαναν μουσική’’, είναι γιατί είχαν τις σταθερές, τις βάσεις, αυτές που από μικρά παιδιά (είτε λέγεσαι Gasol, είτε Iniesta, είτε Nadal) τους έδωσαν τη δυνατότητα να μοιάζουν άριστοι εκτελεστές, ενώ στην πραγματικότητα εκείνοι δημιουργούν.

Μπορούμε πράγματι να γεμίσουμε μαζικά τα γήπεδα μπάσκετ με ανοιχτόμυαλους προπονητές, που παράλληλα δουλεύουν άριστα το πλαίσιο και τα παιδιά όσο μαθαίνουν το άθλημα, ξεδιπλώνουν και τα όρια της ευφυίας τους; Ακούγεται ωραίο, αλλά και λίγο δύσκολο συνάμα. Προσωπικά ευχαριστιέμαι τη δημιουργικότητα πάνω στους κανόνες, το ‘’οργανωμένο χάος’’, όσο και κάτι πιο απλό και στιβαρό. Μπέρδεμα. Μήπως απλά να ‘’κάνουμε ποδοσφαιρική Ρεάλ’’ και να αγοράσουμε ταλέντο ρε παιδιά, να πάει στο καλό; Δεν είμαστε για να παιδευόμαστε τώρα.