Εισαγωγή: 

Η θέση του γκαρντ και δη του point guard² είναι μία από τις πιο νευραλγικές θέσεις στο μπάσκετ καθότι οι παίκτες που παίζουν σε αυτήν την θέση είναι αυτοί που έχουν περισσότερη ώρα την μπάλα στα χέρια τους σε κάθε παιχνίδι. Πριν μια βδομάδα είχαμε αναλύσει το πως έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια η θέση του σέντερ και οι απαιτήσεις που έχουν οι ομάδες από αυτούς, αλλά η θέση που έχει αλλάξει περισσότερο τα τελευταία χρόνια είναι σίγουρα η θέση του point guard. Παλιότερα οι ομάδες είχαν στις θέσεις των γκάρντ ξεκάθαρους ρόλους όσον αφορά το κομμάτι της επίθεσης, ο point guard ήταν αυτός που μοίραζε το παιχνίδι (πχ Γιαννάκης) και ο shooting gueard είχε προτεραιότητα το σκοράρισμα (πχ Γκάλης). Όμως τελευταία, όλο και πιο συχνά βλέπουμε παίκτες που παίζουν σε αυτές τις θέσεις να μην έχουν τόσο ξεκάθαρα τις ίδιες αρμοδιότητες με το παρελθόν, ή μάλλον, επειδή οι ικανότητες τους είναι συγκεκριμένες, να παίζουν το παιχνίδι πολύ διαφορετικά σε σχέση με 20 χρόνια πριν. Για αυτούς τους λόγους, βασιζόμενος στα δυο άρθρα που ανέφερα παραπάνω προσπάθησα να απεικονίσω με διαγράμματα τους διαφορετικούς ρόλους που είχαν οι γκαρντ της Ευρωλίγκας στο επιθετικό παιχνίδι των ομάδων τους. Το συγκεκριμένο κείμενο, ελπίζω να βοηθήσει στο να κατανοήσουμε καλύτερα το ρόλο που είχαν οι συγκεκριμένοι παίκτες στην επίθεση των ομάδων τους, τόσο για τον απολογισμό της χρονιάς, όσο και γιατί αυτοί θα μπορούσαν να είναι εν δυνάμει μεταγραφικοί στόχοι των ομάδων της επόμενης διοργάνωσης.

Υλικά και Μέθοδοι:

Για την ανάλυση που ακολουθεί, χρησιμοποίησα τα στατιστικά του Gigabasket.org και καθότι SportVU³ δεν υπάρχει στην Ευρωλίγκα βασίστηκα στην ανάλυση του Ian Levy. Για την ανάλυση επιλέχτηκαν 17 γκαρντ⁴, στην πλειοψηφία τους PG αλλά και κάποιοι SG, οι οποίοι ξεχώρισαν με τις επιδόσεις τους φέτος στην Ευρωλίγκα και επίσης θα μπορούσαν να αποτελούν μεταγραφικούς στόχους τόσο για τις ελληνικές όσο και για τις υπόλοιπες ομάδες που θα συμμετάσχουν στη διοργάνωση. Τους παραπάνω γκαρντ τους με βαση τα εξής:

• πόσο ενδιαφέρονται κυρίως για το σκοράρισμα ή για την πάσα (Shoot first Vs Pass First), 
• πόσο συχνά απειλούν από το τρίποντο (Floor spacer)
• πόσο συμμετέχουν στο παιχνίδι της ομάδας τους (Involvement)
• πόσο προτιμούν να σουτάρουν για 2 πόντους και να κάνουν διεισδύσεις ή να σουτάρουν τρίποντα (Driver)

Shoot first: Για να εξετάσω αν οι γκαρντ αρέσκονται στο να σουτάρουν κυρίως ή να πασάρουν χρησιμοποίησα τον λόγο του αθροίσματος των σουτ που εκτέλεσαν (βολές, δίποντα και τρίποντα) δια τις ασίστ που δώσανε. Όσο πιο μεγάλο είναι το νούμερο για έναν παίκτη, σημαίνει ότι τόσο περισσότερο σούταρε παρά πάσαρε
Floor spacer: Είναι ο αριθμός των σουτ 3 πόντων που εκτέλεσε κάθε παίκτης ανά 100 κατοχές. Εννοείται ότι όσο αυξάνεται το νούμερο, τόσο περισσότερα τρίποντα εκτελούσε ο παίκτης ανά 100 κατοχές, πράγμα που σημαίνει ότι ήταν απειλή για την άμυνα⁵. 
Involvement: Είναι το άθροισμα των σουτ που εκτέλεσε ο παίκτης (βολές, δίποντα και τρίποντα), συν τις ασίστ, συν τα λάθη ανα 100 κατοχές. 
Driver: Ιδανικά εδώ θα έπρεπε να χρησιμοποιούσα τον λόγο τον σουτ κάτω από το καλάθι (shots at the rim) που έκανε ο κάθε παίκτης δια των υπόλοιπων προσπαθειών του να σκοράρει προκειμένου να δω αν ο παίκτης προτιμάει να φτάνει μέχρι κοντά στο καλάθι ή κυρίως περιφέρεται πιο μακριά και στο τρίποντο. Επειδή όμως δεν μπόρεσα να βρω τις προσπάθειες κάτω από το καλάθι του κάθε παίκτη, χρησιμοποίησα τελικά τον λόγο των διπόντων που εκτέλεσε δια τα τρίποντα που εκτέλεσε ο ίδιος παίκτης.

Αποτελέσματα:

Το αποτέλεσμα είναι τα καταπληκτικά και μοντέρνα γραφικά που βλέπετε παρακάτω. Για τις ανάγκες το κειμένου θα σταθώ σε μερικούς μόνο παίκτες από όσους αναλύθηκαν, αλλά στο παρακάτω λινκ μπορείτε να βρείτε όλους τους παίκτες όπου αναλύθηκαν. 

Shoot First profile: Mike James

Στο παραπάνω διάγραμμα βλέπουμε την απεικόνιση των 4 κατηγοριών για τον παίκτη που είχε την μεγαλύτερη αξιολόγηση στην κατηγορία Shoot First, τον Mike James της Μπασκόνια. Ο James ερχόταν συνήθως από τον πάγκο και όπως βλέπουμε η συνεισφορά του ήταν κυρίως στο σκοράρισμα, αφού πρώτα ο Μπουρούσης και μετά οι Adams και Casseur (σε καταστάσεις PnR) είχαν επωμιστεί την αρμοδιότητα της δημιουργίας για τους υπολοίπους. Παρατηρούμε ότι στις υπόλοιπες κατηγορίες βρίσκεται στο μέση σε σχέση με την αξιολόγηση των υπολοίπων, χωρίς να υστερεί αλλά ούτε να ξεχωρίζει σε κάποιον άλλο τομέα. Πληροφοριακά, ανάμεσα στους 17 που αναλύθηκαν ήταν 1ος στην κατηγορία Shoot first, 9ος ως Floor spacer (πολύ ισορροπημένος ανάμεσα στα τρίποντα και τα drive που κατέληγαν σε εντυπωσιακά καρφώματα), 13oς στο Involvement (Adams, Μπουρούσης ήταν οι κύριοι άξονες στην επίθεση), και 7ος ως Driver (τα καρφώματα που λέγαμε πριν)

Pass First profile: Stefan Jovic

Για να δούμε ποιος ήταν ο παίκτης που κυρίως τον ενδιέφεραν οι ασίστ και το πως να ενσωματώσει τους συμπαίκτες του στο παιχνίδι της ομάδας, επιλέγουμε αυτόν που είχε την μικρότερη αξιολόγηση στην κατηγορία Shoot first και ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Stefan Jovic του Ερυθρού Αστέρα. Φέτος τελείωσε τη χρονιά με 5,7 ασίστ ανά παιχνίδι, επίδοση που τον κατέτασσε 5ο στη σχετική λίστα πίσω από τους Heurtel, Καλάθη, Rodriguez και Rice, όμως καθότι οι παραπάνω σούταραν περισσότερο από τον παίκτη του Ερυθρού, η επίδοσή του ήταν αρκετή για να του δώσει το βραβείο του pass first γκαρντ στην έρευνά μας. Μετά την απομάκρυνση του Gal Mekel, και με την μεταγραφή του Quincy Miller ο Jovic έγινε ο βασικός playmaker της ομάδας και μέσα από τα πικ εν ρολ προσπαθούσε να εκμεταλλευθεί είτε τα κοψίματα των Zirbes και Miller, είτε τα ελέυθερα σουτ τριών πόντων των συμπαικτών του. Πιο αναλυτικά, στις 4 κατηγορίες της αξιολόγησης ανάμεσα στους 17 παίκτες που αναλύθηκαν, ήταν 17ος ως Shoot first, 16ος ως Floor spacer (δεν εμπιστευόταν και ούτε ήταν αποτελεσματικός από το τρίποντο, για αυτό και στα Play Off η CSKA έπαιζε προκλητικά under στα πικ εν ρολ που ξεκινούσε. Τελείωσε τη σειρά με 7/12 τρίποντα κάτι που δίνει ελπίδες για το μέλλον), 10ος στο Involvement (βασικός playmaker) και 4ος ως Driver (κλασικός PG που αρέσκεται να παίζει πικ εν ρολ)

Floor spacer profile: Darius Adams

Καλύτερος ως Floor spacer από τους γκαρντ που εξετάστηκαν, όπως βλέπουμε στο παραπάνω διάγραμμα είναι ο Darius Adams της Μπασκόνια. Με 14,91 3PA/100pos ήταν με διαφορά ο παίκτης που περισσότερο σούταρε πίσω από τη γραμμή των 6,75 με δεύτερο τον Bobby Dixon που είχε 12,89 3PA/100pos. To 33,8% που είχε στα σουτ τριών πόντων όλη τη χρονιά δεν είναι κανένα καταπληκτικό ποσοστό, αλλά αν εστιάσουμε μόνο στη φάση των Play Off βλέπουμε ότι το ποσοστό του ανεβαίνει στο 38,6% το οποίο είναι πολύ καλό, αναλογιζόμενοι ότι πολλά από τα σουτ αυτά είναι μετά από αρκετές ντρίμπλες και πάνω σε άμυνα (pull up shots). H ταυτόχρονη παρουσία του Adams στην πεντάδα με τον Μπουρούση, βοηθούσε τον δεύτερο να βρίσκει χώρους μέσα στο καλάθι, αφού η άμυνα της αντίπαλης ομάδας έπρεπε να έχει συνέχεια το νου της και στον δαιμόνιο Αμερικάνο. Επίσης την ικανότητα του αυτή στα σουτ τριών πόντων την έδειξε και στην ACB, όπου τελείωσε τη χρονιά ως πρώτος σκόρερ με 17,2 PPG και σουτάροντας με 38,9% στα τρίποντα. Τέλος, ανάμεσα στους 17 παίκτες που αξιολογήθηκαν και ήταν 3ος ως Shoot first (13,2PPG στην Ευρωλίγκα), 1ος ως Floor spacer, 7ος στην κατηγορία Involvement (αρκετά πιο πάνω από τον συμπαίκτη του Mike James που είδαμε νωρίτερα) και 13ος ως Driver  

High Involvement profile: Nando De Colo

Στην κατηγορία Involvement⁶ ο παίκτης που είχε την μεγαλύτερη αξιολόγηση ήταν ο Nando De Colo. MVP της κανονική διάρκειας, MVP του Final 4, πρώτος σκόρερ με 19,4 PPG με 59.9% eFG% και 5APG είναι μερικά από τα κατορθώματά του φέτος. Με όλα αυτά είναι λογικό που ο κόουτς Ιτούδης τον άφησε να πάρει πρωτοβουλίες και να έχει περισσότερη ώρα την μπάλα στα χέρια από οποιοδήποτε άλλο παίκτη. Αν και η ΤΣΣΚΑ ήδη φημολογείται ότι θα του κάνει μια πολύ δελεαστική πρόταση για να ανανεώσει το συμβόλαιό του, θεωρώ ότι μάλλον θα κυνηγήσει το όνειρο του ΝΒΑ. Το αυξημένο salary cap σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον ομάδων όπως οι Denver Nuggets, κάνουν αρκετά πιθανό αυτό το ενδεχόμενο. Εκτός από 1ος στο Involvement, στις υπόλοιπες κατηγορίες ήταν 2ος ως Shoot first (παρά τις 5 ασιστ, τα πολλά σουτ αλλά και οι βολές τον ανέβασαν πολύ σε αυτή την κατηγορία), 11ος ως Floor spacer και 2ος ως Driver.

Driver profile: Κώστας Σλούκας

Όπως βλέπουμε στο παραπάνω διάγραμμα, πρώτος στην κατηγορία Driver είναι ο Κώστας Σλούκας. Ήταν μια περίοδος προσαρμογής για τον ίδιο σε μια νέα ομάδα και με έναν νέο προπονητή ο οποίος του ζητούσε να ξεκινάει πολλές επιθέσεις με πικ εν ρολ. Χωρίς να ψάξω, θυμάμαι τουλάχιστον 5 φάσεις με τον Σλούκα να κάνει διείσδυση και να βρίσκει κάποιον συμπαίκτη για alley oop, και αμέτρητες φορές να κάνει drive και να σκοράρει, δείγμα ότι είχε τέτοιες οδηγίες από τον Ομπράντοβιτς. Επίσης η συνήθεια που έχει, όταν παίζει 1 με 1 μετά από μια δυο σταυρωτές ντρίμπλες να σουτάρει μακρινό δίποντο είχε και αυτή ρόλο στο ότι βγήκε πρώτος σε αυτήν την κατηγορία. Άλλωστε όπως είπα και στην αρχή, αφού δεν μπόρεσα να βρω τις προσπάθειες κοντά στο καλάθι χρησιμοποίησα για τον υπολογισμό τον λόγο από τα δίποντα προς τα τρίποντα. Στις υπόλοιπες κατηγορίες ήταν 10ος ως Shoot first (4,7FGA όλη τη χρονιά), 17ος ως Floor spacer (10/29 τρίποντα σε 21 παιχνίδια) και 16ος στο Involvement.

Συμπεράσματα: 

H μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε βοηθάει στο να δούμε με μια γρήγορη ματιά το προφίλ των παικτών που αξιολογήθηκαν. Προκειμένου μια ομάδα να κερδίσει δεν χρειάζεται έναν συγκεκριμένο τύπο παίκτη για τις θέσεις του γκαρντ, αλλά ανάλογα με το υλικό που έχει μπορεί θα πρέπει να πάρει το μέγιστο από αυτούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν φέτος η Μπασκόνια, όπου ο Περάσοβιτς στηρίχτηκε αρκετά στη δημιουργική ικανότητα του Μπουρούση κάτι που είχε ως αποτέλεσμα οι 2 γκαρντ της ομάδας να έχουν ως προτεραιότητα το σκοράρισμα όπως είδαμε παραπάνω. Μια ακόμα παρατήρηση είναι ότι οι παίκτες των οποίων τα διαγράμματα είχαν μεγαλύτερο εμβαδόν, ήταν και οι καλύτεροι παίκτες τις αξιολόγησης (Teodosic, Delaney κτλ). Αυτό δεν σημαίνει ότι για να είναι κάποιος καλός παίκτης θα πρέπει να έχει υψηλό σκορ σε όλες τις κατηγορίες, αλλά ότι οι παίκτες που ξεχωρίζουν και στο μάτι είναι οι παίκτες που έχουν αρκετή ώρα την μπάλα στα χέρια, παίρνουν αποφάσεις και σκοράρουν αρκετά είτε με δίποντα είτε με τρίποντα. Στην εισαγωγή αναφερθήκαμε στο γεγονός ότι τα παλιότερα χρόνια οι ρόλοι που υπαγόρευε η κάθε θέση στο παιχνίδι ήταν πολύ συγκεκριμένοι και διακριτοί. Ακόμα και στην δεκαετία του 2000 τα γκαρντ που ξεχώριζαν στην Ευρώπη ήταν οι Jasikevicius, Διαμαντίδης και Παπαλουκάς και στο ΝΒΑ παίκτες όπως οι Kidd και Nash που είχαν έναν κυρίως οργανωτικό ρόλο και λιγότερο εκτελεστικό. Πλέον όλο και πιο συχνά συναντάμε ακόμα και ως PG παίκτες με τρομερή έφεση στο σκοράρισμα όπως οι Σπανούλης, Delaney και De Colo στην Ευρώπη και οι Curry, Irving και Westbrook στο ΝΒΑ που μπορούν να καθορίσουν την εξέλιξη ενός αγώνα κυρίως μέσα από το προσωπικό σκοράρισμα. Τέλος, πολλές φορές οι ομάδες ψάχνουν είτε για παίκτες με συμπληρωματικά στοιχεία στο παιχνίδι τους για να παίζουν ταυτόχρονα είτε για παίκτες με παραπλήσια στοιχεία όταν ο ένας προορίζεται για αλλαγή του άλλου. Τα παραπάνω διαγράμματα όπως προείπα, βοηθάνε να έχουμε μια γρήγορη εικόνα του κάθε παίκτη στην ομάδα που έπαιξε, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μεγάλο ρόλο σε αυτό έχουν και οι προπονητές με τις επιλογές τους⁷. 

Σημειώσεις:

1. Το κείμενο του Ian Levy, βασίζεται σε μια καταπληκτική ανάλυση που είχε κάνει ο Seth Partnow (editor στο Nyloncalculus) σχετικά με τους PGs του ΝΒΑ και πώς αυτούς μπορείς να τους ταξινομήσεις ανάλογα με το στυλ παιχνιδιού τους χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που είχε από το SportVU σύστημα του ΝΒΑ. (Edit: πριν μια βδομάδα ο Seth Partnow προσλήφθηκε από τους Bucks ως σύμβουλος σε θέματα στατιστικής και οι αναγνώστες του Nyloncalculus χάσαμε έναν αρθρογράφο ο οποίος είχε το χάρισμα να εξηγεί με απλούς όρους και ευανάγνωστα κείμενα, θέματα γύρω από το μπάσκετ και τη στατιστική ως εργαλείο ανάλυσης και εμβάθυνσης στο άθλημα)
2. Εδώ θα ήθελα να ξεκαθαρίσω τη διαφορά ανάμεσα στον point guard και τον playmaker όπως εγώ την αντιλαμβάνομαι. Ο PG είναι συνήθως ο κοντύτερος παίκτης της ομάδας, πρέπει να μπορεί να μαρκάρει τους αντίπαλους PG και στο παρελθόν ο ρόλος του ήταν να μοιράζει το παιχνίδι, αλλά αυτό όπως θα δούμε σήμερα αλλάζει τα τελευταία χρόνια. Από την άλλη, ο playmaker είναι ο παίκτης ο οποίος φτιάχνει τα plays για τους συμπαίκτες του και στο σύγχρονο μπάσκετ δεν είναι υποχρεωτικό να είναι και ο PG της ομάδας. Παίκτες όπως οι Green και Αντετοκούνμπο στο ΝΒΑ, αλλά και ο Μπουρούσης στην Ευρωλίγκα είναι παραδείγματα playmaker που δεν είναι PG στις ομάδες τους. 
3. Σύστημα από 6 κάμερες που είναι εγκατεστημένο σε όλα τα γήπεδα του ΝΒΑ το οποίο τραβάει 25 πλάνα το δευτερόλεπτο και παρακολουθεί τις κινήσεις του κάθε παίκτη. Από το 2013-14 τα στοιχεία αυτά τα δημοσιεύει το ΝΒΑ και βοηθάει τόσο τις ομάδες όσο και τους οπαδούς να κατανοήσουν καλύτερα το παιχνίδι. 
4. Οι παίκτες που αναλύθηκαν βρίσκονται στον πίνακα στο τέλος του κειμένου.
5. Αν και στην αρχή σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω τα εύστοχα σουτ ανά 100 κατοχές, βλέποντας τα 3 πρώτα παιχνίδια των τελικών του ΝΒΑ παρατήρησα ότι οι Thompson και Curry αν και άστοχοι ανάγκαζαν την άμυνα να τους ακολουθεί και να αλλάζει επιθετικά όταν αυτοί είναι στο τρίποντο προκειμένου να μην βρουν ευκαιρία για ένα σουτ 3 πόντων. Αυτό δημιουργούσε κενά μέσα στη ρακέτα τα οποία μπόρεσαν οι συμπαίκτες τους να τα εκμεταλλεύτουν στην εντέλεια. Αυτό είναι για μένα το αποτέλεσμα όταν ένας γκαρντ είναι καλός Floor Spacer και όπως θα δείτε και παρακάτω η διαφορά ανάμεσα στον Delaney και τον Καλάθη είναι μεγάλη ;)
6. Ίσως θα ήταν πιο σωστό να χρησιμοποιήσω το USG%, αλλά επειδή ακολούθησα κυρίως τη μεθοδολογία του Ian Levy έμεινα με την κατηγορία Involvement. Σωστό ή λάθος είναι στη κρίση του αναγνώστη.
7. Πχ άλλος ο ρόλος του Διαμαντίδη στην ομάδα του 2009 με συμπαίκτες τους Σπανούλη, Jasikevicius, Nicholas και προπονητή τον Obradovic και άλλος το 2012 όταν είχε συμπαίκτες τους Ukic, Μπράμος, Banks και προπονητή τον Πεδουλάκη.

Bonus Grafics:

Ακολουθεί ο πίνακας με όλους τους παίκτες και το ranking τους σε κάθε μία από τις κατηγορίες που εξετάστηκαν. 

Ακολουθούν τα διαγράμματα των Malcolm Delaney και Milos Teodosic, τα οποία όπως θα δείτε μοιάζουν αρκετά. Δεν νομίζω να είναι τυχαίο ότι ο ένας ήταν στην καλύτερη πεντάδα της Ευρωλίγκας τη χρονιά που μας πέρασε, ενώ ο άλλος έκανε μια από τις καλύτερες σαιζόν του τα τελευταία χρόνια.