Καταρχήν, για όσους ενδιαφέρονται να καταλάβουν καλύτερα πως δουλεύουν τα οικονομικά της μεγαλύτερης μπασκετικής λίγκας στον πλανήτη, το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να βάλουν μια κούπα καφε και να διαβάσουν το αφιέρωμα που έκανε ο Νίκος Ραδικόπουλος στο Theballhog με τίτλο Moneyball. Επίσης, λίγες μέρες πριν ξεκινήσει ο χαμός, ο Βασίλης στο κείμενό του σχετικά με την Free Agency, μας είχε προειδοποιήσει στον επίλογο για τον χορό των εκατομμυρίων που πλησίαζε και το πως αυτό δυσκόλευε το έργο των GM των ομάδων. Παρόλα αυτά, όπως έχει αποδεχτεί πολλές φορές η ίδια η ζωή μπορεί να έχει περισσότερη φαντασία από ότι εμείς στα όνειρά μας¹, οπότε από προχτές και βλέποντας όλα αυτά τα συμβόλαια προσπαθώ να καταλάβω τι επιπτώσεις μπορεί να έχουν όλα αυτά για τις ομάδες της Ευρώπης και της Ευρωλίγκα πιο συγκεκριμένα. Άλλωστε, με όλα όσα συμβαίνουν στη ζωή μας εκτός μπάσκετ, έχουμε όλοι καταλάβει για τα καλά ότι ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία, όπου πολλές φορές αποφάσεις και γεγονότα απομακρυσμένα από εμάς μπορούν να έχουν έναν αντίκτυπο άμεσο στις ζωές μας. Το μπάσκετ, δεν θα μπορούσε να είναι εξαίρεση σε αυτό, ειδικά όταν μιλάμε για το ΝΒΑ το οποίο μάλλον είναι το πρωτάθλημα με την μεγαλύτερη θέαση παγκοσμίως μετά από γεγονότα όπως το Μουντιάλ και οι Ολυμπιακοί αγώνες. Μεγάλες αλλαγές σε αυτό το πρωτάθλημα, είναι ικανές να προκαλέσουν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μικρότερα σε μέγεθος πρωταθλήματα όπως τα ευρωπαϊκά, συμπεριλαμβανομένου και της Ευρωλίγκας.

Το ΝΒΑ πάντα ήταν η μπασκετική λίγκα με το μεγαλύτερο κύρος, εκεί που έπαιζαν οι καλύτεροι των καλύτερων. Το γεγονός όμως ότι υπάρχει ένα salary cap, που περιορίζει και εξισώνει τα χρήματα που έχουν διαθέσιμα οι ομάδες για να δίνουν σε συμβόλαια από την μια μεριά δίνει ενδιαφέρον στο πρωτάθλημα, αφού είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν "δυναστείες" και οι ομάδες που είναι σε μεγάλες αγορές δεν μπορούν να δυναστεύουν πολύ εύκολα τις ομάδες που είναι σε μικρότερες, από την άλλη όμως περιορίζει τα χρήματα που παίρνουν οι παίκτες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα τα προηγούμενα χρόνια, παίκτες που θα μπορούσαν να είναι 8οι 9οι παίκτες σε μια ομάδα ΝΒΑ, να προτιμούν να παίξουν μπάσκετ είτε στην Κίνα είτε στην Ευρώπη, αφού τα χρήματα που θα εισέπρατταν θα ήταν πολύ καλύτερα. Πολλά τα παραδείγματα που μπορούμε να θυμηθούμε, όμως το πιο χαρακτηριστικό για μένα είναι η μετακίνηση του Josh Childress στον Ολυμπιακό το 2008.

Ο τότε παίκτης των Hawks, προερχόταν από μια καλή χρονιά στο ΝΒΑ (11.8PPG και 4.9RPG) και ήταν Restrcted Free Agent² σε μια χρονιά που το salary cap ανερχόταν στα 58εκ$. Ο Ολυμπιακός των Αγγελόπουλων, έψαχνε για ένα μεγάλο όνομα που θα μπορούσε να βοηθήσει την ομάδα να ξανακερδίσει έναν ευρωπαϊκό τίτλο και να πάρει τα σκήπτρα του ελληνικού πρωταθλήματος από τον Παναθηναϊκό. Τέλος, στην ΕΕ ακόμα ζούσαμε το μεγάλο πάρτυ και βλέποντας την ισοτιμία ανάμεσα σε δολάριο και ευρώ πριν από ακριβώς 8 χρόνια βλέπουμε ότι 1€ = 1,57$ τη στιγμή που σήμερα η αντίστοιχη ισοτιμία είναι στο 1€ = 1,11$. Τα 3 παραπάνω γεγονότα, οδήγησαν και επέτρεψαν στους Αγγελόπουλους να προσφέρουν ένα εγγυημένο τριετές συμβόλαιο 20εκ$ (καθαρά, χωρίς φόρους) και ο Childress να το προτιμήσει αν και οι Hawks του πρότειναν ένα τριετές συμβόλαιο με 36εκ$ (μεικτά). Αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο συνδυασμός, ενός σχετικά χαμηλού salary cap (58εκ$ Vs 94εκ$ σήμερα), της ισχυρής Ευρωπαϊκής οικονομίας που μεταφράζονταν σε μια διαφορετική με τη σημερινή ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου, την απουσία κρίσης στην ΕΕ και την διάθεση των τότε προέδρων του Ολυμπιακού να ξοδέψουν χρήματα για την ενίσχυση της ομάδας, οδήγησαν σε αυτή την σημαντική μεταγραφή. Ο 6ος παίκτης των Ηawks στην ηλικία των 25 ετών, προτίμησε να έρθει στον Ολυμπιακό, παρά να ανανεώσει και να μείνει στο ΝΒΑ ως 6ος παίκτης λόγω των χρημάτων. 

Από τότε, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στην οικονομία της Ευρώπης, της Ελλάδας, στην ισοτιμία ευρώ δολαρίου, αλλά μέχρι τώρα η άνοδος του salary cap ήταν σταδιακή και μετά βίας είχε φτάσει στα 70εκ$. Για αυτό το λόγο, ομάδες όπως η ΤΣΣΚΑ, η Μακάμπι και τα τλευταία χρόνια οι Τούρκικες ομάδες, μπορούσαν να δελεάσουν παίκτες όπως οι De Colo, Weems και Goudelock να έρθουν να παίξουν στα μέρη μας κάτι που ανέβαζε το επίπεδο της Ευρωλίγκας. Επίσης είχε δημιουργηθεί ακόμα ένα μονοπάτι επιτυχίας³ για τους Αμερικανούς παίκτες που ήθελαν να κάνουν καριέρα στο μπάσκετ και να βιοποριστούν από αυτό, το οποίο ξεκινούσε με μια μεταγραφή σε μια "μικρή"⁴ ομάδα και από κει στόχος ήταν μέσα από συνεχόμενες μεταγραφές να φτάσει είτε στις ομάδες που συμμετείχαν στην Ευρωλίγκα, είτε ακόμα και στο ΝΒΑ. Ο Kyle Hines είναι ένα τέτοιο πετυχημένο παράδειγμα που ξεκίνησε από την δεύτερη κατηγορία της Ιταλίας και την Veroli, πήγε στη Γερμανία και την Brose, από κει στον Ολυμπιακό με τον οποίο κατέκτησε 2 Ευρωλίγκες και στη συνέχεια κατέληξε στη ΤΣΣΚΑ με την οποία κατέκτησε και την 3η Ευρωλίγκα ο οποίος λόγω του συνδυασμού ύψους/θέσης (1,98μ/σέντερ) δεν προβλέπεται να φύγει για το ΝΒΑ, αλλά θα συνεχίσει να είναι ένας από τους καλύτερους παίκτες στην Ευρώπη. 

Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, είναι λογικό και αναμενόμενο ένας Αμερικανός επαγγελματίας παίκτης να θέλει να αγωνιστεί στο ΝΒΑ, τόσο για το κύρος που αυτό έχει, όσο και για το γεγονός ότι θα θέλει να μείνει κοντά στην οικογένειά του. Το γεγονός ότι ένας επαγγελματίας που θα προορίζονταν για 7ος 8ος παίκτης σε μια ομάδα του ΝΒΑ, μπορούσε να κερδίσει περισσότερα παίζοντας στην Ευρώπη (πχ Weems και Goudelock), έκανε αυτούς τους παίκτες να έρχονται και να παίζουν μπάσκετ σε ομάδες της Γηραιάς Αλβιώνας, έχοντας όμως σχεδόν πάντα το νου τους στο πως θα επιστρέψουν στην πατρίδα τους και στην καλύτερη λίγκα του κόσμου. Με την άνοδο του salary cap, πολλοί από αυτούς τους παίκτες ελπίζουν ότι θα μπορέσουν να κερδίσουν τα ίδια χρήματα που θα κέρδιζαν στην Ευρώπη, αγωνιζόμενοι όμως στο ΝΒΑ και εδώ αρχίζουν να μπλέκουν λίγο τα πράγματα, γιατί όπως θα δούμε παρακάτω πιο σημαντικό από την πραγματικότητα είναι ο τρόπος με τον οποίο την αντιλαμβανόμαστε. 

Το ΝΒΑ έχει 30 ομάδες και στο ξεκίνημα της χρονιάς κάθε ομάδα ξεκινάει με 15 εγγυημένα συμβόλαια. Κατά τη διάρκεια της σαιζόν, λόγω τραυματισμών και ανταλλαγών δημιουργούνται κενές θέσεις που αναπληρώνονται με 10ημερα συμβόλαια ή κάποιες διορθωτικές κινήσεις το οποίο σημαίνει ότι ο αριθμός των παικτών που θα παίξουν μια χρονιά στο ΝΒΑ κυμαίνεται ανάμεσα σε 450 και 480 παίκτες. Αυτό δεν έχει αλλάξει με το salary cap και είναι μια αντικειμενική αλήθεια, το θέμα όμως είναι ότι εκτός των 480 αυτών παικτών που τελικά θα παίξουν, υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν ότι αξίζουν να βρίσκονται στο ΝΒΑ και θα έκαναν τα πάντα για να παίξουν εκεί. Όπου "τα πάντα", δεν εννοώ το συμπαθές ζώο, αλλά πχ θα υπογράψουν ένα συμβόλαιο και θα απαιτήσουν να μπει ένας ειδικός όρος "NBA buy out", ώστε σε περίπτωση που βρουν κάποια καλή προσφορά από την άλλη άκρη του Ατλαντικού να μπορέσουν να την αποδεχθούν, πληρώνοντας φυσικά ένα αντίτιμο. Τις ώρες που γράφω το κείμενο, διαβάζω ότι έκλεισε ο Mike James στον Παναθηναϊκό, ο οποίος όμως έβαλε όρο ότι αν βρει εγγυημένο συμβόλαιο στη διάρκεια της χρονιάς από ομάδα στο ΝΒΑ, θα μπορεί να φύγει καταβάλλοντας ένα ποσό. Στο παρελθόν, ήταν συχνό το φαινόμενο οι νεαροί Ευρωπαίοι παίκτες να υπογράφουν μακροχρόνια συμβόλαια με ομάδες στην Ευρώπη (πχ Παπαγιάννης στον Παναθηναϊκό, Παπανικολάου στην Μπάρτσα) που όμως τους έδιναν το δικαίωμα με τον παραπάνω όρο να φύγουν για το ΝΒΑ, στο τέλος κάθε σαιζόν εφόσον πλήρωναν ένα προκαθορισμένο ποσό. Στην περίπτωση του Mike James, είναι η πρώτη φορά που παρατηρώ αυτόν τον όρο σε ένα συμβόλαιο που μόλις ξεκινάει, που δίνει το δικαίωμα στον παίκτη να φύγει πριν καλά καλά ξεκινήσει η προετοιμασία. Στην αντίστοιχη περίπτωση ο Ολυμπιακός με τον Okaro White, που απαιτούσε να μπει ο ίδιος όρος στο συμβόλαιο, αποφάσισε να μην το δεχτεί και σύμφωνα με τους δημοσιογράφους, αυτός ήταν και ο λόγος που ο πρώην παίκτης του Άρη δεν υπέγραψε στον Ολυμπιακό. Βλέπουμε στα δύο παραπάνω παραδείγματα 2 διαφορετικές προσεγγίσεις από τις 2 ελληνικές ομάδες. Ο μεν Παναθηναϊκός είναι διατεθειμένος να πάρει το ρίσκο να βρει ο James συμβόλαιο στο ΝΒΑ και να χρειαστεί να ψάχνει για αντικαταστάτη μεσούσης της περιόδου, αλλά σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό, θα έχει κατορθώσει να υπογράψει έναν πολύ καλό παίκτη από Ιούλη μήνα και να συνεχίσει τον σχεδιασμό του. Από την άλλη ο Ολυμπιακός, θέλει να έχει περισσότερο έλεγχο στα συμβόλαια των παικτών του και για αυτό δεν υπέγραψε ακόμα κανέναν άλλο παίκτη εκτός του Khem Birch και ίσως αυτή η προσέγγισή του να του στερήσει κάποιες καλές περιπτώσεις παικτών. Το ποιος έχει δίκιο, θα φανεί μέσα στη χρονιά φυσικά και όχι στα μέσα Ιούλη.

Ένας ακόμα τρόπος που το ΝΒΑ επηρεάζει τα τεκταινόμενα στο Ευρωπαϊκό μπάσκετ, είναι το γεγονός ότι κάθε φορά όλο και πιο νωρίς φεύγουν οι καλοί Ευρωπαίοι παίκτες για το ΝΒΑ. Από τους πρώτους που είχαν επισημάνει τη σημασία της πολύ καλής και επιστημονικής προπόνησης στο ΝΒΑ ήταν ο Drazen Petrovic, ο οποίος σε μια συνέντευξη είχε πει ότι αν είχε προπονηθεί στην Sibenika και την Cibona, όπως στο ΝΒΑ, τότε θα ήταν κατά 30% καλύτερος παίκτης. Επίσης τα σύγχρονα παραδείγματα παικτών όπως οι Αντετονούνμπο και Porzingis, αλλά και ο Nowitzki στο παρελθόν δείχνουν ότι όσο πιο μικροί πήγαν οι Ευρωπαίοι παίκτες στο ΝΒΑ, τόσο πιο εύκολη ήταν για αυτούς η προσαρμογή τους και η εξέλιξη τους ήταν πολύ μεγάλη. Φέτος είδαμε τον Παπαγιάννη, έναν παίκτη που μετά βίας έπαιξε και βοήθησε τον Παναθηναϊκό να φεύγει για το ΝΒΑ πριν καν προλάβει να βοηθήσει την ομάδα του εδώ. Το ίδιο είχε συμβεί και πέρισυ με τον Hezonja, ο οποίος έφυγε από την Μπαρτσελόνα τη χρονιά που οι Καταλανοί περίμεναν να μπει στη βασική πεντάδα και να αρχίσει να προσφέρει.

Με το δεδομένο ότι τα επόμενα χρόνια δεν προβλέπεται ούτε η Ευρωλίγκα να δυναμώσει και οι ομάδες τις να έχουν περισσότερο χρήμα να διαθέσουν για συμβόλαια παικτών, ούτε η οικονομική κατάσταση στην Ευρώπη να καλυτερεύσει τα μέλλον δεν φαντάζει ευοίωνο για τις ομάδες της Ευρωλίγκας. Το ΝΒΑ δυναμώνει και εκτός από το κύρος που πάντα είχε, πλέον βελτιώνονται αισθητά και οι αμοιβές των παικτών εκεί, κάτι που αφαιρεί από ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που είχαν οι ομάδες της Ευρωλίγκας όταν προσπαθούσαν να προσεγγίσουν παγκίτες παίκτες από το ΝΒΑ που εδώ θα έκαναν τη διαφορά. Όλο και πιο συχνό θα είναι το φαινόμενο των παικτών που θα βάζουν "ΝΒΑ out" όρους στα συμβόλαια που υπογράφουν είτε αυτοί είναι φερέλπιδες νεαροί είτε Αμερικανοί που θα βλέπουν την Ευρώπη ως ένα μέρος για να κάνουν το "αγροτικό" τους. Το θέμα είναι πώς θα μπορέσουν τα επόμενα χρόνια οι ομάδες μας να παραμείνουν ανταγωνιστικές χωρίς να μπορούν να ξοδέψουν πολλά χρήματα. Πιστεύω ότι η λύση θα πρέπει να είναι ένα μείγμα των παρακάτω προτάσεων:

• Να δημιουργήσουν έναν σταθερό πυρήνα από γηγενείς παίκτες που είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω αγωνιστικού στυλ οι πιθανότητες να πάνε στο ΝΒΑ θα είναι περιορισμένες. Πχ παίκτες όπως οι Σπανούλης, Διαμαντίδης, Καλάθης και Πρίντεζης για διαφορετικούς λόγους ο καθένας θα είναι δύσκολο να βρουν ρόλο σε ομάδα στις ΗΠΑ, οπότε μπορούν να αποτελούν βάση του πυρήνα μιας ελληνικής ομάδας
• Προκειμένου να αποτελέσουν πόλο έλξης για καλούς και εξελίξιμους παίκτες, θα πρέπει να αποδείξουν ότι οι νεαροί που έρχονται στα μέρη μας βελτιώνονται και στη συνέχεια κατορθώνουν να κάνουν το βήμα και να πάνε στο ΝΒΑ. Σε αυτό το κομμάτι είμαστε πολύ πίσω. Παίκτες όπως οι Παπαγιάννης και Milutinov, δεν μπόρεσν ούτε να βελτιωθούν ούτε να εξελιχτούν από το μικρό πέρασμά τους από τις ελληνικές ομάδες. Ως ένα σημείο είναι λογικό, καθότι είναι δύσκολο να συνδυαστεί η ατομική εξέλιξη των νεραών παικτών με τον πρωταθλητισμό, αλλά για ομάδες που δεν έχουν τα χρήματα να δελεάσουν τα τοπ ονόματα στην Ευρώπη, ίσως αυτό να είναι απαραίτητο. Η Mega Leks που είναι η ομάδα βιτρίνα για τα ταλέντα που εκπροσωπεί ο Raznatovic είναι το αντίθετο παράδειγμα, αφού μιλάμε για μια ομάδα που έχει ρόλο ύπαρξης μόνο την εξέλιξη των παικτών του συγκεκριμένου ατζέντη ώστε στο μέλλον να βρεθούν οι παίκτες είτε στο ΝΒΑ είτε σε καλύτερους συλλόγους στην Ευρώπη. Μια ενδιάμεση προσέγγιση, πιστεύω ότι θα ήταν και η ενδεδειγμένη και θα έκανε πολλούς παίκτες να θέλουν να έρθουν σε αυτές τις ομάδες προκειμένου και να βελτιωθούν αλλά και να βρουν ένα καλύτερο συμβόλαιο. 
• Καλύτερο τμήμα σκάουτιν, ώστε να μπορούν να ανακαλύπτουν όσο το δυνατό πιο γρήγορα καλούς και εξελίξιμους παίκτες
• Να έχουν διάθεση για ρίσκο. Καταλαβαίνω απόλυτα γιατί ο Ολυμπιακός, θέλει να έχει έλεγχο στα συμβόλαια των παικτών που υπογράφει, αλλά προκειμένου να βελτιωθεί χωρίς να πληρώνει μεγάλη υπεραξία, θα χρειαστεί ίσως να πάρει το ρίσκο να κάνει συμβόλαια με τον όρο "NBA out". Θεωρώ πολύ καλή την κίνηση του Παναθηναϊκού να υπογράψει τον James παρά το όποιο ρίσκο εμπεριέχει η ύπαρξη αυτού του όρου στο συμβόλαιο.

Πάνω σε αυτό το μοτίβο, πριν από λίγες μέρες η ομάδα της Μπαρτσελόνα ανακοίνωσε την απόλυση των Pascual και Joan Creus (γενικός διευθυντής) και από τα λίγα πράγματα που βγαίνουν προς τα έξω για την επόμενη χρονιά είναι ότι θα υποστηριχτούν έμπρακτα οι παίκτες από την ακαδημία και ότι κάποιοι από αυτούς θα προωθηθούν στην πρώτη ομάδα. Αν και ο ταλαντούχος PF Eric Vila ήδη την έκανε για το πανεπιστήμιο του Texas A&M παίκτες όπως ο Marc Garcia και Luddde Hakanson (έκανε πολύ καλή χρονιά στη Σεβίλλη όπου ήταν δανεικός) αναμένεται να προωθηθούν στην πρώτη ομάδα και να έχουν ενεργό ρόλο, σε μια προσπάθεια της ομάδας των Καταλανών να ξαναγυρίσουν στις ρίζες τους.

Αλήθεια, πώς πιστεύετε εσείς ότι θα επηρεάσει η αύξηση του salary cap την Ευρωλίγκα; Περιμένω τα σχόλια σας είτε κάτω από το κείμενο, είτε στο twitter @Lonis_t. 

Σημειώσεις:

1. Όπου το "εμείς", μπορεί να αντικατασταθεί με τους Mozgov, Evan Turner, Ryan Anderson κτλ, τις οικογένειές τους, τους φίλους τους κοκ
2. Σε περίπτωση που κάποια ομάδα του ΝΒΑ, του προσέφερε συμβόλαιο η ομάδα του μπορούσε να ισοφαρίσει την προσφορά και ο παίκτης να παραμείνει στο ρόστερ. Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν ίσχυε για ομάδες εκτος ΝΒΑ όπως ο Ολυμπιακός.
3. Εκτός των "μονοπατιών" που κατέληγαν στο ΝΒΑ μετά από 1 ή 2 χρόνια στην Ευρώπη όπως είχαν κάνει διάφοροι παίκτες πχ ο Brandon Jennings και ο James Anderson (που τώρα ξαναγύρισε, μάλλον για να ξαναφύγει σε έναν χρόνο)
4. Από άποψη οικονομικού μεγέθους πάντα. Μην ξεχνάμε ότι όλες οι ομάδες είναι μεγάλες και σημαντικές για τους οπαδούς τους ακόμα και όταν αγωνίζονται σε μικρές κατηγορίες ή δεν παίζουν στην Ευρωλίγκα