Με το σημερινό άρθρο θα ρίξουμε λίγο φως σε κανονισμούς και ιδιαιτερότητες, ενώ θα περάσουμε από τους ομίλους, το σύστημα διεξαγωγής και τα δυνατά σημεία της εθνικής μας. Πριν προχωρήσουμε, να ευχαριστήσω για τις πολύτιμες πληροφορρίες τον βοηθό προπονητή της εθνικής ομάδας, Γιάννη Μαρουλάκη, όπως και όλο το τιμ της εθνικής, με προεξέχοντα τον Θανάση Κακκαβά, για την δυνατότητα να φωτογραφίσουμε την προπόνηση (φωτό: FP Media House, Φραγκίσκος Πενίδης).

Αρχικά, δυο λόγια για τους κανονισμούς.

Στο μπάσκετ με αμαξίδιο ισχύει ό,τι και στο μπάσκετ ορθίων. Ο χρόνος επίθεσης είναι στα 24’’, το τρίποντο στα 6,75, τα δεκάλεπτα είναι τέσσερα κ.ο.κ. Υπάρχουν βήματα, τρία δευτερόλεπτα, αντιαθλητικά φάουλ, τα πάντα. Τι δεν υπάρχει; Η άνεση στην κίνηση. Όχι διότι οι αθλητές έχουν έναν βαθμό κινητικής αναπηρίας, αλλά διότι ένα αμαξίδιο δεν μπορεί να κινηθεί πλαγίως. Κινείται σε τροχιές. Αν συμβαίνει κάτι στο ενάμιση μέτρο δεξιά ή αριστερά, το αμαξίδιο θα πρέπει να στρίψει και να ελιχθεί, προκειμένου να φτάσει στο σωστό σημείο. Όπως αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, η βασική δεξιότητα που πρέπει να έχει ένας αθλητής (ή αντίστοιχα μια αθλήτρια σε αγώνες γυναικών) είναι να γνωρίζει άψογα τον χειρισμό του αμαξιδίου. Καθώς παρακολουθείτε, αξίζει η προσοχή σας να πέφτει στα χέρια, καθώς δίνουν κίνηση στα στεφάνια των τροχών. Από εκεί ξεκινάνε τα πάντα.

Η τρίπλα γίνεται ως εξής. Μετά από κάθε σκάσιμο της μπάλας, ένας αθλητής έχει δικαίωμα να ακουμπήσει τα στεφάνια μέχρι δύο φορές. Τότε οφείλει ή να δώσει πάσα ή να ξανακουμπήσει τη μπάλα στο παρκέ, αλλιώς σφυρίζονται βήματα.

Πολλοί αθλητές βέβαια, που έχουν καλή κίνηση στον κορμό, όπως για παράδειγμα οι αθλητές με ακρωτηριασμό χωρίς άλλη κινητική βλάβη, καταφέρνουν να στρίβουν το αμαξίδιο χωρίς να ακουμπούν τα στεφάνια, με το σώμα. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να ελίσσονται με τη μπάλα στα χέρια, καθώς αργούν πολύ να «ξοδέψουν» τις δυο σπρωξιές στους τροχούς. Οι συγκεκριμένοι ελιγμοί είναι αληθινά θεαματικοί και συνήθως γίνονται από ψηλότερους παίκτες. Προσοχή όμως: Ψηλότερος παίκτης σημαίνει σώμα και αμαξίδιο μαζί, όχι μόνο σώμα. Για τον λόγο αυτό, τα ψηλότερα αμαξίδια, τα οποία δεν έχουν πλάτη, ανήκουν σε παίκτες των οποίων κορμός και κοιλιακοί είναι λειτουργικοί, συνεπώς δεν χρειάζονται βαθύτερο κάθισμα. Δείτε π.χ. στην παρακάτω φωτό. Το Νο 15 (Γιώργος Τσαουσίδης), κάθεται σε αμαξίδιο με πλάτη και βαθύ κάθισμα, πιο χαμηλό από εκείνο των άλλων αθλητών της εικόνας.

Όπως διαπιστώνει κανείς από τα παραπάνω, σε μία πεντάδα δεν μετέχουν αθλητές με ίδιες βλάβες. Γίνεται λοιπόν η μία ομάδα να διαθέτει μόνο αθλητές αποκλειστικά με ακρωτηριασμό, χωρίς άλλη βλάβη και η άλλη να διαθέτει παίκτες με παραπληγία ή ενδεχομένως ατελή τετραπληγία; Η απάντηση είναι όχι και για αυτό φροντίζει το σύστημα αξιολόγησης. Η κατανόηση του είναι κομβικής σημασίας, για αυτό και θα το απλοποιήσω όσο περισσότερο γίνεται.

Ο κάθε αθλητής, με βάση την κινητική του κατάσταση, λαμβάνει έναν αριθμό από το 1 εώς και το 4,5. Το 1 λαμβάνουν κοντοί αθλητές (προσοχή: κοντός = κοντό αμαξίδιο κυρίως), των οποίων οι βλάβες επιτρέπουν την μικρότερη δυνατή γκάμα κινήσεων σε άκρα και κοιλιακούς. Το 4,5 αποδίδεται σε αθλητές, των οποίων το σώμα είναι πλήρως λειτουργικό, από άποψη κινητικότητας (ακρωτηριασμοί κάτω άκρων).

Η εκάστοτε πεντάδα που βρίσκεται στο παρκέ δεν γίνεται να ξεπερνά το σύνολο των 14 βαθμών. Άρα, δεν μπορεί και να χρησιμοποιήσει πάνω από δύο παίκτες του 4,5, δεν βγαίνουν τα νούμερα που λένε… Μέσα στην σύνθεση θα υπάρχουν άσοι, δυάρια και τριάρια αναγκαστικά (διττή χρήση των όρων εδώ), προκειμένου το σύνολο της αξιολόγησης να μην ξεπερνά το επιτρεπόμενο.

Η συνθήκη φέρνει στο φως το πιο συναρπαστικό χαρακτηριστικό του αθλήματος, όπως μου εξήγησε ο κύριος Μαρουλάκης: Πως άνθρωποι με διαφορετική κινητική δυνατότητα, συνεργάζονται για να πετύχουν καλάθι ή να αποτρέψουν καλάθι του αντιπάλου. Ας το σκεφτούμε λίγο αυτό: Πού αλλού συμβαίνει; Πουθενά. Το μπάσκετ με αμαξίδιο, όπως και άλλα ομαδικά σπορ για κινητικώς ανάπηρα άτομα, απλώνουν ένα απαράμιλλο δίχτυ συνεργασίας και διαπραγμάτευσης της διαφοράς, παρέχοντας ένα τρανό παράδειγμα πως για οποιοδήποτε θετικό αποτέλεσμα, κανένα άτομο δεν περισσεύει από το σύνολο.

Γενικές αρχές της τακτικής

Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς την τακτική για να το διαπιστώσει. Οι κοντοί (δηλαδή εκείνοι που κάθονται πιο βαθιά, σε αμαξίδια που συνήθως έχουν πλάτη) είναι επιφορτισμένοι – πέρα από το περιφερειακό σουτ – με το καθήκον του σκριν. Πρόκειται για μία αντιστροφή από το μπάσκετ ορθίων, στο οποίο οι βασικοί σκρίνερ είναι ψηλοί, διότι εδώ στόχος είναι να μπλοκαριστεί ο αμυντικός ψηλός, να γίνει switch και να περάσει η μπάλα στη ρακέτα, όπου το καλάθι είναι πολύ πιο εύκολο. Η πιθανότητα να γίνει τάπα σε αθλητή στη ρακέτα είναι απειροελάχιστη, μιας και κανείς δεν μπορεί να σηκωθεί από το αμαξίδιο.

Το σκορ λοιπόν, συνήθως είναι υπόθεση των φόργουορντ και των σέντερ, για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Στην κατηγορία δυναμικότητας Β’ , στην οποία αγωνίζεται και η εθνική μας, τα τρίποντα που επιχειρεί η κάθε ομάδα είναι ελάχιστα, περίπου 4-5 ανά αγώνα το μέγιστο.

Μην φανταστείτε όμως πως δεν υπάρχει spacing, το αντίθετο. Απλώς η έννοια των αποστάσεων αφορά κυρίως τους χώρους στους οποίους θα γίνονται τα σκριν, τα οποία πολύ συχνά απλώνονται σε όλο το μήκος του γηπέδου, με σκοπό ο εκάστοτε ψηλός να κατέβει ανενόχλητος. Αντίστοιχα, τα μπλοκ, δηλαδή το μπλοκάρισμα ενός παίκτη, ώστε να μην γυρίσει να παίξει άμυνα, μπορούν να συμβούν ακόμη και κάτω από το ίδιο του το καλάθι. Σε μία τέτοια περίπτωση, ο μπλοκαρισμένος παίκτης μένει πίσω και η αντίπαλη ομάδα επιτίθεται για λίγα δευτερόλεπτα με αριθμητικό πλεονέκτημα, μέχρι εκείνος να επιστρέψει στην αμυντική θέση του. Οι μάχες αυτές (των μπλοκ και των σκριν), όταν συμβαίνουν στο γρήγορο transition, σε αφήνουν με ανοιχτό το στόμα.

Γενικά, για να εκτιμήσει κανείς/καμία το θέαμα, θα πρέπει να μπορεί να εκτιμήσει τα όρια των δυνατοτήτων των αθλητών, όπως συμβαίνει με κάθε άθλημα. Όπως δηλαδή βρίσκουμε θεαματικό ένα poster κάρφωμα, επειδή γνωρίζουμε πόση αθλητική ικανότητα χρειάζεται, για να πηδήξει κάποιος τόσο ψηλά και να παρασύρει μαζί του δυο-τρεις, έτσι θα ανακαλύψουμε και το θέαμα στο μπάσκετ με αμαξίδιο, εφόσον αντιληφθούμε πόσο δύσκολο είναι να σουτάρεις καθιστός, έχοντας την παράλληλη υποχρέωση να χειρίζεσαι σωστά το αμαξίδιο, συνοδεία μίας κινητικής βλάβης. Βάλτε τα στο μίξερ και ξαφνικά, ένα τρίποντο υπό πίεση ή ένα λέι απ ανάμεσα σε κόσμο, αποκτά μυθική απόσταση, όχι μόνο ως κατόρθωμα, αλλά και ως φαντασμαγορία. Ευθέως ανάλογα και για τους ίδιους λόγους, ακόμη θεαματικότερη είναι η εκτέλεση των συστημάτων σε επίθεση και άμυνα, απλώς (και δυστυχώς) το είδος της τηλεοπτικής κάλυψης που λαμβάνει το άθλημα, δεν αναδεικνύει τα συγκεκριμένα στοιχεία (περισσότερα για το θέμα εδώ).

(Ο βοηθός προπονητής, Γιάννης Μαρουλάκης, με όλη την εθνική ομάδα στο κέντρο του γηπέδου)

Για την επίθεση, τα είπαμε ήδη. Σκριν και πικ εν ρολ είναι στην ημερήσια διάταξη, όπως και το πέρασμα της μπάλας στους ψηλούς. Για την άμυνα τώρα, κυριαρχεί η τακτική του switch, όμως πολύ συχνά θα συναντήσετε πρες σε όλο το γήπεδο με αλλεπάλληλα μπλοκ, ζώνες 2-1-2 και 1-2-2, όπως και στοχευμένες προσεγγίσεις, προκειμένου οι επιτιθέμενοι να οδηγούνται προς τις πλάγιες γραμμές. Ο χειρισμός του αμαξιδίου καθίσταται σαφώς δυσκολότερος στα «σύνορα» του γηπέδου, άρα η παγίδευση οποιουδήποτε κοντά σε αυτά, καθυστερεί σημαντικά την εκδήλωση μιας σετ επίθεσης.

Όλα τα παραπάνω, χαρακτηρίζονται από τρομερή ένταση, άφταστη ταχύτητα και … συγκρούσεις, πολλές συγκρούσεις, που πολύ συχνά οδηγούν σε πτώσεις. Εκείνο που ίσως ξενίσει μάλιστα, είναι ότι σε πολλές τέτοιες φάσεις δεν σφυρίζεται καν φάουλ και πως το παιχνίδι δεν διακόπτεται, ακόμη και όταν ένας αθλητής παραμένει ακίνητος στο παρκέ. Η εξήγηση βρίσκεται στους κανονισμούς, οι οποίοι είναι κάπως περίπλοκοι στο συγκεκριμένο κομμάτι. Χάρην απλοποίησης, ένας γενικός κανόνας είναι πως όποιος φτάνει δεύτερος στη σύγκρουση υποπίπτει σε παράβαση και το ίδιο ισχύει για όποιον εμβολίσει τον αντίπαλο από το πλάι. Όπως μου εξήγησε ο κύριος Μαρουλάκης, ο κώδικας οδικής κυκλοφορίας βοηθάει την αντίληψη ενός αρχάριου παρατηρητή του αθλήματος, που δεν είναι ακόμη σε θέση να αφομοιώσει τις επιμέρους λεπτομέρειες των κανονισμών.

Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα

Σύστημα διεξαγωγής

Σε πρώτη φάση, τα παραπάνω είναι αρκετά, για να ευχαριστηθούμε τα ματς. Πάμε τώρα να δούμε μερικά πραγματάκια για την διοργάνωση που θα λάβει χώρα στο ΣΕΦ.

Ξεκινώντας, να διευκρινήσω εκ νέου πως πρόκειται για τη Β κατηγορία, από την οποία οι δυο πρώτες ομάδες θα ανέβουν στην Α, για να αγωνιστούν για τον τίτλο της πρωταθλήτριας Ευρώπης τον Νοέμβριο. Η εθνική ανέβηκε πέρυσι και δεν διατρέχει κίνδυνο να πέσει στη Γ κατηγορία, για τον απλούστατο λόγο ότι από του χρόνου οι δύο κατηγοριες θα συγχωνευθούν. Πρόκειται λοιπόν για ένα τουρνουά, το ενδιαφέρον του οποίου επικεντρώνεται στους αγώνες κορυφής.

Οι ομάδες είναι χωρισμένες σε δύο ομίλους των τεσσάρων και παίζουν μεταξύ τους. Περνούν όλες στην επόμενη φάση, όπου αρχίζουν τα χιαστί με βάση την κατάταξη: A1-B4, A2-B3 κλπ κλπ. Από εκεί προκύπτουν οι ημιτελικοί και ο τελικός, που έχει χαρακτήρα γοήτρου, καθώς ανεβαίνουν και οι δύο φιναλίστ. Αναλυτικά, το πρόγραμμα θα το βρείτε εδώ.

Δυο λόγια για τις ομάδες

Οι δύο όμιλοι έχουν ως ακολούθως - οι ομάδες αναφέρονται με βάση την δυναμικότητα από προηγούμενα τουρνουά, δηλαδή η πρώτη είναι θεωρητικά η καλύτερη κ.ο.κ.

Όμιλος Α:

Ρωσία: Έπεσε πέρυσι από την πρώτη κατηγορία και έχει ρεαλιστικό στόχο να επανέλθει. Έχει πολύ ψηλά κορμιά, παίζει εξίσου καλά στο σετ και στο transition παιχνίδι, ενώ πρεσάρει εξαιρετικά, πνίγοντας τον αντίπαλο.

Βοσνία: Καλή ομάδα με καλούς σουτέρ, χωρίς τη φυσική κατάσταση των Ρώσων. Αστέρι της ο Σουάντ Σούτιτς (βαθμοί 4,5), με προϋπηρεσία στον Μέγα Αλέξανδρο. Τον είχα δεί όταν γυρίζαμε το ντοκιμαντέρ "No Heroes", πολύ εντυπωσιακός ομολογουμένως.

Λετονία: Κάπως πιο αδύναμη, ίσως ο πιο βατός αντίπαλος της εθνικής σε αυτή τη φάση - ίσως. Δεν έχει πολύ γρήγορους ψηλούς, αλλά έχει ένα καταπληκτικό εναμισάρι (1,5 στην αξιολόγηση δηλαδή), τον Κάρλις Πόντνιεκς, που μπορεί να γράφει stat line τύπου 10 πόντοι (δύσκολο για κοντό), 7 ριμπάουντ και 5 ασίστ. All around πολυεργαλείο.

Ελλάδα: Το πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι οι δύο μήνες συνεχούς προετοιμασίας. Καλοπροπονημένη η εθνική, με πολύ έμπειρο κόουτς στο πρόσωπο του Τούρκου Καμουράν Οζντεμίρ και νέες προσθήκες τους Τσίλη, Χατζιδάκη και Μουμτζόγλου, Πρώτοι σκόρερ ο αρχηγός Γιώργος Μακρής και ο Χρήστος Μαρτσάκης (4,5 και οι δύο) και πιθανώς το πιο απλωμένο rotation του τουρνουά. Και οι 12 έχουν ρόλο. Η εθνική θα επιχειρήσει να ελέγξει το τέμπο για να πάρει νίκες, χωρίς σε καμία περίπτωση να είναι φαβορί. Αποτελεί άλλωστε νεοφώτιστη.

(Ο κόουτς της εθνικής, Καμουράν Οζντεμίρ, παρατηρεί άσκηση μισού γηπέδου.)

Όμιλος Β'

Αυστρία: Μιλάμε για τέρατα δύναμης, αντοχής, επιμονής και πειθαρχίας. Καλύτερα μακριά και αγαπημένοι. Πρεσάρουν σαν παλαβοί, ο κόουτς Μάλικ επιβάλει απόλυτη πειθαρχία - old school grit and grind, δείτε τους. Πέρυσι έπεσαν από την πρώτη κατηγορία μαζί με τους Ρώσους.

Λιθουανία: Σαφώς πιο ντελικάτη, καλοί σουτέρ, επιχειρούν γρήγορες επιθέσεις.

Κροατία: Κάπως αινιγματική ομάδα, μέσης δυναμικότητας, γενικά ισορροπημένη, χωρίς κάποιο πλεονέκτημα που να ξεχωρίζει.

Σερβία: Μπράδερς και στις δυνατότητες. Ένα αουτσάιντερ με καλούς παίκτες, πολύ μεγάλο ενθουσιασμό και πρόσωπα γνώριμα στους μύστες του ελληνικού πρωταθλήματος. Γέρεμιτς και Βέσμαρ έπαιζαν σε Μέγα Αλέξανδρο και Άτλα.

Οι αγώνες μεταδίδονται σε stream από το κανάλι της ΟΣΕΚΑ στο YouTube και εκείνοι της εθνικής από το Ertflix https://youtube.com/channel/UC12Y4FUWRqnyQ2pWQ3cXABA

Λοιπόν, αυτά. Να έρθετε να δείτε κάποιους αγώνες, τώρα που επιτρέπεται. Πρόκειται για μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για γνωριμία με το μπάσκετ με αμαξίδιο, που είναι καταπληκτικό. Αν έρθετε, ειδοποιήστε να τα πούμε εκεί.

Νομίζω είναι κάτι που αν κάποιος/κάποια έχει υψηλό το αίσθημα της περιπέτειας, αξίζει το δει. Δεν το χρωστάμε στους αθλητές, αλλά στη δική μας τάση για εξερεύνηση. Μπορεί να σας αρέσει, μπορεί και όχι, είναι φυσιολογικό. Αν όμως δεν αρκείται κανείς/καμία στα καθημερινά των περίεργων καιρών μας, οι πύλες του ΣΕΦ, αν της περάσει 13-18 Ιουλίου, τον κόπο θα τον ανταμείψουν σίγουρα.