Προσωπικά ένα από τα πράγματα που μου έχει κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση είναι η απρόσμενη πορεία των Boston Celtics. Την ώρα που γράφεται το παρών κείμενο οι Κέλτες στρογγυλοκάθονται στην δεύτερη θέση της Ανατολικής περιφέρειας (με ρεκόρ 47-22), έχοντας μάλιστα χτίσει και μια διαφορά ασφαλείας από τους τρίτους (για την ώρα) Pacers. Το γεγονός αυτό από μόνο του σίγουρα δεν συνιστά κάποια ιδιαίτερη έκπληξη – μιλάμε για ένα από τα ιστορικότερα franchises της Αμερικάνικης λίγκας – περισσότερο ενδιαφέρον προκαλεί η οδός με την οποία έχουν επιλέξει να φτάσουν μέχρι εδώ. Με μια λέξη: η άμυνα. Αυτό είναι το κλειδί της φετινής τους επιτυχίας με την πρώτη θέση στην συγκεκριμένη κατηγορία να είναι ιδιαίτερα κολακευτική, ειδικά αν λάβουμε υπόψη μας τον ανταγωνισμό (Spurs, Warriors). Ποιος το φανταζόταν; Μάλλον κανείς. Η διαφορά μάλιστα σε σχέση με πέρσι (15η θέση) είναι τόσο μεγάλη, που θεώρησα ότι αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μαζί μια πιο αναλυτική ματιά στην αμυντική φάλαγγα που έχει κατασκευάσει ο Brad Stevens στην πόλη της Βοστώνης. Ας ξεκινήσουμε.

Transition και putbacks

Μπορεί το transition παιχνίδι να αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος των συνολικών κατοχών μιας αναμέτρησης, όμως επηρεάζει αποφασιστικά την αμυντική εικόνα μιας ομάδας. Δεν υπάρχει άλλωστε πιο εύκολος και αποδοτικός τρόπος σκοραρίσματος. Όπως αναμενόταν οι Κέλτες τα πηγαίνουν περίφημα. Καταρχάς επιτρέπουν σπάνια αιφνιδιασμούς, μόνο στο 13,6% των κατοχών (3η θέση στην λίγκα) ενός αγώνα. Είναι κάτι απολύτως λογικό. Αφενός υποπίπτουν σε λίγα λάθη (8οι σε TOV%) και αφετέρου διαθέτουν γρήγορους και αθλητικούς παίκτες, οι οποίοι μπορούν να ανεβοκατεβαίνουν συνέχεια το γήπεδο χωρίς καθυστερήσεις και προβλήματα. Από εκεί και πέρα, όταν δεν κατορθώνουν να αναχαιτίσουν τον αντίπαλο δέχονται κατά μέσο όρο μόλις 1,5 πόντους (1η θέση) ανά αιφνιδιασμό (per transition possession). Με λίγα λόγια: έχουμε να κάνουμε με την πιο αποτελεσματική transition άμυνα του πρωταθλήματος (transition DEFrtg = 103,2).

Τι γίνεται τώρα με τα putbacks; Μέχρι στιγμής δέχονται 16,1 πόντους ανά 100 άστοχα σουτ (ή άστοχες ελεύθερες βολές) μέσω αυτού του ιδιόμορφου τρόπου, ένα νούμερο που τους τοποθετεί στην τρίτη θέση της ανάλογης λίστας του ΝΒΑ. Μην υποτιμάτe καθόλου την σημασία του συγκεκριμένου στατιστικού. Σκεφτείτε μόνο πως το αμυντικό rebound αποτελούσε την αχίλλειο πτέρνα της εν λόγω ομάδας όλα τα προηγούμενα χρόνια. Περισσότερα όμως για αυτό αργότερα.

Opponents shooting

Στο παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά οι αμυντικές επιδόσεις των Celtics στην συγκεκριμένη κατηγορία (σε παρένθεση η αντίστοιχη θέση στην λίγκα). Μερικές παρατηρήσεις:

1) Καταφέρνουν με συνέπεια να κρατάνε τους αντιπάλους τους κάτω από τα κανονικά τους ποσοστά, όπως φαίνεται και από την πολύ χαμηλή τιμή του efg%. Αυτό είναι το πρώτο σημάδι μιας σπουδαίας αμυντικής λειτουργίας.
2) Είναι εξαιρετικοί στο να αμύνονται στην περιοχή του τριπόντου, ένα προσόν που μοιάζει απαραίτητο στο σημερινό ΝΒΑ. Επιτρέπουν συγκριτικά λίγα τέτοια σουτ και μάλιστα με ποσοστό πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο του πρωταθλήματος.
3) Η απουσία ενός απειλητικού rim protector – οι Ηorford, Baynes δεν λογίζονται ως τέτοιοι, τουλάχιστον στα μυαλά των αντιπάλων τους – έχει ως συνέπεια να δέχονται μεγάλο αριθμό προσπαθειών κοντά στο καλάθι (rim = layups, καρφώματα κτλ), με χαμηλά όμως και σε αυτήν την περίπτωση ποσοστά.
4) Αναγκάζουν την επίθεση να καταφεύγει αρκετά στο midrange, το πιο αναποτελεσματικό σουτ στο σύγχρονο μπάσκετ.
5) Συνολικά δέχονται μόλις 42,9 πόντους στην ρακέτα ανά αγώνα, κάτι που τους τοποθετεί στην όγδοη θέση της αντίστοιχης λίστας. Διόλου άσχημα.

Half court – μισό γήπεδο.

Σύμφωνα με την ιστοσελίδα Cleaningtheglass.com, ο οργανισμός της Βοστώνης διαθέτει την καλύτερη άμυνα μισού γηπέδου στο ΝΒΑ, με DEFrtg = 103,3.Πριν περάσουμε σε περισσότερες λεπτομέρειες, ας αναφέρουμε επιγραμματικά τις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το πράσινο αμυντικό οικοδόμημα.

• Κατευθύνουμε την μπάλα στα πλάγια ή στο αδύναμο χέρι του αντιπάλου. Οι παίκτες της αδύνατης πλευράς βρίσκονται πάντα στα όρια της ρακέτας.
• Επιστρέφουμε γρήγορα στις θέσεις μας, μικραίνουμε το γήπεδο χρησιμοποιώντας τα μακριά μας άκρα και απαγορεύουμε στην επίθεση να επιτεθεί με ντρίπλα (dribble penetration)
• Αλλαγές σε όλα τα screen, εκτός από αυτά στα οποία εμπλέκονται οι παραδοσιακοί μας center (Baynes). Οι center μένουν πίσω στο Pick n roll (drop back), έχοντας ως κύριο μέλημα να προστατεύσουν το καλάθι.
  Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε τις τρείς αυτές βασικές αρχές σε πλήρη εφαρμογή.

Ο Valancunias πασάρει και παίζει αμέσως pick n roll με τον DeRozan – μια δράση που είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί σωστά λόγω της ταχύτητας εκτέλεσης της. Οι Celtics όμως αντιδρούν ακαριαία. Ο Brown προλαβαίνει να τοποθετήσει το κορμί του με τέτοιο τρόπο, ώστε να οδηγήσει τον DeRozan στο πλάι. Ταυτόχρονα ο Baynes μένει πίσω και οι Horford, Smart πλησιάζουν προς την μπάλα με σκοπό να περιορίσουν τον χώρο δράσης της επίθεσης. Το αποτέλεσμα; Τέσσερις παίκτες της Βοστώνης βρίσκονται στην δυνατή πλευρά του γηπέδου. Στην συνέχεια οι Smart/Horford αλλάζουν αστραπιαία τα μαρκαρίσματα τους και ο τελευταίος κατορθώνει να αμυνθεί αποτελεσματικά απέναντι στον πιο γρήγορο Powell. Προσέξτε πώς ο Tatum συμμετέχει με την σειρά του στην ομαδική προσπάθεια, κάνοντας ένα μικρό βηματάκι προς τα μέσα, μην επιτρέποντας στον Powell να επιτεθεί με ντρίπλα προς το καλάθι. Η φάση ολοκληρώνεται με τον Baynes να κλειδώνει στην πλάτη του τον Λιθουανό γίγαντα, κρατώντας τον μακριά από το επιθετικό rebound.

H φιλοσοφία του Brad Stevens είναι σαφής. Η ομάδα του αμύνεται χωρίς παγίδες και σπάνια ενεργοποιεί περιστροφές στα μετόπισθεν – αυτός είναι και ο βασικός λόγος που οι αντίπαλοι αναγκάζονται να σουτάρουν τόσο πολύ από το ύψος του midrange. Επιπλέον, η συγκέντρωση και η επικοινωνία μεταξύ των αθλητών του είναι πραγματικά αξιοζήλευτη – σαν ένας συλλογικός νους να ελέγχει και να κατευθύνει πέντε διαφορετικά σώματα. Απίστευτα πράγματα για ένα club που εμπιστεύεται το 75% των διαθέσιμων λεπτών ενός αγώνα, σε παίκτες κάτω των 25 χρόνων…

Pick n roll
Οι βασικοί κανόνες της pick n roll άμυνας είναι σε μεγάλο βαθμό κοινοί και ακολουθούνται πιστά από το σύνολο σχεδόν των οργανισμών της λίγκας.

• ICE: Στα side pick n rolls οδηγούμε τον χειριστή στο πλάι, ώστε η τελική γραμμή του γηπέδου να λειτουργεί σαν μια έξτρα σειρά αμυντικών. Έτσι, δυσχεραίνουμε την κυκλοφορία της μπάλας και αποκόπτουμε την επικοινωνία δυνατής και αδύνατης πλευράς οδηγώντας τον αντίπαλο σε λάθη.
• WEAK: Στα κεντρικά pick n rolls αναγκάζουμε τον χειριστή να επιτεθεί με το αδύναμο χέρι του. Έχετε ποτέ δοκιμάσει να παίξετε μπάσκετ με το κακό σας χέρι; Είμαι βέβαιος πως θα δυσκολευτείτε.

Στην συγκεκριμένη λοιπόν περίπτωση δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιου είδους προπονητική καινοτομία. Η διαφορά έγκειται στον τρόπο με τον οποίο οι Κέλτες εφαρμόζουν τα παραπάνω ζητούμενα, αποφεύγοντας σε μεγάλο βαθμό τα λάθη. Η παρουσία των Horford και Smart στο κομμάτι της εκτέλεσης είναι καθοριστική: αφενός φροντίζουν να καλύπτουν οποιαδήποτε τρύπα δημιουργείται στα μετόπισθεν και αφετέρου κατευθύνουν με φωνές και νοήματα τους συμπαίκτες τους στις κατάλληλες θέσεις, διαβάζοντας τις προθέσεις της επίθεσης.

 Η ικανότητα των παικτών της Βοστώνης να μικραίνουν το γήπεδο, περιορίζοντας τους διαθέσιμους χώρους δράσης της επίθεσης και να παρεμποδίζουν τα drives των αντιπάλων τους είναι πραγματικά άξια θαυμασμού. Τα μακριά χέρια και τα γρήγορα πόδια που διαθέτουν τους επιτρέπουν να καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις εντός παρκέ σε πολύ μικρό χρόνο, κρύβοντας επί της ουσίας το καλάθι. Στο παρακάτω βίντεο προσέξτε πώς κατορθώνουν να σκεπάζουν τους διαδρόμους προς την ρακέτα και ταυτόχρονα να μην επιτρέπουν ελεύθερα σουτ από την περιφέρεια, πράγμα εξαιρετικά δύσκολο με το spacing που υπάρχει στο σημερινό ΝΒΑ.

Late switch.

Η τακτική που εφαρμόζουν οι Celtics στην pick n roll άμυνα. Εδώ η αλλαγή στο screen λαμβάνει χώρα σε δεύτερο χρόνο: Αρχικά ο περιφερειακός περνάει πάνω από το screen και ακολουθεί τον χειριστή για μερικές ντρίπλες, ώστε να μην βρει ευκαιρία για να σουτάρει. Στην συνέχεια ‘’παραδίδει’’ την ευθύνη του μαρκαρίσματος στον συμπαίκτη του, με τον ίδιο να αναλαμβάνει τον αντίπαλο ψηλό. Στο παρακάτω βίντεο παρουσιάζονται δυο διαφορετικές εκδοχές της ίδιας προσέγγισης. Μια για το pick n pop και μια για το κλασικό pick n roll.

Η τελευταία φάση αποτελεί απλώς ένα παράδειγμα για το πόσο σημαντικός και απαραίτητος είναι ο Marcus Smart στην συνολική αμυντική λειτουργία της Βοστώνης. Ξεκινάει αναγκάζοντας τον Lowry να επιτεθεί με το αριστερό (κακό) του χέρι, έπειτα αλλάζει πάνω στον roll man και στο τέλος επιστρέφει και πάλι στον αρχικό του παίκτη. Δύο αλλαγές, δύο διαφορετικά μαρκαρίσματα στην ίδια κατοχή. Ο τύπος απλώς δεν παλεύεται. Ενδεχόμενη μετακίνηση του το καλοκαίρι (το συμβόλαιο του λήγει) θα αφήσει ένα μεγάλο και δυσαναπλήρωτο κενό στα πράσινα μετόπισθεν.

Αλλαγές στα screen

Οι Κέλτες πιστοί στις εντολές που έχουν από τον πάγκο, αλλάζουν συνέχεια σε όλα τα screen και μάλιστα με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται τα λιγότερα δυνατά mismatches.

Στο ξεκίνημα της φάσης παρατηρούμε τον λόγο για τον οποίο ο Horford θα κερδίσει πιθανότατα το φετινό βραβείο του αμυντικού της χρονιάς. Ο Brown κολλάει στα συνεχόμενα screens των Nets. Ο Horford το αντιλαμβάνεται εγκαίρως και σπεύδει να βοηθήσει τον συμπαίκτη του, ανεβαίνοντας γρήγορα στο τρίποντο. Σε αυτό το σημείο επιτρέψτε μου μια μικρή παρένθεση. Με την ενέργεια του αυτή ο forward των Celtics γλιτώνει την ομάδα του από ένα ελεύθερο περιφερειακό σουτ. Ανεξάρτητα από την κατάληξη της κατοχής (αν δηλαδή το σουτ θα ήταν εύστοχο ή όχι), δεν έχει αναπτυχθεί ακόμα κάποιο στατιστικό που να μπορεί να ποσοτικοποιήσει το στιγμιότυπο που συζητάμε. Ξέρετε μια στο τόσο, οι Κασσάνδρες αποδεικνύονται σωστές. Τα defensive analytics της εποχής μας αντιμετωπίζουν πολλά τέτοιου είδους προβλήματα.
Στην συνέχεια παρατηρείστε πόσο αρμονικά λαμβάνουν χώρα οι αλλαγές στα screen. Oι Brown και Morris αλλάζουν μακριά από την μπάλα ώστε να μην δημιουργηθεί mismatch, ενώ ο τελευταίος αλλάζει ξανά με τον Tatum μετά το κάθετο κόψιμο που δέχεται στην πλάτη του από τον Carroll. Πραγματική απόλαυση.

Η διαφορά πέρσι με φέτος

Όλα όσα έχουμε κουβεντιάζει μέχρι στιγμής μπορεί να φαίνονται ωραία στην θεωρία, όμως δεν γίνεται να εφαρμοστούν δίχως τους κατάλληλους παίκτες. Τα αθλητικά προσόντα είναι το κλειδί. Χωρίς μακριά χέρια το γήπεδο δεν μικραίνει με τον ίδιο τρόπο και το αμυντικό rebound γίνεται διεκδικήσιμο. Πως το λένε οι προπονητές;’’ Η άμυνα τελειώνει στο rebound’’. Ο Brad Stevens λοιπόν, έχει φροντίσει να υπάρχουν τακτικά όλες εκείνες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την εξασφάλιση του. Οι αμυντικές βοήθειες αποφεύγονται και έτσι όλοι βρίσκονται κοντά στους παίκτες τους. Οι αθλητές της αδύνατης πλευράς είναι τοποθετημένοι στα όρια της ρακέτας. Τα ίδια ακριβώς βέβαια ίσχυαν και πέρσι. Άλλωστε οι Celtics δεν διαφοροποίησαν φέτος κάτι στην αμυντική τους φιλοσοφία. Τι άλλαξε; Η σύνθεση του ρόστερ. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα καλό μάθημα για όλους μας. Κάθε ανάλυση που εξέφραζε αμφιβολίες σχετικά με τις καλοκαιρινές ανταλλαγές των Crowder/Brandley (που διακρίνονται για τις αμυντικές τους επιδόσεις) ξεχνούσε κάτι πολύ βασικό: Κόντρα στην λιλιπούτεια περιφερειακή γραμμή των Thomas/Brandley/Crowder οι αντίπαλοι ανανέωναν το 30% των επιθέσεων τους μέσω του επιθετικού rebound. Δηλαδή κάπως έτσι.

Ο Thomas προσπαθεί να κρατήσει τον Lopez μακριά από το καλάθι, αλλά είναι αδύνατο να τα καταφέρει. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως τις τελευταίες τρεις σεζόν, η Βοστώνη έπαιρνε κατά μέσο όρο περισσότερα rebound με τον Crowder στον πάγκο. Όσο και αν σας φαίνεται περίεργο, η καλοκαιρινή προσθήκη του Aaron Baynes έλυσε ένα σωρό προβλήματα. Διαχρονικά στην καριέρα του ο Αυστραλός center παρουσιάζει σταθερά την ικανότητα να βελτιώνει κατά πολύ τις ομάδες του στον συγκεκριμένο τομέα:

 Το ίδιο μπορούμε να πούμε και για το δίδυμο των Brown/Tatum. Το αθλητικό τους πακέτο τους επιτρέπει να κερδίζουν με συνέπεια μάχες στο αέρα απέναντι σε δυνατότερους και ψηλότερους αντιπάλους. Τι πρέπει λοιπόν να κρατήσουμε εμείς από όλα αυτά; Η άμυνα πάνω στην μπάλα είναι ασφαλώς σημαντική και μπορεί να αναλυθεί στις μέρες μας σε ικανοποιητικό βαθμό, όμως το τι γίνεται μακριά από αυτήν είναι τις περισσότερες φορές εξίσου καθοριστικό και επηρεάζει καθολικά την συνολική προσπάθεια. Οι φίλοι των Boston Celtics έχουν κάθε λόγο να χαμογελάνε και να ελπίζουν πως η επιστροφή του Gordon Hayward θα δώσει στην ομάδα τους την απαιτούμενη επιθετική ώθηση, ώστε επιτέλους να λογίζεται ως κανονικός διεκδικητής του τίτλου. Το μέλλον φαντάζει λαμπρό.