Αφορμή για το παρακάτω κείμενο είναι ένα βιβλίο που πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου, το Basketball on paper. Η αλήθεια είναι ότι δεν έπεσε ακριβώς στα χέρια μου, αλλά μπήκα και το αγόρασα από το παραπάνω λινκ του Άμαζον, επειδή ήθελα να κάνω το δικό μοντέλο για τον υπολογισμό του χάντικαπ των αγώνων όπως κάνουν οι στοιχηματικές εταιρείες. Aλλά επειδή αυτό το θέμα δεν είναι ούτε του παρόντος, δεν φαντάζομαι ότι σας ενδιαφέρει και η επιτυχία του μπορεί να συγκριθεί μόνο με το ποσοστό ευστοχίας του αγαπημένου Ιθπανού άσσου, Ricky Rubio², καλύτερα να το αφήσουμε.

Ο Dean Oliver, θέλησε να βρει ποιοι παράγοντες είναι αυτοί που επηρεάζουν περισσότερο την εξέλιξη ενός αγώνα και κατά συνέπεια δίνουν το ροζ φύλλο αγώνος στον Πόποβιτς, Ομπράντοβιτς, εκάστοτε προπονητή. Είναι η ευστοχία, τα ριμπαουντ, οι ασίστ ή ο αριθμός των αριστερόχερων παικτών που παίζουν ταυτόχρονα³; Τελικά, κατέληξε ότι οι 4 πιο σημαντικοί παράγοντες στην έκβαση ενός αγώνα είναι οι παρακάτω:
1. Η ευστόχία μιας ομάδας
2. Τα επιθετικά ριμπάουντ
3. Τα λάθη
4. Ο αριθμός των ελευθέρων βολών και η ευστοχία σε αυτές

Πάμε όμως να τα δούμε ένα ένα:
1. Ευστοχία μιας όμαδας: Ξέρω, ότι λέγοντάς σου ότι η πιο έυστοχη ομάδα έχει περισσοτερες πιθανότητες να κερδίσει έναν αγώνα, δεν σου λέω κάτι συνταρακτικό, αλλά αυτό που είναι σημαντικό είναι το πώς μετράμε την ευστοχία. Παλιότερα είχαμε το FG%, δλδ πόσοστό των εύστοχων προσπαθειών εντός παιδιάς, αλλά τελευταία όλο και πιο συχνα χρησιμοποιειται το eFG%, προκειμένου να αποδόσει την πραγματικότητα στην εποχή του Steph Curry και των υπόλοιπων εκπληκτικών σουτερ τριπόντων. Όπως διαβάζουμε στο basketball-reference.com τo eFG% (aka Effective Field Goal Percentage) υπολογίζεται από την παρακάτω φόρμουλα: (FGM + 0.5x3PM)/FGA⁴ και είναι πιο αντιπροσωπευτικό από το παραδοσιακό FG%, γιατί υπολογίζει με ένα επιπλέον 50% την επίδραση του τριπόντου⁵. Πχ ένας παίκτης Α που έχει 4 στα 10 εύστοχα σουτ εκ των οποίων τα 2 είναι τρίποντα εχεί σκοράρει 10 πόντους όσους και ένας παίκτης Β που έχει ευστοχήσει σε 5 από τα 10 δίποντα που επιχείρησε. Με την παραπάνω φόρμουλα και οι 2 παίκτες έχουν eFG% = 50% ενώ ο Α παίκτης έχει FG%= 40% και ο Β FG%= 50%.

2. Τα επιθετικά ριμπάουντ: Από τα πρώτα πράγματα που κάνω όταν βλέπω τη στατιστική ενός αγώνα είναι να δω τα επιθετικά ριμπάουντ που πήρε η κάθε ομάδα. Όπως είναι λογικό η ομάδα που πήρε τα περισσότερα επιθετικά ριμπάουντ έκανε παραπάνω κατοχές/επιθέσεις. Όμως τα ριμπάουντ είναι συνάρτηση και της ευστοχίας, αφού όσο πιο εύστοχη είναι μια ομάδα τόσο λιγότερες ευκαιρείες έχει για να πάρει επιθετικά ριμπάουντ (λιγότερα άστοχα σουτ --> λιγότερα διεκδικούμενα ριμπάουντ), αλλά και του ρυθμού (pace) που παίζει μια ομάδα. Για αυτό το λόγο όταν εξετάζουμε και συγκρίνουμε τα στατιστικά 2 ομάδων σε ένα πρωτάθλημα και θέλουμε να δούμε ποια ομάδα είναι καλύτερη στα επιθετικά ριμπάουντ, είναι προτιμότερο να συγκρίνουμε το OREB% το οποίο υπολογίζεται από τη φόρμουλα 100x(ORBx(TmMP/5)) / (MPx(TmORB+OppDRB))⁶. Με αυτή την φόρμουλα προσπαθούμε να βρούμε το ποσοτό των ριμπάουντ που παίρνει μια ομάδα ή ένας παίκτης όταν επιτιθεται από το σύνολο των διεκδικούμενων ριμπάουντ.  

3. Ο αριθμός των λαθών: Για να είναι μια ομάδα εύστοχη ή να μπορεί να διεκδικήσει το επιθετικό ριμπάουντ είναι απαραίτητο ένας παίκτης να σουτάρει. Αν ο παίκτης της ομάδας που επιτίθεται κάνει ένα λάθος (πχ βήματα, βγάζει την μπαλα εκτός γηπέδου, κάνει επιθετικό φάουλ, τέλος 24"), αυτό σημαίνει ότι η επίθεση δεν εκδηλώνεται με σουτ. Βλέποντας πάλι τη στατιστική ενός αγώνα η διαφορά στα λάθη ανάμεσα σε δύο ομάδες, μας δείχνει πόσες κατοχές/επιθέσεις παραπάνω έκανε η ομάδα με τα λιγότερα λάθη. Όπως και πριν, σε περίπτωση που θέλουμε να συγκρίνουμε τον συχνότητα με την οποία κάνουν λάθη 2 ομάδες, προτιμότερο από τα λάθη ανα παιχνίδι, είναι να συγκρίνουμε το ΤΟV% (ποσοστό των λαθών που κάνει μια ομάδα) που υπολογίζεται από τη φόρμουλα 100xTOV/(FGA+0.44xFTA+TOV)⁷ που υπολογίζει κατα προσέγγιση το ποσοστο των λαθών που κάνει μία ομάδα ανά 100 κατοχές.  

4. Ο αριθμός των ελευθέρων βολών και η ευστοχία σε αυτές: Μετά το lay up, οι ελεύθερες βολές είναι το πιο εύκολο σουτ αν δεν λεγεσαι DeAndre Jordan, Dwight Howard ή Andre Drummond που η αστοχία τους στις βολές σπάει το ένα ρεκορ μετά το άλλο. Οι ομάδες που εκτελούν συχνά και εύστοχα βολές έχουν περισσοτερες πιθανότητες στο να κατακτησουν τη νίκη ενός σε έναν αγώνα και οι παίκτες που κερδίζουν πολλα φόυλ και εκτελούν με υψηλά ποσοστά από τη γραμμή των βολών είναι πολύτιμοι για τις ομάδες τους όπως ο James Harden (9/10,4 βολές ανά αγώνα φέτος!). Όσο αφορά τις βολές, τα 2 μεγέθη που έχουν σημασία είναι το FTA Rate που υπολογίζεται από τη φόρμουλα FTA/FGA και μας δείχνει τη συχνότητα με την οποία μια ομάδα εκτελεί βολές σε σχέση με τα σουτ που επιχειρεί και το κλασικό FT% (ποσοστό ευστοχίας στις ελεύθερες βολές).

Οι 4 παραπάνω παράγοντες είναι ένα από τα καλύτερα "εργαλεία" που έχουμε σήμερα προκειμένου να αναλύσουμε το παιχνίδι και να αξιολογήσουμε τις ομάδες που συμμετέχουν σε ενα πρωτάθλημα. Φυσικά, όπως τα περισσότερα στατιστικά εργαλεία, δεν είναι πανάκεια και δεν λένε πάντα την αλήθεια⁸, αλλά καθρεφτίζουν σε μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα. Ψάχνοντας τα στατιστικά αυτά για την Ευρωλίγκα στο RealGM, βλέπουμε ότι μετά από 18 αγώνες η πιο εύστοχη ομάδα στο πρωτάθλημα με διαφορά είναι η ΤΣΣΚΑ. Επίσης στην πρώτη 5αδα βρίσκονται ομάδες όπως η Μπαρτσελόνα, η Φενερμπαχτσε και η Μπροζε. Η Μάλαγα βρίσκεται ψηλά στο ποσοστό των επιθετικών ριμπαούντ, αλλά επειδή δεν κάνει κάτι άλλο καλά(16η σε ευστοχία και 12η σε λάθη), αυτή η επίδοση δεν αρκεί για να της δώσει τις απιατούμενες νίκες στη δεύτερη φάση. Και σε περίπτωση που διερωτάσαι τι δείχνουν οι 4 παραγοντες του Dean Oliver για τις ελληνικές ομάδες στην Ευρωλιγκα, στον παρακάτω πίνακα θα βρεις την απάντηση.  

Εδώ κάπου θα τελειώσουμε προς το παρόν. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον να συνεχίσουμε με παραπάνω λεπτομέρειες και βάζοντας πλέον περισσότερο και τις επιδόσεις των αντιπάλων στην εξίσωση. Μέχρι τότε περιμένω τα σχόλιά σας είτε εδώ είτε στη σελίδα του FB και σας υπόσχομαι ότι τα επόμενα άρθρα θα είναι πιο ζωντανά και οπωσδήποτε με λιγότερες φόρμουλες.

 ΥΓ: Η φωτογραφία είναι από τους πανηγυρισμούς του UCONN το 2014 και χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι η March Madness αρχίζει. Μεγαλώνοντας με τους Fab Five, έχει σαν αποτέλεσμα να μην συμπαθώ το Duke, για αυτό και δεν έβαλα φωτο από τους εν ενεργεία πρωταθλητές.

Σημειώσεις.

1) Ουτέ εγώ καταλαβαίνω αυτό που μόλις έγραψα, άσε που δεν είμαι σίγουρος ούτε για την ορθογραφία ούτε για τη σύνταξη της πρότασης.
2) eFG% = 40,8% και μόνο ο Εmmanuel Mudiay έχει μικρότερο ποσοστό (min. 25’/game).
3) Δεν νομίζω να έχει ασχοληθεί ποτέ κανένας με το συγκεκριμένο στατιστικό. Ισως βέβαια στο μέλλον κάποιος να ανακαλύψει σημαντική συνάρτηση των νικών με την παρουσία αριστερόχειρων παικτών στην ομάδα ειδικά αν την πεντάδα την απαρτίζουν οι Dragic, Ginobili, Harden, Bosh και DeAndre Jordan.
4) FGM (Field Goals Made) = εύστοχα σουτ εντός παιδειάς
3PM (3pt shots Made) = εύστοχα τρίποντα
FGA (Field Goals Attempted) = Σουτ εντός παιδειάς που έκανε ο παίκτης ή η ομάδα
5) Λογικό αφού ένα τρίποντο δίνει 50% παραπάνω πόντους από ένα δίποντο.
6) ORB (Offensive rebounds) = επιθετικά ριμπαουντ (συνολο και των 2 ομάδων)
TmMP (Team Minutes Played) = τα λεπτά που έπαιξε η ομάδα που εξετάζουμε (40 στην ευρώπη, 48 στο ΝΒΑ αν δεν έχουμε παράτασεις)
MP (Minutes Played) = τα λεπτά του αγώνα
ΤmORB(Team Offensive Rebounds) = τα επιθετικά ριμπάουντ της ομάδας που εξετάζουμε
OppDRB (Opponent Defensive Rebound) = τα αμυντικά ριμπάουντ της αντίπαλης ομάδας
7) FTA (Free Throws Attempted) = ο αριθμός των ελεύθερων βολών ενός αγώνα
TOV (Turnover) = το συνολο των λαθών ενός αγώνα
8) Ακόμα θυμάμαι έναν καθηγητή στατιστικής στηνΑγγλία που μας έλεγε ότι στην ζωή υπάρχουν 3 ειδών ψέμματα. Τα μικρά, τα μεγάλα και η στατιστική! Φράση που επαληθεύεται σε μεγάλο βαθμό στο βιβλίο "Freakonomics"