Για να απαντήσει η παγκόσμια αθλητική/στατιστική/βιολογική κοινότητα σε αυτό το ερώτημα που ξέρω πως σας ταλανίζει καιρό, πρώτα προσπάθησε να ορίσει τι σημαίνει ο όρος χημεία μέσα σε μια ομάδα. Πρακτικά, αυτό στο οποίο κατέληξε είναι αυτό που λέμε οι παίκτες να κάνουν μεταξύ τους «κλικ». Να δουλεύουν στις ίδιες στροφές. Να εργάζονται στον ίδιο ρυθμό. Να σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο. Και φυσικά αυτό να αποτυπώνεται στις πράξεις τους που θα πρέπει να έχουν αποτέλεσμα και μάλιστα, όσο το δυνατόν, αβίαστο.
Πάνω σε αυτόν τον «μπούσουλα», οι σχολές που το επιχείρησαν, ήταν δύο. Η θεωρητική και η πρακτική, όπως συνήθως. Οι θεωρητικοί αυτό που έκαναν ήταν να βάλουν κάτω τα στατιστικά (απλά και ανεπτυγμένα) για κάθε παίκτη και να φτιάξουν κατηγορίες παικτών (clustering). Έπειτα ακολούθησε το να δουν ζευγάρια, τριάδες ή και ολόκληρες πεντάδες. Αυτές ήταν είτε υποθετικές, ώστε να βρουν τι χαρακτηριστικά ταιριάζουν εν γένει σε μια -ιδανική- πεντάδα, είτε πραγματικές. Στην περίπτωση των πραγματικών, υπαρκτών συνδυασμών, παρουσιάζονταν ομάδες που έχουν αποδείξει στο παρελθόν ότι δούλευαν εξαιρετικά μαζί και έχουν αφήσει εποχή, ώστε να αναλυθούν ως προς το ποια στοιχεία ήταν αυτά που τους έδωσαν αυτό το πλεονέκτημα. Με αυτόν τον τρόπο θα έβγαζαν χρήσιμα συμπεράσματα για υπάρχουσες πεντάδες και ποιες θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ο εκάστοτε προπονητής σε κάθε κατάσταση στο παρκέ. Starters, clutch lineups, aggressive lineups και ούτω καθεξής. Επιπλέον, θα ήταν ένα χρήσιμο εργαλείο για τις μεταγραφικές περιόδους όπου, πέρα από την ευστοχία κάθε παίκτη ή το πόσες ασίστ μοίρασε τις πέντε τελευταίες σεζόν, θα έβλεπαν ποια στοιχεία του «κουμπώνουν» στην ομάδα και με μετρήσιμες αποδείξεις πλέον, ώστε να έχουν ένα ακόμα τρόπο να διαλέξουν μεταξύ δυο, ίσως κατά τ’ άλλα, παρόμοιων παικτών.
Σε αυτόν το δρόμο κινήθηκε παλιότερα το Skills Plus Minus framework των Allan Maymin, Philip Maymin, και Eugene Shen, όπως και ο Robert Ayer, με την εργασία του “Big 2’s and Big 3’s: Analyzing How a Team’s Best Players Complement Each Other”. Επιπροσθέτως, υπάρχουν και web based εφαρμογές που κάνουν αυτήν τη δουλειά όπως το playlean.com, που προσφέρει το Clinch App αν θέλουμε να φέρουμε ένα παράδειγμα ή ακόμα και το γνωστό σε όλους μας (και επιεικώς πανάκριβο για τον απλό παρατηρητή δεδομένων), Synergy, που παρέχει τόνους στοιχεία για παίκτες και ομάδες παικτών.
Η πρακτική πλευρά της ανάλυσης από την άλλη μεριά, περιλάμβανε κυρίως μέτρηση των παλμών της καρδιάς των παικτών που βρίσκονταν στο παρκέ κάθε συγκεκριμένη χρονική στιγμή καθώς και πως αυτοί συγχρονιζόντουσαν ή όχι, σε οποιαδήποτε κατάσταση παρουσιαζόταν (κλέψιμο ή επιθετικό ριμπάουντ πχ) ή επρόκειτο να παρουσιαστεί προγραμματισμένα, όπως ένα μελετημένο out of bounds play. Μελέτη έγινε στα αθλήματα κυρίως του ποδοσφαίρου και του μπάσκετ.
Από τις πιο γνωστές και σοβαρές προσπάθειες είναι αυτή που δημιούργησε το πρόγραμμα SyncStrength των McCaffrey και Bickart. Ουσιαστικά, εισάγουν το πως οι μετρήσεις της βιολογίας των αθλητών μπορούν να μεταφραστούν σε πράξεις τους πάνω στο παρκέ. Ο συγχρονισμός των καρδιακών παλμών και το πόσο έντονος είναι, μπορεί να δημιουργήσει έναν «κανόνα», πάνω στον οποίο τα νευρικά συστήματα των εκάστοτε συμπαικτών μπορούν να τους οδηγήσουν στο να δρουν, αναμένουν και αντιδρούν με πανομοιότυπους τρόπους. Εν γένει, εργαστηριακές έρευνες έχουν δείξει πως μεγαλύτερος συγχρονισμός οδηγεί σε ισχυρότερη διαπροσωπική χημεία, που ουσιαστικά εδώ είναι το ζητούμενο. Όσο περίεργο και αν ακούγεται πάντως, το πρώτο εμπόδιο που βρήκαν οι ανωτέρω ερευνητές στο να αποκτήσουν μεγαλύτερο ενεργό δείγμα από ομάδες NBA για παράδειγμα, ήταν οι ίδιες οι ομάδες, που ήταν εντελώς αρνητικές στο να φορούν σε αγώνες οι παίκτες τους μετρητές παλμών, κυρίως υπό το φόβο του να μην αποδώσουν στο μέγιστο μέτρο που μπορούν λόγω οιασδήποτε δυσφορίας από το μετρητικό μηχάνημα, σωματικής ή πνευματικής. Παρόλα αυτά, προσπάθειες συνεχίζουν να γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση και είναι σίγουρο πως τα ευρήματά τους είναι πάντα κάτι παραπάνω από ενδιαφέροντα.
Συνοψίζοντας, η χημεία μιας ομάδας ή συγκεκριμένα παικτών, φαίνεται πως τελικά μπαίνει κι αυτή στον τεράστιο κατάλογο των intangibles που με τη σύγχρονη τεχνολογία και τις όλο και πιο αναπτυσσόμενες θεωρίες επιχειρείται να μετρηθεί, και μάλιστα με καλές προοπτικές. Οι εφαρμογές της σίγουρα θα είναι πάρα πολλές και επιτέλους εμείς, τα παιδιά μας ή τα εγγόνια μας θα μπορούν να απαντούν στο, πραγματικά βασανιστικό ερώτημα, αν ο Ολυμπιακός του μέλλοντος θα πρέπει να ανανεώσει το εγγόνι του Αγραβάνη ή να τον διώξει και να αποκτήσει το δισέγγονο του Φώτση γιατί ταιριάζει καλύτερα στην ομάδα. Κλείνοντας, θα σημειώσω μια ρήση του Dean Oliver, του πατέρα των Four Factors και παλιότερο ποσοτικό αναλυτή των Denver Nuggets: «Αν θες να μελετήσεις ένα αντικείμενο, πρέπει να αναρωτηθείς τι είναι αυτό. Πάθος; Ποιο είναι η απόδειξη ύπαρξής του; Αναλύοντας το και σπάζοντάς το σε μικρότερα κομμάτια είναι ο τρόπος να κάνεις το αδιόρατο, ορατό. Πρέπει να κάνεις τις λέξεις νούμερα και τα νούμερα, λέξεις. Αν κάποιος πει πως αυτός ο παίκτης είναι καλός ή κακός, τότε και γι’ αυτό υπάρχει ένα πακέτο εξισώσεων.»
Πηγές
http://www.sloansportsconference.com/content/using-human-biology-to-measure-team-performance/
http://www.espn.com/blog/truehoop/post/_/id/33172/the-nbas-chemistry-lab
