Γκάφα γιατί αυτό που παρουσίαζε ο Baylor κατά τη διάρκεια της μπασκετικής του θητείας, ξεπερνούσε κατά πολύ το -τότε- παιχνίδι. O Charlie Scott, πρωταθλητής με τους Celtics το 1976 και Hall of Famer, χαρακτήρισε το στυλ παιχνιδιού του ως ποίηση. Ο μέγας Julius Erving, το παρομοίασε με μπαλέτο. Ο πρώην forward των Knicks, Richie Guerin, ανέφερε πως το να προσπαθούσε κανείς να μαρκάρει τον Baylor ήταν σαν να προσπαθεί να σταματήσει μια πλημμύρα. Τα δικά μας λόγια συνεπώς περιττεύουν - και μάλλον δεν χρειάζονται. Αυτό που βγαίνει ως συμπέρασμα όμως, από το παιχνίδι του Baylor -που δυστυχώς το εξετάζουμε με αφορμή τον θάνατό του- ενδεχομένως να είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό για το σύγχρονο μπάσκετ.

Ο θρύλος των Lakers αποτέλεσε το αρχέτυπο ενός παίκτη που μπορεί σήμερα να το θεωρούμε δεδομένο, αλλά στη δεκαετία του ‘60 ήταν κάτι το μοναδικό και καινοτόμο. Ένας αθλητικός δίμετρος που έκανε τα πάντα πάνω στο παρκέ. Σκεφτείτε λίγο για μια στιγμή το εξής: Ζείτε σε μια εποχή που το άθλημα χαρακτηρίζεται από δύο τύπους παικτών: Των dominant ψηλών και των κοντών που αναλάμβαναν τόσο το σκοράρισμα, όσο και την οργάνωση. Aλλά ενδιάμεσα υπάρχει μόνο το χάος. Παράλληλα δεν υπάρχει κάποιος που να πηδάει αρκετά ψηλά, να κάνει “ζογκλερικά” με την μπάλα, ή να καρφώνει στα μούτρα των αντιπάλων του. 

Ο Baylor, ο οποίος έβλεπε τον κόσμο από τα δύο μέτρα, ήρθε και έβαλε στο μπάσκετ όλα αυτά τα στοιχεία μονομιάς, αλλάζοντας για πάντα τον τρόπο που ήθελαν οι μελλοντικοί παίκτες να παίξουν. Ήταν ο πρώτος που έβαλε στον μπασκετικό χάρτη αυτό που με ευκολία λέμε σήμερα “all-around παιχνίδι”, αλλά και γέννησε τον πρώτο χαρακτηρισμό αυτού που σήμερα λέμε “highlight”. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, όσον αφορά την αγωνιστική φύση του αθλήματος, καθώς μέχρι τότε οι ομάδες που επέλεγαν να έχουν αφροαμερικανούς στο ρόστερ τους, το έκαναν γιατί φημίζονταν για τα αμυντικά τους καθήκοντα! Διαχωρισμός ακόμα και εδώ δηλαδή. Οι ικανότητες του Baylor, όμως, πήγαιναν πολύ πιο πέρα από το μοτίβο που “επέβαλε” η εποχή. Αυτό θα αποδείκνυε με τον καλύτερο τρόπο η καριέρα του, άλλωστε. 

Τα αγωνιστικά του κατορθώματα θα ηχούν στον αιώνα τον άπαντα. Η μοίρα του στέρησε την κατάκτηση ενός δαχτυλιδιού, χάνοντας σε οκτώ τελικούς. Αν υπήρχαν τα ΜΜΕ και τα social media τότε, ο Baylor θα ήταν δίπλα με τον εσταυρωμένο. Οι Lakers -κατά τραγική ειρωνεία- κατάφεραν να κατακτήσουν το πρωτάθλημα τον χρόνο της αποχώρησής του από την ενεργό δράση, τη σεζόν που αγωνίστηκε όλα κι όλα οκτώ παιχνίδια πριν αποσυρθεί. Ωστόσο οι αριθμοί του προκαλούν ζάλη ακόμα και σήμερα. Σταμάτησε στους 24.149 πόντους, σε μια εποχή που δεν υπήρχε τρίποντο, νούμερο που όταν αποσύρθηκε το 1972 τον κατέτασσε στην τρίτη θέση των σκόρερ στο NBA, πίσω μόνο από τους Wilt Chamberlain και Oscar Robertson. Σχεδόν μισό αιώνα μετά, ο Baylor βρίσκεται στην 36η θέση του σχετικού πίνακα. Οι 38,3 πόντοι που σημείωσε κατά μέσο όρο τη σεζόν 1961-62, αποτελούν την τέταρτη καλύτερη επίδοση στην ιστορία της Λίγκας, όσον αφορά την παραγωγικότητα σε μια αγωνιστική σεζόν. Το αστείο -αν μπορεί να θεωρηθεί τέτοιο- είναι πως εκείνη τη χρονιά ο Baylor κλήθηκε να υπηρετήσει στο στρατό των ΗΠΑ, έχοντας νοσηλευτικά καθήκοντα. Βλέπετε μπορεί ο ίδιος και οι αφροαμερικανοί συμπολίτες του να θεωρούνταν πολίτες β’ κατηγορίας, αλλά στο άκουσμα του καλέσματος του “θείου Σαμ”, έπρεπε να “βαρέσουν” προσοχή. 

Συνεχίζοντας τα highlights της καριέρας του, ο Baylor είναι ένας από τους 10 παίκτες που έχουν ψηφιστεί σε all NBA first team τουλάχιστον 10 φορές. Μόνο οι LeBron, Kobe και Karl Malone έχουν ψηφιστεί περισσότερες φορές από αυτόν. Οι 27,4 πόντοι που είχε στην καριέρα του κατά μέσο όρο δε, αποτελούν την τρίτη καλύτερη επίδοση όλων των εποχών, πίσω μόνο από τους Jordan και Chamberlain.  

Θα ήταν λάθος ωστόσο να εξετάσει κανείς τον Baylor αποκλειστικά ως προς την επανάσταση που έφερε στο άθλημα. Και αυτό καθώς αυτός υπήρξε ο πρώτος που όρθωσε ανάστημα στην καταπίεση των αφροαμερικανών, από την “σπουδαία λευκή Αμερική” - ή όπως ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αναφέρθηκε κατά το παρελθόν ως “στις παλιές καλές μέρες”. Στις 16 Ιανουαρίου του 1959 λοιπόν, οι Lakers ταξίδεψαν στη δυτική Virginia και το Charleston, για να αντιμετωπίσουν τους Cincinnati Royals. To ξενοδοχείο που είχαν επιλέξει οι ιθύνοντες της ομάδας για τη διαμονή της ήταν το Kanawha, το οποίο ακολουθούσε πολιτική φυλετικών διακρίσεων, μην επιτρέποντας σε πολίτες μαύρου χρώματος να διαμένουν εκεί.

Όταν η αποστολή των Lakers κατέφτασε στο ξενοδοχείο, ο ρεσεψιονίστας κοίταξε προς το μέρος του Baylor, αλλά δύο ακόμα συμπαικτών του, του Boo Ellis και του Ed Fleming και ανέφερε στον αρχηγό της ομάδας, Vern Mikkelsen πως “οι τρεις έγχρωμοι θα πρέπει να μείνουν αλλού. Αυτό είναι ένα σεβαστό ξενοδοχείο. Δεν δεχόμαστε έγχρωμους εδώ”. Προς τιμήν τους οι Lakers, αντί να αποδεχθούν την πολιτική αυτή, έφυγαν από το συγκεκριμένο ξενοδοχείο, βρίσκοντας στέγη σε κατάλυμα που δεχόταν αφροαμερικανούς. Η φυλετική περιπέτεια του Baylor όμως, δεν σταμάτησε εκεί, καθώς το ίδιο βράδυ αρνήθηκαν να του σερβίρουν φαγητό, εξαιτίας του χρώματός του. Ο ίδιος πήρε την απόφαση να μην αγωνιστεί στο συγκεκριμένο παιχνίδι, ώστε να τραβήξει την προσοχή του κόσμου και θέλοντας να περάσει ένα μήνυμα κατά της άνισης μεταχείρισης που βίωναν οι αφροαμερικανοί.

"Είμαι άνθρωπος. Το μόνο που θέλω είναι να με μεταχειρίζονται ως άνθρωπο. Δεν είμαι κάποιο ζώο που ζω σε κλουβί και με αφήνουν να βγω από αυτό για να δώσω κάποια παράσταση. Δεν θα μου συμπεριφέρονται σα να είμαι ζώο.”       

Οι Lakers και το NBA στήριξαν την απόφαση του Baylor, με τον τότε κομισάριο Maurice Podoloff να υπόσχεται πως η άνιση μεταχείριση των μαύρων παικτών στους χώρους διαμονής των ομάδων θα σταματούσε, από την στιγμή που οι ίδιοι εκπροσωπούσαν τη Λίγκα. Η δράση του Baylor ωστόσο δεν σταμάτησε εκεί. Πέντε χρόνια μετά το προαναφερθέν περιστατικό, στο All-Star Game της Βοστώνης, ο ίδιος, ο Robertson και ο Jerry West, μεταξύ άλλων, κλειδώθηκαν στα αποδυτήρια απειλώντας πως δεν θα βγουν στον αγωνιστικό χώρο, αν ο κομισάριος δεν κάνει πράξη αυτά που του ζητούσαν οι παίκτες το καλοκαίρι του 1963: Καλύτερες αγωνιστικές συνθήκες στη Λίγκα, φυσιοθεραπευτές σε κάθε ομάδα και κυρίως κάποιου είδους συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, πράγματα σαφώς επαναστατικά για την εποχή.

Όντας ηγετική φιγούρα εκτός γηπέδου, δεν θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο εντός αυτού. Παρόλα αυτά, όποτε γίνεται κουβέντα για τους κορυφαίους παίκτες της Ιστορίας, το όνομά του αναφέρεται σπάνια. Ακόμα και αν ελαχιστοποιήσουμε το μέγεθος και αντικαταστήσουμε το “κορυφαίους παίκτες του NBA” με το “κορυφαίους παίκτες των Lakers”, ο Baylor δεν ακούγεται συχνά στην εξίσωση. Κυρίως γιατί σε σχέση με τους Magic, Kareem, Kobe και Shaq, ο ίδιος δεν είχε ποτέ τα προνόμια, αλλά και τα μειονεκτήματα, που έφερνε η έκθεσή τους στα media. Στην πραγματικότητα, αυτό που έκανε ο Baylor ήταν αξεπέραστο, καθώς αποτέλεσε τον πρώτο πραγματικό superstar της Λίγκας. Ο συνδυασμός των ικανοτήτων και της αθλητικότητάς του ήταν κάτι το μοναδικό για τη δεκαετία του ‘60 και ο ερχομός του τότε ήταν αντίστοιχος των Erving, Jordan και Kobe.

Αν υποθέσουμε πως υπάρχει κάποιου είδους γενεαλογικό δέντρο στην ιστορία του μπάσκετ, τότε ο Baylor αποτελεί το αρχέτυπο του παίκτη που θαύμασαν και θαυμάσαμε τις επόμενες δεκαετίες, οι μεταγενέστερες γενιές. Κάτι σαν το “Big Bang του μπάσκετ”. Ο Kobe εμπνεύστηκε από τον Jordan, o Jordan από τον Erving, o Erving από τον Baylor. Σε μια επική ιστορία που γράφει ο Bijan C. Bayne στο άρθρο του για τον Baylor στο Undefeated, αναφέρει πως το 1971 το New York Magazine έκανε ένα αφιέρωμα στον Andy Warhol χρησιμοποιώντας για εκείνον τον όρο “σούπερ σταρ”. Τότε, ο Frank Deford του Sports Illustrated έγραψε ένα γράμμα στον εκδότη του περιοδικού, με σκοπό να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: 

“Ο όρος σούπερ σταρ μπήκε στο λεξικό ώστε να κατηγοριοποιηθεί ο Elgin Baylor”.

Αν και δεν αναφέρεται στην συγκεκριμένη ιστορία, λογικά θα ακολούθησε το “παρακαλώ να διορθωθεί ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός”. Διαβάζοντας για τη ζωή και τα αγωνιστικά κατορθώματα του Baylor, εύκολα αντιλαμβάνεται κάποιος πως χωρίς αυτόν οι επόμενοι μεγάλοι stars του παιχνιδιού ίσως να μην υπήρχαν ποτέ. Και αυτό είναι κάτι που καλό θα είναι να σκεφτόμαστε, όποτε συζητάμε για τους κορυφαίους του αθλήματος. Έστω και αν αυτό έρχεται με αφορμή τον θάνατο του μεγάλου Elgin.     

Πηγές:

1. RIP, Elgin Baylor, the overlooked Prometheus of the modern NBA, του Dan Devine, στο theringer.com.

2. Elgin Baylor was the standard in a gold uniform, του Bijan C. Bayne, στο theundefeated.com.
3. Elgin Baylor, underappreciated superstar, του Marc J. Spears, στο theundefeated.com