Για να φτάσουμε όμως στο καθαρά μπασκετικό κομμάτι του διημέρου, προέχει το φάιναλ φορ να ανατεθεί σε μία διοργανώτρια πόλη για να το φιλοξενήσει. Επί ημερών Μπερτομέου, ήταν ο τέως ισχυρός άνδρας της Ευρωλίγκα που αποφάσιζε τον τόπο διεξαγωγής του, ας πούμε με μια απευθείας ανάθεση. Και κατ’ αυτόν το τρόπο συμφώνησε ώστε το φάιναλ φορ του 2023 να διεξαχθεί στην Κωνσταντινούπολη, σε μία από τις τελευταίες του μεγάλες αποφάσεις ως πρόεδρος της Ευρωλίγκα. Έκτοτε όμως η διοίκηση άλλαξε, και πλέον η πόλη επιλέγεται συλλογικά από τις 13 ομάδες μετόχους, που πλην των Φενερμπαχτσέ και Εφές φαίνεται πως δεν συμφωνούσαν με την Κωνσταντινούπολη.

Αυτό το πισωγύρισμα είδαν στη Ζαλγκίρις, κι αποφάσισαν να κινήσουν διαδικασίες για να φιλοξενηθεί το φάιναλ φορ του 2023 στην Zalgirio Arena, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας και της πόλης. Καλά διαβάσατε, μία από τις πιο μπασκετικές χώρες τις Ευρώπης δεν έχει φιλοξενήσει ούτε ένα φάιναλ φορ της Ευρωλίγκα ως τώρα. Έκτοτε, αν και είναι το φαβορί, επίσημη ανακοίνωση ανάθεσης της διοργάνωσης στο Κάουνας δεν έχει βγει, ούτε και ημερομηνίες διεξαγωγής. Κι αυτό γιατί υπάρχει σωρεία προβλημάτων που πρέπει να λυθούν, πριν η δεύτερη μεγαλύτερη λιθουανική πόλη πάρει το χρίσμα από την Ευρωλίγκα.

Ποσά και μοιρασιά

Ας ξεκινήσουμε από το γήπεδο. Η Zalgirio Arena δεν ανήκει στην συνωνόματη ομάδα που αγωνίζεται εκεί, αλλά στον δήμο του Κάουνας. Αυτό σημαίνει ότι παρά τις ευγενέστατες προθέσεις του Παούλιους Μοτεγιούνας, GM και προέδρου της Ζαλγκίρις, μία διεθνής μπασκετική διοργάνωση δεν μπορεί να οργανωθεί αποκλειστικά από την Ζαλγκίρις, αλλά θα χρειαστεί και η συνεργασία του τοπικού δήμου. Στην συγκεκριμένη περίπτωση δόθηκαν τα χέρια κι ο δήμος εξέφρασε την υποστήριξη του (όχι την οικονομική) σε μια προσπάθεια να πάει το φάιναλ φορ στο Κάουνας.

Το θέμα είναι ότι ακόμα κι έτσι, η Ζαλγκίρις αδυνατεί να καλύψει το ποσό που απαιτείται για την διοργάνωση του. Σας ενημερώνω πως η Βιτόρια το 2019 ξόδεψε 4 εκατομμύρια ευρώ για το δικαίωμα να φιλοξενήσει την διοργάνωση. Επομένως, το κώλυμα των Λιθουανών φαίνεται λογικό αν σκεφτούμε ότι για το 2022 το μισθολόγιο παικτών και προπονητών ήταν μόλις στα 4.3 εκατομμύρια, ενω τα συνολικά έξοδα λειτουργίας της ομάδας ανήλθαν στα 10 εκατομμύρια και ήταν το υψηλότερο ποσό που ξοδεύτηκε ποτέ από τον Λιθουανικό σύλλογο.

Έχοντας λοιπόν περιορισμένη οικονομική ρευστότητα, η Ζαλγκίρις έψαξε για συμπαίκτες, τόσο στην κυβέρνηση, όσο και στον δήμο του Βίλνιους, πρωτεύουσας και μεγαλύτερης πόλης της Λιθουανίας. Συγκεκριμένα, το ποσό που έψαχναν ήταν περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ για να φτάσουν το μίνιμουμ νούμερο που απαιτεί η Ευρωλίγκα από ένα project διοργάνωσης φάιναλ φορ, αλλά σε πρώτη φάση εισέπραξαν ένα διπλό όχι. Από την μεν κυβέρνηση, γιατί δεν θεωρεί ότι εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης (κάτι που αναμένεται να ενταθεί) πρέπει να ξοδευτούν χρήματα σε τέτοιο είδους events, κι από τον δε δήμο του Βίλνιους, γιατί ο νόμος δεν τους επιτρέπει να δώσουν χρήματα σε μη κυβερνητικό οργανισμό, παρά μόνο σε μεγάλη ανάγκη, κατ’ έξαίρεση και μετά από ενδελεχή έρευνα του αιτήματος.

Αυτή η κατάσταση ανέδειξε μια παθογένεια στην διαδικασία διεξαγωγής του φάιναλ φορ, όπως την περιέγραψε ο Μοτιεγιούνας, μιλώντας για την άρνηση που εξέλαβαν:

“Μιλάμε για μια επιχειρηματική ενέργεια (για το φάιναλ φορ), και είναι δύσκολο να την πετύχεις, γιατί πρέπει να έχεις και κάτι να διαπραγματευτείς. Εμείς δεν μπορούμε να προσφέρουμε ούτε διαφημιστικά δικαιώματα, ούτε εισιτήρια, γιατί αυτά τα διαχειρίζεται αποκλειστικά η Ευρωλίγκα. Δεν έχουμε κάτι να προσφέρουμε.”

Για να μιλήσουμε και λίγο με αριθμούς, στην παρουσίαση του project που έκανε η Ζαλγκίρις, υπολόγισε ότι τα έσοδα από τα εισιτήρια θα ανέρχονταν στα τέσσερα εκατομμύρια ευρώ και θα πήγαιναν όλα στην Ευρωλίγκα. Δηλαδή η Ευρωλίγκα απαιτεί από την εκάστοτε διοργανώτρια αρχή ένα μίνιμουμ μπάτζετ για την διεξαγωγή του φάιναλ φορ, αλλά βάζει εξ’ ολοκλήρου στην τσέπη τα χρήματα από την προσέλευση του κόσμου, που είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της πίτας. Όσο για την Λιθουανική πλευρά, θα εισέπραττε 600.000 ευρώ, μέσω ΦΠΑ των εισιτηρίων, και άλλες 500.000 από ΦΠΑ σε ξενοδοχεία, μεταφορικά μέσα, εστιατόρια, μέσω της ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας.

Αν και ο Μοτιεγιούνας δήλωσε ότι ακόμη κι έτσι το φάιναλ φορ θα ήταν κερδοφόρο, γίνεται κατανοητό ότι το οικονομικό δέλεαρ δεν είναι μεγάλο, δεδομένου ότι η Ευρωλίγκα καρπώνεται την συντριπτική πλειοψηφία των χρημάτων. Άλλωστε ο πρόεδρος της Ζαλγκίρις δήλωσε ευθαρσώς, πως δεν προσβλέπει στο οικονομικό κέρδος γιατί θα είναι πολύ μικρό, αλλά επιθυμεί απλώς να φέρει μία τέτοια διοργάνωση στη Λιθουανία, και συγκεκριμένα στο υπέροχο γήπεδο τους, που έχει φτιαχτεί για τέτοιες περιστάσεις, κι είναι το πιο καινούριο μεταξύ των ομάδων της λίγκας.

Σκεφτείτε το όμως. Μια διοργανώτρια αρχή καλείται να φέρει εις πέρας ένα σημαντικό event με δικά της έξοδα και πόρους, ώστε η Ευρωλίγκα να προβάλλει αποκλειστικά τους δικούς της διαφημιστικούς σπόνσορες και εν τέλει να λάβει την χρηματική μερίδα του λέοντος. Ένα πλάνο μη βιώσιμο για αγορές όπως του Κάουνας, παρά το ότι έχει να αντιπαραβάλλει ένα στολίδι όπως η Zalgiriο Arena και ένα από τα κορυφαία ποσοστά προσέλευσης φιλάθλων ετησίως.

Κι όσο για τα έσοδα της Ευρωλίγκα; Για το Φάιναλ Φορ του Βελιγραδίου το 2018 υπολογίστηκαν σε 14.4 εκατομμύρια ευρώ, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο για τα δεδομένα της λίγκας. Και ναι, δεν αμφιβάλλω ότι ένα μέρος αυτών των κερδών μεγάλο ή μικρό επιστρέφει στις ομάδες, όμως γιατί να μην επιστρέφει και στην διοργανώτρια αρχή;

Πού κολλάει το Ντουμπάι;

Ταυτόχρονα, τις περασμένες μέρες είδαμε και τις συνομιλίες για ένα ενδεχόμενο φάιναλ φορ στο Ντουμπάι, παράλληλα με τα δημοσιεύματα για μια ομάδα που θα εδρεύει εκεί και μια χορηγία 50 εκατομμυρίων ως επιστέγασμα. Αν και για φέτος η ιδέα του φάιναλ φορ εκεί εγκαταλείφθηκε, πληροφορίες αναφέρουν ότι ενόψει 2025 η πιθανότητα του Ντουμπάι θα ξαναπέσει στο τραπέζι, κι ο λόγος είναι πασιφανής. Την ίδια ώρα που στο Κάουνας, τη Βιτόρια ή το Βελιγράδι μπορεί να ζορίζονται οικονομικά, στο Ντουμπάι θα πληρώσουν και με το παραπάνω για το φάιναλ φορ, ως ένα ακόμη μέσο επαναπροσδιορισμού της κουλτούρας τους κι όσων πρεσβεύουν στα μάτια του Δυτικού κόσμου. Όσο για τις εγκαταστάσεις, υπάρχει ήδη γήπεδο 17.000 θέσεων υψηλών προδιαγραφών, που συνεπάγεται αυξημένα έσοδα από τα εισιτήρια, όπως και από τις διαφημίσεις στην σαφώς ισχυρότερη αγορά των ΗΑΕ. Και φυσικά δεν τίθεται κανένα θέμα για το αν μπορεί να φιλοξενήσει πλήθος φιλάθλων.

Το Ντουμπάι στρώνει τον δρόμο για ένα φάιναλ φορ με πετροδόλλαρα, κι αυτό τον αντίλογο δεν μπορεί να τον αντικρούσει καμία ιστορική έδρα ή ομάδα στην Ευρώπη. Μικρή σημασία θα έχει η μηδαμινή παράδοση της περιοχής στο μπάσκετ αν μπορούν να πληρώσουν τρεις και τέσσερις φορές παραπάνω στην Ευρωλίγκα για την διεξαγωγή του φάιναλ φορ. Φανταστείτε το. Ένα γήπεδο 17.000 θέσεων με τις κερκίδες του καλυμμένες από κελεμπίες στο συντριπτικό ποσοστό τους, δεδομένου ότι το Ντουμπάι είναι οικονομικά διπρόσιτο για τον μέσο φίλαθλο της Ευρωλίγκα. Άτμοσφαιρα που θα θυμίζει αγώνες επίδειξης, χειρότερη κι από το 2013 στο Λονδίνο με τις άδειες κερκίδες. Παίκτες που θα πρέπει να υπερβούν εαυτόν για να αγκαλιάσουν το τρόπαιο, ενώ παράλληλα προσφέρουν θέαμα σε εμίρηδες που δεν είναι εκεί για το μπάσκετ, αλλά γιατί πλήρωσαν για την διοργάνωση. Ολική απαξίωση του θεσμού, και μετατροπή του σε ένα προϊόν, ένα μέσο μεγιστοποίησης κερδών, προσέλκυσης αραβικών κεφαλαίων. Ταυτόχρονα γίνεται πλυντήριο για να ξεπλύνει το τραγικό κοινωνικό πρόσωπο τους.

Γιατί φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο Ντουμπάι ισχύει λίγο πολύ ό,τι και στο Κατάρ, όσον αφορά τους νόμους και τις κοινωνικές συνθήκες. Άτομα που ανήκουν στην LGBTQ+ κοινότητα εκτελούνται, τα εργασιακά δικαιώματα έχουν πάει περίπατο, αυστηρό dress code ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκείας, παράβαση του οποίου τιμωρείται. Ακόμα κι ένα απλό φιλί σε δημόσιο χώρο πιθανότατα θα σε οδηγήσει σε απέλαση. Είναι δεδομένο πως ένα φάιναλ φορ εκεί θα πυροδοτήσει πολλές δικαιολογημένες αντιδράσεις από το φίλαθλο κοινό της Ευρωλίγκα, όχι μόνο γιατί δεν θα μπορεί να παρευρεθεί σε έναν θεσμό συνώνυμο του Ευρωπαϊκού μπάσκετ, αλλά και γιατί θα διεξαχθεί σε μια χώρα παντελώς αμπάσκετη, που εδώ και χρόνια πατάει επί πτωμάτων για να ανελιχθεί, θαμπώνοντας μας με την λαμπρότητα της για να το ξεχάσουμε. Στα φάιναλ φορ έχουν γραφτεί οι ενδοξότερες σελίδες της ιστορίας της Ευρωλίγκα και δεν πρέπει να αμαυρωθεί η κληρονομιά τους κατ’ αυτό τον τρόπο.

Γίνεται πλήρως κατανοητό ότι το Κάουνας θα είναι κάθε χρόνο ασυγκρίτως πιο ελκυστικός προορισμός από το Ντουμπάι, όμως τα κριτήρια της Ευρωλίγκα έχουν πάψει να είναι αμιγώς μπασκετικά. Κι αντί να γίνονται βήματα προς ένα πιο υγιές μοντέλο διοργάνωσης, γίνονται χρηματιστηριακές, επιχειρηματικές σκέψεις για αύξηση των εσόδων, σε βάρος ενός θεσμού ιστορικού και άρρητα συνδεδεμένου με ευρωπαϊκά γήπεδα, φιλάθλους και ατμόσφαιρα. Γιατί η Ευρωλίγκα κάλλιστα θα μπορούσε να συνεισφέρει οικονομικά στη διεξαγωγή του φάιναλ φορ, εφόσον θα έχει και τον πρώτο λόγο στα κέρδη του event, αντί να περιμένει μήπως συμπληρωθεί τελευταία στιγμή το μπάτζετ των Λιθουανών, ενώ ρίχνει κλεφτές ματιές στο Ντουμπάι. Και μέρος των κερδών των φάιναλ φορ θα έπρεπε να επιστρέφει στους διοργανωτές ως επιβράβευση, αλλά και ως κίνητρο για ευρωπαϊκές ομάδες και έδρες, ώστε να θέλουν να διεκδικήσουν με θέρμη και ζήλο την μεγάλη αυτή γιορτή.

Αν όμως συνεχιστεί η οικονομική απαξίωση των διοργανωτών του φάιναλ φορ κι η αποστράγγιξη των κερδών του, ενώ ταυτόχρονα μπαίνει στο κάδρο ένας παίκτης με απεριόριστη χρηματική δύναμη για τα δεδομένα της Ευρωλίγκα, τότε η ζυγαριά θα γέρνει χωρίς αμφιβολία στην πλευρά των business κι όχι του μπάσκετ. Ίσως ήδη να είμαστε οριακά.

Αλήθεια, μάθαμε ποτέ σε ποιον αναφέρεται αυτή η “Αφοσίωση” που προβάλλει ως σλόγκαν της η Ευρωλίγκα;