Ο τρόπος με τον οποίο ο Ντάνκαν άφησε το στίγμα του στα γήπεδα ήταν αληθινά μοναδικός, τουλάχιστον για τα δεδομένα του ΝΒΑ. Ελάχιστοι είναι οι παίκτες της σύγχρονης εποχής που αγωνίστηκαν με τόσο απλό, και πράλληλα αποτελεσματικό τρόπο. Το προσωνύμιο "Mr. Fundamental" είναι ένα από τα πλέον εύστοχα, καθώς ο παόυερ φόργουορντ των Σπερς ενσωμάτωνε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τα βασικά του μπάσκετ, και πάνω στην τελειοποίηση αυτών έχτισε την τεράστια καριέρα του. Είναι πολύ δύσκολο να φτιάξει κανείς ένα highlight reel μαζί του, που να μοιάζει με αυτά που συνηθίζουμε να βλέπουμε. Τα καρφώματα, τα άλματα στον αέρα, τα σπασίματα της μέσης και οι εντυπωσιακές φάσεις προκύπτουν με το σταγονόμετρο. Είναι όμως αντίστοιχα εύκολο κάποιος να φτιάξει ένα βίντεο που να δείχνει σε κάθε αθλητή τι ακριβώς πρέπει να φτιάξει στο παιχνίδι του προκειμένου να βελτιωθεί. Ο Τιμ Ντάνκαν, μέσα από όλη του την απλότητα, είναι ουσιαστικά το ίδιο το άθλημα, έτσι όπως αυτό διδάσκεται στις νεαρές ηλικίες και ανεξάρτητα από τα σωματικά προσόντα του μαθητευόμενου. Λίγο εως πολύ, για να αγωνιστεί οποιοσδήποτε ψηλός του ΝΒΑ ένα επίπεδο πάνω από τον Χασάν Ουάιτσαΐντ ή τον Ντε Αντρε Τζόρνταν, πρέπει να έχει κάμποσο από το παιχνίδι του Ντάνκαν μέσα του.
Τα δύο αντιπαραδείγματα δεν είναι τυχαία, και ας μιλάμε για διαφορετική θέση. Οι καθαροί ψηλοί του ΝΒΑ (όχι ο Γκριν) εμφανίζονται όλο και πιο αθλητικοί, και η επιθετική τεχνική τους ολοένα και πέφτει στα τάρταρα. Για κάποιο λόγο που σε εμένα δεν είναι κατανοητός, η απαραίτητη αθλητικότητα (που θα φέρει και την άμυνα σε πολλές θέσεις και μπλα μπλα μπλα) δεν συνοδεύεται από την ανάπτυξη της τεχνικής, λες και η πρώτη αποκλείει για κάποιο λόγο την δεύτερη. Γιατί άραγε οι σημερινοί παουερ φόργουορντ ή σέντερ δεν ποστάρουν τόσο καλά ή όσοι εν πάσει περιπτώσει το κάνουν εμφανίζονται συχνά ως μαύρες τρύπες στην άμυνα; Γιατί η εξέλιξη του αθλήματος απαιτεί από τους ψηλούς μεν κάτι διαφορετικό , αλλά όχι ως συμπλήρωμα δε στα όσα απαιτούσε προηγουμένως;
Διότι Ντάνκαν δεν βγαίνουν εύκολα, ή μάλλον δεν βγαίνουν σχεδόν ποτέ. Ο Τίμι - που έκανε καριέρα και στις δύο θέσεις στο χαμηλό post - αγωνίστηκε στην εποχή της αθλητικότητας και των stretch fours για περισσότερο από όσο είναι αμέσως φανερό. Είναι στο ΝΒΑ 18 χρόνια και στην πρώτη του χρονιά έπαιξε δίπλα σε έναν από τους πιο διάσημους αθλητικούς ψηλούς όλων των εποχών, τον σπουδαίο Ντέιβιντ Ρόμπινσον. Την εποχή που ξεκινούσε, ο Σακίλ ήδη τρομοκρατούσε κόσμο. Αργότερα αγωνίστηκε με προσωπικούς αντιπάλους όπως ο Μπλέικ Γκρίφιν , ο Ρασίντ Ουάλας , o Nτουάιτ Χάουαρντ, ο Κρις Μπος, ο Ντιρκ Νοβίτσκι ή όποιος άλλος θέλετε. Ολοι αυτοί, λίγο εως πολύ ήταν ή "stretch" ή "mοbile" ή ... κάτι. Ο Ντάνκαν δεν ήταν τίποτα, ήταν απλά ένας power forward με σχετικά καλή αθλητικότητα και σίγουρα όχι καλό μακρινό σουτ. Αλλά με την βαθύτερη γνώση των βασικών που θα μπορούσε να βρει κανείς σε όλο τον κόσμο, κάτι που του επέτρεψε όχι μόνο να είναι ανταγωνιστικός σε ένα διάστημα 20ετίας με ένα σωρό "εξελίξεις", αλλά και να τελειώσει την καριέρα του ως πιθανώς ο παίκτης με την μεγαλύτερη συνδυασμένη επιρροή στην ιστορία και στις δύο άκρες του παρκέ. Είναι και αυτό ένα κριτήριο για GOAT, δεν νομίζετε;
Το αμιγώς μαθηματικό fivethirtyeight, που ασχολείται με το μπάσκετ των analytics περισσότερο από σχεδόν τον καθένα, έφτασε σε αυτό το συμπέρασμα χρησιμοποιώντας διάφορους περίεργους τύπους , για τους οποίους είναι δύσκολο να ενδιαφερθεί ο μέσος θεατής, μαζί και ο γράφων. Το εύρημα του πάντως έχει ενδιαφέρον, διότι δείχνει την διαχρονική παρουσία του Ντάνκαν ανάμεσα στους πρώτους σε επιρροή σε άμυνα και επίθεση σε όλο το ΝΒΑ, ανεξαρτήτως χρόνου συμμετοχής ή ατομικών στατιστικών. Και βασικά, τον τοποθετεί στην κορυφή της σχετικής λίστας, την οποία βλέπετε παρακάτω για εγκυκλοπαιδικούς λόγους και μόνο.
Με απλά λόγια, ο,τι και να συνέβαινε γύρω, ο Ντάνκαν άφηνε το αποτύπωμα του στο παιχνίδι της ομάδας του περισσότερο από κάθε άλλο παίκτη στην αντίστοιχη δική του, σταθερά μέχρι το τέλος της καριέρας του. Η σταθερότητα του αυτή άλλωστε , ήταν που επέτρεψε στον Πόποβιτς να αλλάζει γύρω του κατά καιρούς τα κομμάτια του παζλ, αλλά να μπορεί να κρατά το σύνολο του μονίμως στην κορυφή , και για όσο διαρκούσε η καριέρα του μεγάλου παίκτη.
Ο κόουτς των Σπερς , σε ανύποπτο χρόνο είχε παραδεχτεί πως τα πάντα γύρω από τα επιθετικά συστήματα του Σαν Αντόνιο ήταν δομημένα γύρω του, και ας μη σκόραρε ποτέ πάνω από 20 πόντους μ.ο. από την περίοδο 2004-05 και ύστερα, και ας κυμάνθηκαν τα νούμερα του σε γήινα επίπεδα για όλη του σχεδόν την καριέρα. Σε μία περιοδική έκδοση της FIBA το καλοκαίρι του 2005 και μετά την κατάκτηση του τρίτου πρωταθλήματος, ο Πόποβιτς περιγράφει την επίθεση της ομάδας του ως εξής : "τα plays που χρησιμοποιούμε έχουν χτιστεί κυρίως στην περίμετρο, και εκμεταλλεύονται τις ικανότητες του Τιμ Ντάνκαν, ενός all around παίκτη, που μπορεί να παίξει κοντά στο καλάθι ή να σκοράρει από μέση απόσταση". Τότε οι Σπερς δεν έπαιζαν με την χορευτική τελειότητα του 2014, αλλά ήταν και πάλι οι καλύτεροι στο να βγάζουν σταθερά ελεύθερα σουτ μέσα από σωστά οργανωμένο ομαδικό μπάσκετ. Οι τελικοί απέναντι στους Πίστονς ήταν οι σκληρότεροι από τους πέντε που κέρδισαν , και πήγαν μέχρι το 7ο παιχνίδι. Για να επικρατήσουν , έπρεπε ο Ντάνκαν να τα βάλει σχεδόν μόνος του με δύομισι θηρία, τους δύο Ουάλας και τον Αντόνιο Μακ Ντάις. Ειδικά τον Sheed τον κράτησε πολύ χαμηλα, και στο τελευταίο παιχνίδι σκόραρε 25 πόντους, πήρε 11 ριμπάουντ και μαζί το τρίτο βραβείο MVP τελικών στην καριέρα του. Όπως σχεδόν πάντα, έτσι και τότε ο Ντάνκαν δεν εμφάνισε αριθμούς που βγάζουν μάτια, αλλά καθόρισε την έκβαση μιας τρομερά κλειστής σειράς (μόνο μία φορά εμφανίστηκε τριψήφιο σκορ από οποιονδήποτε) κυρίως κάνοντας την ομάδα του καλύτερη.
Παρόλα αυτά τα άκρως πειστικά, θα είναι λάθος ο μεγάλος αυτός παίκτης να περάσει στην ιστορία ως ο καλύτερος συμπαίκτης όλων των εποχών ή αν θέλετε ως ο καλύτερος παίκτης συνόλου. Αυτό που επέτρεψε στον Πόποβιτς να χτίσει επί χρόνια γύρω του τους Σαν Αντόνιο Σπερς ήταν πως στην πραγματικότητα ο Ντάνκαν ήταν από μόνος του απροσπέλαστος στην άμυνα και ασταμάτητος στην επίθεση. Η τελειοποίηση των βασικών του επέτρεπε να παίρνει τις καλύτερες δυνατές θέσεις στα μαρκαρίσματα, να μην αφήνει τον αντίπαλο ψηλό να γυρίσει επάνω στο σώμα του ή να τον νικήσει ψηλά. Επίσης τον έκανε να αμύνεται με μεγάλη επιτυχία απέναντι σε κοντούς που επιχειρούσαν drive στη ρακέτα, καθώς είχε εξαιρετικό timing στο άλμα και την προσπάθεια για κόψιμο, και γρήγορα πόδια στις βοήθειες. O τρομερός Λατρέλ Σπρίγουελ θα θυμάται μάλλον για πάντα την μονομαχία του με τον Ντάνκαν στον πέμπτο τελικό του 1999, εκεί όπου είδε τον τότε νεαρό Τίμι να του σκεπάζει τον ουρανό στο τελευταίο σουτ και μαζί με τον Ρόμπινσον να δίνουν στους Σπερς το πρώτο τους πρωτάθλημα (1:30 στο παρακάτω βίντεο).
Οξύμωρο ή όχι, την μόλις δεύτερη του χρονιά στο ΝΒΑ , ο Ντάνκαν παρήγαγε και τις καλύτερες ατομικές επιδόσεις του στους τελικούς: 27,4 πόντοι, 14 ριμπάουντ, 2,4 ασίστ, 2,2 μπλοκ. Ήδη η πρωτοκαθεδρία του 'ναυάρχου' αποτελούσε παρελθόν.
Η αντίστοιχη αντίληψη του στην άλλη πλευρά του γηπέδου, ήταν και εκείνη που μας έδωσε ξανά και ξανά ένα από τα πιο αποτελεσματικά σουτ της εικοσαετίας, το περίφημο mid range με ταμπλό από το πλάι. Ο Ντάνκαν , πέρα από τις διάφορες και ποικίλες κινήσεις του στο χαμηλό ποστ, κατέστρεφε τις αντίπαλες άμυνες με το πιο απλό πράγμα που υπάρχει στο μπάσκετ. Το λεγόμενο 'bank shot' επιχειρείται πλέον όλο και πιο σπάνια, αλλά για έναν γνώστη των βασικών είναι αληθινό όπλο. Πρώτον διότι αυξάνει το περιθώριο λαθους, δεύτερον διότι προσθέτει ένα δεύτερο point of release που πρέπει να λάβει υπ'οψη η άμυνα και τρίτον διότι απαιτεί λιγότερη καμπύλη και επιτρέπει γρηγορότερη απελευθέρωση. Αυτά όλα ο πανέξυπνος φόργουορντ τα εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο, πετυχαίνοντας καλάθια υπό συνθήκες πίεσης και υπό γωνίες που για άλλους θα ήταν απογορευτικές. Κανένας παίκτης δεν χρησιμοποιησε το ταμπλό όσο εκείνος, με τα μεγέθη να μην είναι καν συγκρίσιμα.
Παράλληλα, το σουτάκι αυτό κατέστησε τον Ντάνκαν μία αληθινή απειλή στην crunch time, καθώς περιείχε στην μηχανική του τρόπους να απαλλαγεί κανείς από το πολύ στενό μαρκάρισμα. Ο Τίμι ήταν εξάλλου παίκτης πολύ μεγάλων αγώνων, και αυτό αποδεικνύεται τόσο από τα μονίμως αυξημένα νούμερα του στην postseason , όσο και από τις ήττες-τραύματα στην πρόσφατη ιστορία των Σπερς. Σε δύο από αυτές, κόντεψε να κερδίσει σχεδόν μόνος του. Στους τελικούς της Δύσης το 2004 , με το σκορ μεταξύ Λέικερς και Σπερς να είναι στο 2-2, έβαλε ένα απίθανο και παρολίγον νικητήριο καλάθι από το high post με δύο αντιπάλους κρεμασμένους πάνω του και με μόλις 0,4'' να απομένουν στο χρονόμετρο. Το καλάθι αυτό εδωσε στην ομάδα του προβάδισμα ενός πόντου, αλλά δεν ήταν αρκετό, καθώς ο Φίσερ ανταπέδωσε στον ελάχιστο δυντό χρόνο και έστειλε ουσιαστικά τους Λέικερς στο αποτυχημένο ραντεβού με τους Πίστονς. Το φινάλε αυτό είναι ένα από τα πιο "τρελά"¨στην ιστορία του ΝΒΑ.
Η δεύτερη δύσκολη ήττα ήρθε μερικά χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα στο έβδομο παιχνίδι των τελικών του 2013. Eκεί ο Λεμπρόν ήταν MVP και οδήγησε τους Χιτ στο τίτλο, αλλά έπρεπε να υπερβάλλει εαυτόν για να νικήσει τον Τιμ Ντάνκαν, ο οποίος σε μία ρετρό εμφάνιση με άδοξο τέλος έβαλε 24 πόντους και έπαιζε στην crunch time σχεδόν μόνος του. Ενα άστοχο χουκ από κοντά λίγο πρν τη λήξη ήταν μοιραίο, και μάλλον προΐον κούρασης για κάποιον που στα 37 επιχειρούσε σχεδόν αβοήθητος να διορθώσει το λάθος από το περίφημο τρίποντο του Ρέι Αλεν.
Για το τέλος του μίνι αυτού αφιερώματος, αφήνουμε κάτι εξίσου σημαντικό. Ο Ντάνκαν, εκτός από Mr. Fundamental στο μπάσκετ, ήταν κάτι ανάλογο και στη νοοτροπία, και απέδειξε πρώτα απ'ολα πως το πνεύμα του νικητή δεν συμβαδίζει απαραίτητα με τον εγωισμό ή την ιδιορρυθμία. Τη στιγμή που οι άλλοι σταρ της εποχής μας έβγαζαν και βγάζουν δακρύβρεχτες ανακοινώσεις για να αναγγείλουν το επόμενο βήμα της καριέρας τους ή μετατρέπουν σε διαρκές πάρτι-μελό την αποχώρηση τους, εκείνος το μόνο που υπηρέτησε μέχρι τέλους με συνέπεια ήταν το μπάσκετ. Η δημοσιότητα ελάχιστα τον απασχόλησε ούτε επηρέασε τον τρόπο παιχνιδιού του προς μία προσπάθεια για το θεαματικότερο.
Γύρω από τις ικανότητες και τον χαρακτήρα του , χτίστηκε ο πιο επιτυχημένος σε διάρκεια οργανισμός του σύγχρονου ΝΒΑ, σε τρεις διαφορετικές μεταξύ τους αγωνιστικές εκδόσεις. Ο Τιμ Ντάνκαν αποσύρθηκε από την ενεργό δράση με ένα απλό δελτίο Τύπου, χωρίς ψίθυρο. Για τα τελευταία 20 χρόνια, είναι ο μεγαλύτερος αθλητής του μπάσκετ στον πλανήτη.
