Πιο συγκεκριμένα: Τι ισχύει με τις ομάδες που κατακτούν την Ευρωλίγκα τα 10 τελευταία χρόνια; Ποιες ομάδες επικράτησαν και πόσο καλές ήταν σε άμυνα και επίθεση; Πόσο καλή πρέπει να είναι μια ομάδα της Ευρωλίγκα σε επίθεση και άμυνα, ώστε να στεφθεί πρωταθλήτρια; Όντως η άμυνα κερδίζει τους τίτλους ή μήπως οι πρωταθλητές της Ευρωλίγκας ξεφεύγουν απ’ αυτή τη συνθήκη; Ποιες ήταν διαχρονικά οι καλύτερες ομάδες σε κάθε μια απ΄αυτές τις κατηγορίες;

Διευκρίνηση: Με τα στατιστικά και τα νούμερα να χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια, αναπόφευκτα είχαμε και την “εξέλιξη” ορισμένων τέτοιων στατιστικών. Όπως ξέρουμε, πέρα από τους πόσους πόντους σκοράρει (ή δέχεται) η κάθε ομάδα, πλέον αναφερόμαστε συχνά στα -πολύ πιο αντιπροσωπευτικά και αξιόπιστα- Offensive & Defensive Ratings, τα οποία μας δείχνουν πόσους πόντους σκοράρει ή δέχεται μια ομάδα ανά 100 κατοχές. Αυτά θα χρησιμοποιήσουμε και παρακάτω, με πηγή το gigabasket.org.

Α. Offensive, Defensive & Net Ratings: Πόσο καλές ήταν οι πρωταθλήτριες Ευρώπης σε αυτές τις στατιστικές κατηγορίες;

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται οι επιδόσεις των πρωταθλητών σε κάθε μια από τις τρεις κατηγορίες, αλλά και η κατάταξή τους μεταξύ των ομάδων της διοργάνωσης. Με πορτοκαλί είναι σημειωμένες οι “χειρότερες” επιδόσεις και για την ακρίβεια αυτές που δεν ανήκαν στο top-4 μεταξύ των ομάδων της διοργάνωσης.

Μερικά από τα πράγματα που βλέπουμε γρήγορα γρήγορα είναι:
• οι 8 από τις 10 πρωταθλήτριες είχαν μια top-4 επίθεση
• οι 5 από τις 10 είχαν μια top-4 άμυνα
• οι 7 από τις 10 είχαν top-4 Net Rating

Παρατηρούμε λοιπόν πως έχουν υπάρξει συχνά πρωταθλήτριες (τις μισές φορές) που δεν είχαν top αμυντική επίδοση. Μάλιστα η ΤΣΣΚΑ του 2016 και η Μακάμπι του 2014 βρίσκονταν πολύ χαμηλά στον συγκεκριμένο τομέα (17η και 13η αντίστοιχα). Αντιθέτως, δεν συμβαίνει το ίδιο τόσο συχνά με την επίθεση μιας και έχουμε μόλις δύο χρονιές που η επίθεση της πρωταθλήτριας δεν βρίσκεται στο top-4. Παρεμπιπτόντως αυτές οι δύο χρονιές είναι οι σεζόν του Ολυμπιακού ο οποίος μάλιστα ήταν μόλις 9ος και τις δύο φορές. Για την ιστορία η τελευταια ομάδα που ήταν πρώτη στο Defensive Rating και εν τέλει έφτασε μέχρι την κατάκτηση του τίτλου ήταν η Μπαρτσελόνα το 2009-10.

Αν θέλαμε να φτιάξουμε ένα εικονικό βάθρο με τις τρεις καλύτερες για κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες θα είχαμε κάτι σαν αυτό:

Αντίστοιχα βλέπουμε και ποιες ήταν οι τρεις “χειρότερες” πρωταθλήτριες σε αυτές τις κατηγορίες:

Β. Οι ομάδες που ήταν πρώτες σε Offensive, Defensive και Net Rating μέσα στη σεζόν, πόσες φορές φτάσανε ως το Final-4 και πόσες φορές το κατέκτησαν;

*Πορτοκαλί: Πρωταθλήτρια *Κίτρινο: Συμμετοχή στο Final-4

Συνοπτικά:

• Η ομάδα που είναι 1η στο Net Rating μέσα στη σεζόν, φθάνει ΠΑΝΤΑ ως το Final-4, ενώ το έχει κατακτήσει τις τέσσερις από τις τελευταίες δέκα.
• Αντίστοιχα, η ομάδα που βγαίνει 1η στο Defensive Rating έχει φθάσει στο Final-4 τα εννιά από τα δέκα τελευταία χρόνια και το έχει κατακτήσει μόλις τις δύο.
• Τέλος η 1η στο Offensive Rating έχει πάει έξι από τις δέκα φορές (λιγότερες) και το κατέκτησε επίσης δύο φορές, για την ακρίβεια τις δύο τελευταίες.

Γ. Crash Test των φιναλίστ

Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε μια σύγκριση των δύο ομάδων που αναμετρήθηκαν στους δέκα τελευταίους τελικούς. Με πράσινο βλέπουμε τις φορές που η πρωταθλήτρια ομάδα ήταν ανώτερη στις εκάστοτε στατιστικές κατηγορίες από την αντιπαλό της στον τελικό. Παραδόξως αυτό δεν συνέβη τόσο συχνά.

Καταρχάς αυτό που ξεχωρίζει είναι πως τις περισσότερες φορές η ομάδα που είναι στατιστικά καλύτερη δεν καταφέρνει να επικρατήσει στον τελικό. Ειδικότερα οι ομάδες που ήταν καλύτερες στο Defensive Rating από τον αντίπαλό τους, έχασαν στον τελικό τις οκτώ από τις δέκα φορές!
Στο Offensive Rating αντίστοιχα τα πράγματα είναι μοιρασμένα μιας και η “καλύτερη επίθεση” έχει επικρατήσει ακριβώς τις μισές χρονιές.
Στο Net rating από την άλλη, η ομάδα με τα καλύτερα νούμερα κέρδισε τις τέσσερις από τις δέκα.

Παρακάτω βλέπουμε τους μέσους όρους των ομάδων του τελικού στις τρεις κατηγορίες, με τους ηττημένους να έχουν λίγο καλύτερα νούμερα.

Δ. Συμπεράσματα της απεικόνισης

Τα analytics και τα advanced stats γίνονται όλο και μεγαλύτερο κομάτι του παιχνιδιού και πολλές ομάδες που τα χρησιμοποιούν -κυρίως στην άλλη άκρη του Ατλαντικού- χτίζουν ακόμη και το ρόστερ τους με βάση αυτά. Παρόλα αυτά, όσο κι αν μπορούν να προβλέψουν αρκετά πράγματα και να μας δώσουν μια αρκετά σαφή εικόνα για παίκτες και ομάδες, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πανάκεια. Όπως παρατηρήσαμε τις περισσότερες φορές των τελικών των Final Four επικράτησαν οι ομάδες που είχαν χειρότερα νούμερα σε Offensive, Defensive ή/και Net Rating.

Βέβαια, ο παράγοντας της έκπληξης είναι μεταξύ άλλων και ένα από τα χαρακτηριστικά των Final Four και γενικότερα των νοκ-αουτ παιχνιδιών. Σε τέτοια ματς άλλωστε δεν επικρατεί ντε και καλά όποιος είναι κυρίαρχος στατιστικά ή αυτός που έχει παίξει καλύτερα μέσα στη χρονιά, αλλά μπαίνουν και κάμποσα διαφορετικά ζητήματα στην εξίσωση. Από το πιο απλό, όπως ποιος είναι στην μέρα του ή στάθηκε λίγο πιο “τυχερός”, μέχρι το ποιος έχει προετοιμαστεί καλύτερα για το παιχνίδι τακτικά και κυρίως ψυχολογικά.

Ειδικότερα το τελευταίο κομμάτι της πνευματική σκληράδας (mental toughness) είναι μια ολόκληρη κατηγορία, στην οποία οι ομάδες οφείλουν να δώσουν βάση ώστε να προετοιμαστούν καλύτερα.

Τι σημαίνει όμως mental toughness; Σύμφωνα μς την ιστοσελίδα της TEAM USA Basketball, πνευματικά σκληρός είναι ένας παίκτης που έχει κάποια από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
• Δεν επηρεάζεται από κάποιο κακό play και τα αφήνει πίσω του στην επόμενη φάση
• Μπορεί να ηγηθεί και να μείνει συγκεντρωμένος ακόμη κι αν δεν παίζει καλά
• Μπορεί να πάρει την σωστή απόφαση ακόμη κι όταν τον έχει καταβάλλει η κούραση
• Ελέγχει τα συναισθήματά του όσο μεγάλη κι αν είναι η σπουδαιότητα του ματς
• Καταβάλλει την μέγιστη προσπάθεια ακόμη και όταν η σωματική και ψυχολογική κόπωση χτυπάνε κόκκινο

Ρίχνοντας μια ματιά σε όλα αυτά, όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε αρκετά από τα γνωρίσματα των winning teams, τα οποία ίσως να είναι και εκείνα που παίζουν και τον σπουδαιότερο ρόλο στο 3ημερο των Final Four.

Τελικά, η άμυνα ή η επίθεση κερδίζει τις Ευρωλίγκες; Η απάντηση δεν είναι ξεκάθαρη και κατηγορηματική ούτε από τη μία ούτε απ’ την αλλη πλευρά. Αυτό που μπορούμε να πούμε όμως είναι πως ενδεχομένως μια efficient επίθεση φαίνεται να είναι κατά τι πιο σημαντική από ό,τι μια καλή αμυντική επίδοση. Με την εξαίρεση του Ολυμπιακού, καμμιά άλλη ομάδα τα τελευταία δέκα χρόνια δεν έχει καταφέρει να πάρει το τρόπαιο χωρίς να είναι στο top-4 του Offensive Rating. Από την άλλη όπως είδαμε στον πίνακα 3 με τους μέσους όρους, ο Μ.Ο του Defensive Rating νικητών και ηττημένων είναι πολύ κοντά, κάτι που δείχνει πως για να φθάσεις μέχρι τέλους για να διεκδικήσεις το τρόπαιο, θα πρέπει να έχεις μια τουλάχιστον αξιόπιστη και σταθερή αμυντική συμπεριφορά. Οπότε ναι, η άμυνα κερδίζει τα πρωταθλήματα, αλλά το ίδιο το κάνει και η επίθεση.

Συμπερασματικά αν θέλετε να προβλέψετε ποιες ομάδες μπορούν να φτάσουν μέχρι το Final Four, τα advanced stats μπορούν να δώσουν μια γενική εικόνα για το ποιοι είναι οι τέσσερις πιο πιθανοί διεκδικητές. Από κει και πέρα, όπως άλλωστε έχει δείξει και η ιστορία, στην κορυφή πατάει αυτός που διαθέτει ταυτότητα, προσωπικότητες και έχει μάθει να διαχειρίζεται καταστάσεις που έχουν να κάνουν -πέρα από το αγωνιστικό- και με το ψυχολογικό του υπόβαθρο.

Bonus round: Οι επιδόσεις των “αιωνίων” την τελευταία δεκαετία

(*Με πράσινο όπου ήταν καλύτερος ο Παναθηναϊκός και με κόκκινο ο Ολυμπιακός)

Βλέπουμε πως ο Ολυμπιακός παρουσιάζεται καλύτερος στην επίθεση τις έξι από τις δέκα φορές, έχοντας πάρει το “προβάδισμα” λόγω των τεσσάρων τελευταίων σεζόν, μιας και σε κάθε μία απ’ αυτές παρουσιάζεται καλύτερος των πρασίνων στο Offensive Rating.

Στην άμυνα από την άλλη, ο Παναθηναϊκός εμφάνιζεται να είναι κυρίαρχος, αφού έχει καλύτερη επίδοση στις 8 σεζόν της τελευταίας δεκαετίας. Είναι χαρακτηριστικό πως οι επιδόσεις των πρασίνων στο Defensive Rating είναι διαχρονικά υψηλότατου επιπέδου, μιας και ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ ήταν στο top-5 της κατηγορίας.

Τέλος, στο Net Rating ο Παναθηναϊκός διατηρεί ένα ελαφρύ αβαντάζ (6-4), με τους κόκκινους να έχουν μειώσει τη διαφορά την τελευταία τετραετία, κατά την οποία ήταν καλύτεροι τις τρεις απ’ τις τέσσερις φορές.

Άξιο αναφοράς: το 2012 ο Παναθηναϊκός ήταν καλύτερος σε όλες τις στατιστικές κατηγορίες, παρόλα αυτά το πρωτάθλημα το κατέκτησε ο Ολυμπιακός.

Αντίστοιχα το 2013 και 2014 ο Ολυμπιακός αν και εμφανίζεται καλύτερος (πλην της άμυνας όπου οι πράσινοι και πάλι είναι εξαιρετικοί) χάνει εν τέλει το πρωτάθλημα και τις δύο αυτές σεζόν.

Bonus του bonus: Τα αντίστοιχα στατιστικά της Μπαρτσελόνα του Πασκουάλ…

Η σταθερότητα της Μπαρτσελόνα τα τελευταία 8 χρόνια της θητείας του Πασκουάλ είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη και ρίχνοντας μια απλή ματιά μόνο στον παρακάτω πίνακα καταλαβαίνει κανείς πως οι ομάδες που παρουσίαζε ο Καταλανός τεχνικός, ήταν κάθε χρόνο στις καλύτερες της διοργάνωσης. Ειδικά η τετραετία 2009-2013 ήταν η καλύτερη έκδοση των μπλαουγκράνα χώρις (δυστυχώς γι αυτούς) να συνοδευτεί και από τις ευρωπαικές κούπες που θα μπορούσαν να κατακτήσουν και ενδεχομένως και να άξιζαν.